درمان ریشه دندان(Root Canal Therapy) که در اصلاح عام توسط مردم عصب کشی دندان نامیده می شود، درمانی است که توسط دندانپزشک بر روی کانال های ریشه که در داخل دندان های طبیعی قرار دارند،انجام می شود.سوالی که همیشه بیماران از ما می پرسند این است که چه زمانی عصب کشی برای دندان ها لازم می شود؟آیا هر دندانی که درد می کند باید عصب کشی شود؟ آیا ممکن است دندانی که درد ندارد عصب کشی نیاز داشته باشد؟
البته “درد” معیار تشخیصی مهمی برای توصیه به تقبل هزینه عصب کشی دندان توسط دندانپزشک است ولی تنها فاکتور نیست. همه انواع درد هایی که شما در دهانتان هم احساس می کنید،منجر به نیاز به عصب کشی نمی شوند.کیفیت درد،مدت درد ،محل درد و علل شروع و ادامه درد فاکتورهایی هستند که دندانپزشک بر اساس آن ها،علت درد را تشخیص داده و برای آن درمان مقتضی را در نظر می گیرد.بنابراین در پاسخ به تک تک سوالات در مورد جنبه های مختلف درد ،سعی کنید ، خوب فکر کنید و دقیق جواب دهید .
ممکن است دندان شما درد نداشته باشد اما با معاینات و آزمایشی که توسط دندانپزشک انجام می شود،وی به این نتیجه برسد که دندان شما نیاز به درمان کانال ریشه (عصب کشی دارد).بیشتر دندان هایی که به تست های حرارتی یا الکتریکی که توسط دندانپزشک صورت می گیرد پاسخ نمی دهند،چنین شرایطی دارند.
گاهی بیماران با درد هایی به ما مراجعه می کنند که بنا بر اظهار خودشان محل درد را در دندان های خود حس می کنند.بعضی از این درد ها ممکن است شبیه درد های دندانی باشند یا درد های دندانی را تقلید کنند. سینوزیت در دندان های فک بالا ممکن است به صورت درد احساس شود.حتی در ابتلا به سینوزیت ممکن است در فشار و ضربه به دندان ها درد احساس شود.سر دردهای میگرنی هم ممکن است به صورت دندان درد احساس شوند در حالی که دندان ها سالم بوده و نیاز به عصب کشی ندارند.
مواردی از درد های دندانی هم وجود دارد که درد ها علت دندانی دارند ولی درمان مورد نیاز آنها تقبل قیمت عصب کشی دندان نیست.مثلا حساسیت دندانی شیوع زیادی در بین افراد دارد.در افراد دچار حساسیت دندانی، با تغییرات دمایی(مثل خوردن چیزهای سرد) دندان ها به خصوص دندان های قدامی و بیشتر در ناحیه طوق دچار درد کوتاه و ناگهانی می شوند. حساسیت دندانی معمولا نیاز به عصب کشی ندارد و با درمان هایی مانند استفاده از خمیردندان های ضدحساسیت یا با کاربرد موادی که ممکن است دندانپزشک روی دندان شما استفاده کند ،درمان میشود.امروزه کاربرد لیزر هم برای درمان حساسیت های دندانی مطرح شده است.
دردهایی هم هستند که به خاطر گیرغذایی و مشکلات پرکردگی های قبلی یا روکش های قبلی ایجاد می شوند و درمان این درد ها هم با رفع این مشکلات (نه عصب کشی) صورت می گیرد.
درمان کانال ریشه (عصب کشی) گاهی به دلایل غیر عصب کشی هم ممکن است انجام شود مثلا دندانپزشک شما یک دندان زنده سالم را به دلیل این که پایه روکش چند واحدی طویل صورت میگیرد و احتمال بروز مشکلات کانال ریشه در آینده برای آن خیلی بالاست، عصب کشی می کند.
معمولا دردهای خود به خود دندان با تحریک های حرارتی (سرما و گرما) که ممتد باشند و درد هایی که شب ها شروع می شوند منشا دندانی دارند. دندانپزشک با معاینه دهان و اخذ رادگرافی پری ایکال می تواند این موارد نیاز به عصب کشی را حتی اگر علامتی دنداشته باشند ،تشخیص دهد.
به طور کلی تشخیص نیاز به عصب کشی برای یک دندان توسط دندانپزشک و بر پایه توصیف های بیمار از شکایت اصلی خود( که معمولا درد می باشد) صورت میگرد ولی دندانپزشک برای تشخیص دقیق تر ممکن است تست های تکمیلی روی دندان ها انجام دهد و از دندان ها رادیوگرافی اشعه ایکس تهیه کند. مجموع این داده ها برای تشخیص و پیش بینی اینکه آیا دندان نیاز به درمان کانال های ریشه (عصب کشی) دارد یا نه مورد استفاده قرار می گیرد.
نحوه ایجاد روت کانال
ایجاد روت کانال نیاز به یک یا چند جلسه مراجعه به دندانپزشک دارد. اولین قدم در انجام روت کانال، گرفتن رادیوگرافی از دندان میباشد تا شکل ریشهها مشخص شوند و ببینیم که آیا نشانههایی از عفونت در استخوانهای اطراف ریشه وجود دارد یا خیر؟
سپس دندانپزشک با استفاده از ماده بیحس کننده، منطقه اطراف دندان مورد نظر را بیحس میکند. با استفاده از یک دریل مخصوص، یک سوراخ در دندان ایجاد میشود. سپس از طریق این سوراخ، پولپ دندان به همراه باکتریها، بافت عصب پوسیده و سایر خردههای زائد دندان بیرون کشیده میشود. با استفاده از وسایل مخصوص و سوهای مانندی، عمل تمیز کردن و پاک کردن داخل این مجرا انجام میگردد. این سوهان یا میلهها دارای فنرهای مخصوصی بوده و به ترتیب این میلهها داخل سوراخ فرو برده میشوند و هر بار میله با قطر کلفتتری وارد سوراخ دندان میشود تا تمام قسمتهای مجرا تمیز شود. برای اینکه خردههای ایجاد شده در داخل این مجرا بیرون بیایند با استفاده از فشار آب یا هیپوکلریت سدیم، این خردهها شسته و با فشار از سوراخ بیرون میآیند. وقتی که داخل سوراخ دندان کاملاً تمیز شده آن را مسدود میکنند. بعضی از دندانپزشکان دوست دارند که قبل از مسدود کردن، یک هفته منتظر بمانند و بعد از این کار را انجام دهند. برای مثال اگر عفونتی در دندان وجود داشته باشد، دندانپزشک یک دارو در داخل دندان قرار میدهد تا این عفونت از بین برود. بعضی دیگر از دندانپزشکان ممکن است در همان روزی که پاک کردهاند اقدام به مسدود کردن دندان بنمایند. اگر انجام روت کانال در یک روز میسر نشد، یک ماده پر کننده به طور موقت در قسمت بیرونی سوراخ قرار داده میشود تا هنگام مراجعه بعدی از آلوده شدن داخل این سوراخ جلوگیری شود.در مراجعه بعدی به دندانپزشک برای پرکردن قسمت داخلی سوراخ دندان، یک خمیر درزگیری و یک ترکیب پلاستیکی به نام در مجرای ریشه دندان قرار داده میشود. برای پرکردن قسمت بیرونی سوراخ دندان از یک ماده پرکننده دندان استفاده میشود. از آنجایی که دندان روت کانال شده اغلب دارای پوسیدگی زیادی میباشد و مواد پرکننده زیادی برای پرکردن آن نیاز است. این دندانها ضعیف بوده و معمولاً نیاز به قرار دادن یک روکش برروی آنها میباشد تا از آن محافظت نماید و جلوی شکستن آن گرفته شود.
آیا عصب کشی دندان در زنان باردار بلا مانع است؟
به خاطر اینکه در اکثر مواقع عصب کشی به خاطر درد زیاد دندان یا عفونت کردن آن برای بیمار ضروری و لازم است، بهتر است درمان ریشه دندان حتی در صورت بارداری فرد بلافاصله انجام شود. در صورتی که این درد به حال خود رها شود می تواند فشار بسیار زیادی را به بیمار وارد کند و همواره احتمال ایجاد آبسه هایی وجود دارد که می توانند سلامت مادر و جنین وی را در معرض خطر قرار دهد. در این حالت می توان درمان عصب کشی را زمان بندی کرد و سه ماه دوم دوره حاملگی بهترین زمان برای انجام درمان های دندان پزشکی مورد نیاز برای فرد خواهد بود.
از سری مطالب پزشکی عمومی و غیر تخصصی سایت (اطلاعات عمومی و غیر تخصصی پزشکی برای افزایش دانش سلامت و اطلاعات عمومی پزشکی بازدیدکنندگان)