اثر آسیب نخاعی بر دستگاه ادراری

آسیب نخاعی در دستگاه ادراری

دو کليه، که مواد زائد خون را تصفيه می کنند نظير آب و نمکها.

ميز نای ها ، که ادرار توليد شده در کليه ها را طی حرکات موجی به سمت پايين می فرستند.

مثانه ، به هر کليه يک ميزنای متصل شده که ادرار توسط آنها به داخل مثانه سرازير و در آن تجمع می يابد.

مجرای خروج ادرار، ادرار از طريق آن به خارج از بدن هدايت می شود.

مثانه به عنوان يک مخزن عمل می کند و می تواند بدون هيچ مشکلی تا 400 ميلی ليتر ادرار را درون خود نگهداری نمايد. وظيفه مثانه جمع کردن ادرار است و زمانی که ادرار به حد لازم جهت تخليه برسد آن را خارج می نمايد.برای کمک به اين وظيفه ( تجمع و خروج ادرار ) يک عضله در دهانه مثانه ( اسفنکتر) بطور طبيعی باز و بسته می شود.

معمولا” موقعي که مثانه پر می گردد از طريق طناب نخاعی پيامی به مغز فرستاده ميشود، تا فرمان خروج ادرار جمع شده صادر گردد.

وقتی که زمان دفع ادرار نيز فرا برسد، مغز پيامی را از طريق طناب نخاعی به مثانه می فرستد. طی اين پيام، عضلات مثانه منقبض و عضله اسفنکتر واقع در قسمت بالائی مجرای خروج ادرار منبسط می شود. در اين حالت ادرار از مجرای ادرار سرازير و بيرون می ريزد در شرايط طبيعی مثانه به خوبی تخليه می شود.

با بروز آسيب های نخاعی، در پيامهای مذکور اختلال ايجاد می شود، در اين شرايط نياز است اقداماتی جهت ايمنی و تخليه مناسب مثانه صورت پذيرد. چرا که تخليه ناقص مثانه منجر به بروز مشکلات قابل ملاحظه ای می شود. موقعيکه دفع ادرار صورت می گيرد، بعد از تخليه نيز مقداری ادرار در مثانه باقی می ماند ( که به ” ادرار باقیمانده ” معروف است ) و وقتی مقدار آن بيش از 80 mLs ميلی ليتر باشد، به احتمال زياد باعث ايجاد و پيشرفت عفونت می شود. همچنين عفونت می تواند باعث تشکيل سنگ / توده گشته که معالجه عفونت ها در حضور اين سنگ ها بی نهايت مشکل است.

اثرات آسيب نخاعی بر عملکرد مثانه

تقريبا” در تمامی انواع آسيب های نخاعی، کنترل کامل مثانه از بين می رود و طی چند روز اوليه مثانه حالت فلجی پيدا می کند. لذا بوسيله يک سوند، ادرار بطور مداوم از مثانه بيرون کشيده می شود. گر چه با از بين رفتن شوک اوليه، ريتم طبيعی مثانه ( توانائی غير ارادی مثانه برای خروج ادرار ) تدريجا” بر می گردد ولی کنترل اختياری تخليه کامل ادرار معمولا” مختل می شود.(بی اختیاری)

در واقع، آنچه مطرح شد بدين معنی است که:

موقعی که آسيب نخاعی بروز کند يک سوند پايدار و مداوم استفاده خواهد شد.

آزمايشات ادرار تا موقعی که ” شوک نخاعی ” از بين برود بطورساعتی انجام خواهد شد. با اين عمل از نحوه عملکرد کليه ها اطمينان حاصل می شود و همچنين مطمئن خواهيد گشت که با از بين رفتن شوک مايعات بيش از حد لازم از طريق سرمها ( تزريقات داخل وريدی جهت درمان ) گرفته نخواهد شد.

بعد از اينکه شوک نخاعی از بين رفت، تدريجا” می توان خوردن و آشاميدن را بطور طبيعی آغاز نمود تا يک وضعيت مناسبتری ايجاد شود. در اين موقع ادرار تشکيل شده طی هر 8 ساعت يکبار آزمايش خواهد شد.

مقدار ورود و خروج مايعات به بدن کنترل خواهد شد تا موقعی که تيم پزشکی مطمئن شوند که وضعيت رضايت بخش است.

بعد از ضايعه طناب نخاعی، مثانه بعلت آسيب نخاع به شکل قبلی عمل نخواهد کرد و ميزان ضايعه است که ، نحوه عمل مثانه را تعيين خواهد کرد.

عصب مثانه از اعصاب ساکرال ( لگنی )2و3و4 منشعب می شود.

اگر آسيب زير L1 باشد، مثانه در اجرای فعاليتهای انعکاسی ناتوان شده و انقباضی نخواهد داشت.

اگر آسيب بالای L1 باشد و اعصاب پايين تر سالم باشند، ممکن است مثانه بدليل انقباضات انعکاسی فشار بالائی داشته باشد ( تونیک / اسپاستيک )

هدف از کنترل عملکرد مثانه، حفاظت کليه ها از آسيب است. روش انتخاب شده برای کنترل مثانه نيز با توجه به وضعيت شخصی افراد فرق می کند.

انتخاب مناسبترين روش کنترل مثانه به عوامل زيادی بستگی دارد. روش زندگی ، توانائی فيزيکی فرد و وضعيت کارکرد مثانه، همگی روی انتخاب بهترين شيوه کنترل مثانه موثرند.

بمنظور ارزيابی وضعيت دستگاه ادراری، آزمايشاتی وجود دارند که پيشنهاد خواهد شد. اين آزمايشات در تشخيص اوليه و به موقع ناهنجاريهائی که می تواند بر روی بهداشت و زندگی فرد تاثير بگذارند کمک می کنند. برای مثال اگر فشار داخل مثانه به مقدار زيادی بالا برود، اين خطر وجود دارد که ادرار نتواند به درون مثانه وارد شود و ممکن است در جهت اشتباه و به سمت بالا بازگشت می کند. بازگشت ادرار عفونی نهايتا” منجر به آسيب کليه ها خواهد شد. البته اين مسئله خيلی شايع است و در گذشته علت عمده مرگ زود هنگام افرادی که ضايعه طناب نخاعی داشته اند بوده است.

منبع: مرکز آسیب نخاعی