بیماری كلیه،علت آسیب کلیه،مايعات و نارسايي كليه

بیماری كلیه

اگر چه كلیه ها، عضوهای كوچكی هستند ، ولی از وظایف حیاتی زیادی از جمله تصفیه نمودن مواد زاید و مایعات اضافی از خون را به عهده دارند كه در حفظ سلامتی عمومی بدن موثر است. بیماری شدید كلیه، ممكن است منجر به نارسایی كامل آن شود، كه نیازمند درمان با دیالیز یا پیوند كلیه برای جلوگیری از مرگ است . اگر چه درمانهای موثری برای بسیاری از بیماریهای كلیه وجود دارد ولی مردم هنوز نمی دانند كه بیماریهای كلیه قابل پیشگیری اند.

علت آسیب کلیه

آیا مصرف مسکّن ها موجب آسیب کلیه می شود؟* مسکّن های بدون نیاز به نسخه(شامل آسپیرین، استامینوفن، ایبوبروفن، ناپروکسن و تعدادی دیگر از داروهای ضدالتهاب غیر استروییدی) در اکثر افرادی که از مقادیر توصیه شده آنها استفاده می کنند بی خطر هستند ولی در بعضی بیماریها و نیز در صورت مصرف درازمدت یک یا چند دارو از این گروه ممکن است خطراتی برای کلیه ها ایجاد شوند.

داروهای مسکّن دونوع آسیب کلیوی متفاوت ایجاد می کنند:آسیب اول عبارت است از نارسایی کلیه حاد و با شروع ناگهانی به دنبال مصرف آسپیرین،ایبوبروفن و ناپروکسن که معمولاً این مورد در افراد دارای بیماری هایی مانند لوپوس و بیماری مزمن کلیه یا در اشخاصی که اخیراً مقدار زیادی الکل مصرف کرده اند و یا در افراد مسن دیده می شود.

این آسیب گاهی حتی با مصرف یک قرص بروز میکند ولی اکثراً در موارد مصرف کمتر از 10 روز مسکّن های مزبور روی میدهد. نارسایی حاد کلیه نیاز به دیالیز اورژانس دارد. آسیب دوم، نفروپاتی آنالژزیک( بیماری کلیوی ناشی از مصرف مسکّن،analgesic nephropathy ) نام دارد و در اثر مصرف روزانه مسکّن برای مدت چندسال ایجاد می شود و نوعی بیماری مزمن کلیه است که برخلاف نارسایی حاد کلیه قابل برگشت نیست و به دیالیز دایمی یا پیوند کلیه نیاز دارد.

سندروم فانکونی

(به انگلیسی: Fanconi syndrome)‏، بیماری لوله های پروکسیمال نفرونهای کلیوی می باشد که در آن گلوکز، اسیدهای آمینه، اسید اوریک، فسفات و بی‌کربنات به جای بازجذب، از طریق ادرار دفع می شوند.

لوله های پروکسیمال اولین بخش نفرون پس از فیلتر شدن گلومرولی مایعات هستند که در سندروم فانکونی این لوله ها دچار اختلال می شوند.این سندروم ممکن است به ارث برسد یا داروها و فلزات سنگین عامل ایجاد آن شوند. اشکال مختلف سندروم فانکونی می توانند اثرات متفاوتی روی لوله های پروکسیمال داشته باشند و در نتیجه عوارض مختلفی را ایجاد کنند. در سندروم فانکونی نوع دوم، کاهش بی‌کربنات (اسیدوز توبولهای پروکسیمال کلیوی) و کاهش فسفات را داریم که کاهش فسفات حتی در صورت کافی بودن کلسیم و ویتامین D سبب نرمی استخوان می گردد. زیرا فسفات برای رشد استخوان ها ضروری است.

این بیماری از نام یک متخصص اطفال سوییسی به نام گیدو فانکونی گرفته شده است. سندروم فانکونی را نباید با کم خونی فانکونی اشتباه گرفت.

درمان سندروم فانکونی

درمان در کودکان مبتلا به سندروم فانکونی عمدتا شامل جایگزینی مواد از دست رفته از طریق ادرار است (مایعات و بی‌کربنات). هدف از درمان در حد امکان اصلاح بیماری زمینه ای در انواع ثانویه بهمراه نگهداری بیکربنات و پتاسیم و فسفات (جهت جلوگیری ازهیپوفسفاتمیک ریکتز) در حد طبیعی و اصلاح اسیدوز ناشی از بیماری است که اساس ان بر تجویز بیکربنات میباشد لازم به ذکر است که در این بیماران باید جهت اصلاح اسیدوز از مقادیر بالاتر مواد قلیائی استفاده شود بطوری که تا 20 میلی اکیوالان به ازای هر کیلو وزن بدن از محلول بی سیترا یا ژول جهت اصلاح اسیدوز مورد نیاز است اضافه کردن مکمل فسفات به درمان الزامی است.

مايعات و نارسايي كليه

بيماراني كه نارسايي كليه شديد دارند، در خوردن مايعات محدوديت دارند، اما افرادي كه در مرحله اول بيماري قرار دارند، محدوديتي ندارند.

علايم اوليه آن اغلب به صورت تحريک در ادرار کردن و وجود خون در ادرار بدون درد است. در عفونت ادراري ممکن است خون دفع شود اما با سوزش يا تکرر همراه است. اين خون ممکن است به دليل وجود سنگ، حرکت سنگ، عفونت و يا حتي لانه‌گزيني عفونت در مثانه يا مصرف برخي داروها باشد که اغلب با درد همراه است اما در سرطان مثانه يکي از مهم‌ترين علامت‌ها وجود خون در ادرار بدون درد است.

51 بیمار مبتلا به سرطان مثانه و 58 نفر گروه شاهد انتخاب شدند.

با مطالعه بر روی 51 بیمار مبتلا به سرطان مثانه مشخص شد پایین بودن میانگین غلظت سرمی آهن و روی و افزایش غلظت سرمی مس در بدن از علائم ابتلا به این بیماری است.

در این مطالعه مورد شاهدی، 51 بیمار مبتلا به سرطان مثانه و 58 نفر گروه شاهد انتخاب شدند. پس از اخذ رضایت نامه کتبی از افراد مورد آزمون، نمونه های خون گرفته و سطح سرمی عناصر کمیاب آهن، مس و روی در آنها اندازه گیری شد. داده ها با استفاده از آزمون t بین دو گروه مورد مقایسه قرار گرفت.

 یافته ها نشان داد، میانگین غلظت سرمی آهن و روی در افراد مبتلا به سرطان مثانه کاهش معنی داری در مقایسه با گروه شاهد داشت در حالی که افزایش معنی داری در میانگین غلظت سرمی مس در افراد مبتلا به سرطان مثانه در مقایسه با گروه شاهد مشاهده شد. نسبت Cu.Zn در افراد مبتلا به سرطان مثانه در مقایسه با افراد غیر مبتلا افزایش معنی داری داشت.

نتایج بیانگر این مطلب است که در مبتلایان به سرطان مثانه میزان روی و آهن کمتر و میزان مس بیشتر از گروه شاهد است. بدیهی است که تعیین دقیق رابطه علی و معلولی نیاز به مطالعات هم گروهی و بررسی های آینده نگر دارد.

منبع : کتاب راهنمای پزشکی خانواده- بیماری های کلیه و مجاری ادرار، متخصص ارولوژی تهران