بیماری سنگ کلیه
تشکیل سنگ های ادراری سومین مشکل شایع دستگاه ادراری است و اغلب بیماران مبتلا به سنگهای کلیه معمولاً در سالهای اولیه بلوغ مراجعه می‌کنند و حداکثر شیوع سنی آن در حدود ۲۸ سالگی است.
یک اوج دیگر شیوع سنگهای ادراری در ۵۵ سالگی است که تقریباً مختص به سنگهای عفونی و در زنان است. سنگهای کلیه در مردان ۴ برابر زنان است اما اگر تنها سنگهای عفونی را در نظر داشته باشیم نسبت مرد به زن ۲ به ۳است.
آب و هوای گرم و قرار گرفتن در موقعیت‌هایی که فرد را مستعد از دست دادن آب بدن می‌کند، می‌تواند ریسک سنگ سازی را افزایش دهد. همچنین سابقۀ خانوادگی تشکیل این سنگ‌ها، اهمیت فراوانی دارد. در افراد مبتلا به سنگ در مقایسه با افراد عادی، احتمال داشتن فامیل درجه اول مبتلا به سنگ کلیه، دو برابر است.
رژیم غنی از کلسیم – سدیم – پروتئین و همچنین عدم تحرک افراد مبتلا به هیپر کلسیوری، افراد مبتلا به بیماری‌های گوارشی مثل التهاب روده یا ایلئوستومی، سابقه ابتلا به عفونت ادراری و بیماری‌های متابولیک، نقرس، عدم تحرک در ابتلا به سنگ نقش دارند.
درد، خونی شدن ادرار و عفونت را از نشانه‌های سنگهای ادراریاست اکثر قریب به اتفاق سنگ های ادراری با شروع حاد درد به‌علت انسداد و اتساع ناگهانی سیستم ادراری فوقانی تظاهر می‌کنند. معمولاً شروع درد، ناگهانی و شدید است به گونه‌ای که ممکن است بیمار را از خواب بیدار کند. مکانیسم اصلی ایجاد درد کلیوی، انسداد ادراری است. در کل، سنگهای غیر مسدودکننده، به صورت دوره‌ای سبب درد عمقی و مبهم در پهلو یا پشت می‌شوند. اکثراٌ درد بیمار با تهوع و استفراغ نیز همراه است.
معمولاً بیماران دچار خونی شدن آشکار ادرار یا تغییر رنگ گهگاه ادرار (به رنگ چای) می‌شوند. عفونت می‌تواند در همراهی با انسداد در سنگهای قسمت فوقانی ایجاد شود. التهاب موضعی ناشی از عفونت، می‌تواند در ایجاد درد مشارکت داشته باشد. همراهی تب با علائم سنگ کلیه، یک اورژانس محسوب می‌شود.
حمام یا بخار آب گرم و مصرف مایعات در صورت عدم منع در درمان و دفع سنگ مفید است.
بیماران باید رژیم غذایی را رعایت کنند و در طول روز حداقل چهار لیتر آب بنوشند، از فعالیت زیاد بپرهیزند، با مشاهده نخستین عفونت ادراری به پزشک مراجعه کنند، هر چند وقت یک بار آزمایش ادرار انجام دهند و مراقب افزایش میزان اوره و کراتیین خود باشند.
اکثر سنگهای حالب خود به خود دفع می‌شوند و به مداخله نیاز ندارند. احتمال دفع سنگهای 5-4 میلی‌متری حالب، 540 تا 50 درصد است. معمولاً زمان دفع سنگ‌ها طی 6 هفته پس از آغاز علایم است. هر چه سنگ در قسمت پائین‌تر حالب قرار داشته باشد، احتمال دفع آن افزایش می‌یابد.
هدف فوری درمان درد و هدف طولانی جلوگیری از تخریب کلیه است. هنگام ایجاد درد حاد (اغلب ناشی از گیرکردن سنگ در مجاری) مسکن‌های مخدر و غیراستروئیدی مفید هستند. معمولاً در چنین مواقعی اساس درمان انتظار برای دفع سنگ از طریق جریان ادرار است.
انواع سنگ کلیه
سنگ کلیه دراثرکریستال حاصل از نمک و مواد موجود در ادرار به وجود می آید، که به تدریج اندازه ی آن بزرگ می شود. سنگ های کلیه علایم و جنبه های بالینی مشابهی دارند، ولی نوع بیماری ودرمان آنها متفاوت است. براساس مطالعات درازمدت، در بسیاری ازموارد احتمال عود مجدد وجود دارد، لذا سنگ دفع شده باید تجزیه شده و ارزیابی های لازم روی بیمار صورت گیرد.
افزایش فیبر غذایی، سبب کاهش عوامل خطر تشکیل سنگ به خصوص سنگ های کلسیمی می شود.
علل سنگ کلیه
-دفع مقادیر بیش از حد کلسیم از ادرار در اثر اختلال غده پاراتیرویید ـ که تنظیم متابولیسم کلسیم را به عهده دارد ـ یا در اثر مصرف بیش از حد کلسیم و ویتامین ـ د
-نقرس (در مورد سنگ های اسیداوریکی )
-انسداد ادراری به هر دلیل
-کاهش حجم ادار ناشی از بی آبی یا آب وهوای گرم و خشک نیز از علل ایجاد سنگ کلیه است.
-رژیم غذایی نامتناسب (مصرف بیش از حد کلسیم )
-سابقه خانوادگی سنگ کلیه
-پرکاری پاراتیرویید نیز از دیگر علل ایجاد سنگ کلیه است.
-در بستر افتادن طولانی مدت به هر دلیل
-سوء مصرف الکل
عوارض سنگ کلیه
سنگ های بزرگ معمولاً در کلیه مانده و بدون علامتند، هرچند که می توانند به کلیه آسیب بزنند. سنگ های کوچک به آسانی همراه ادرار از طریق حالب دفع می گردند. سنگ های بین این دو اندازه که از طرفی قابلیت ورود به حالب را داشته و از طرف دیگر به اندازه کافی کوچک نیستند تا عبور آنها از حالب به آسانی صورت گیرد باعث ایجاد درد شدید می گردند. این سنگ ها معمولاً در طی چند روز دفع می گردند. چنانچه حرکت سنگ متوقف شده و باعث انسداد ادراری گردد، برای پیشگیری از آسیب بیشتر کلیه باید خارج گردد.
منبع: کتاب سنگ کلیه
