بی حسی نخاعی

بی حسی نخاعی

بی حسی

آنستزی (Anesthesia) در لغت به معنای بی دردی است. آنستزی اقداماتی است که پزشک برای برای از بین بردن حس درد بیمار بصورت عمومی یا موضعی انجام میدهد. معمولاً این کار توسط متخصص بیهوشی با کمک کاردان یا کارشناس هوشبری انجام میشود.

روشهای بی حسی

بی حسی  لوکال Local anesthesia : این روش برای جراحی در یک محدوده کوچک بکار میرود. در این روش داروی بیحسی مانند لیدوکائین در محلی که باید جراحی شود تزریق میگردد و یا اسپری یا قطره یا پمادی در روی پوست یا مخاط قرار داده میشود تا اعصاب آن ناحیه از فعالیت بیفتند.

• بی حسی  رژیونال Regional anesthesia : از این      روش برای جراحی در محدوده وسیع تری استفاده میشود. در این روش داروی      بیحسی مستقیماً در اطراف عصبی که مسئول حس دهی به یک محدوده است تزریق شده و      پوست در یک محدوده وسیع تر بیحس میشود. بی حسی  اپی دورال Epidural anesthesia و بی حسی  اسپاینال Spinal anesthesia دو نوع از      بی حسی  رژیونال هستند که در آنها      ماده بیحسی در اطراف نخاع تزریق شده و از کمر به پایین بیمار کاملاً بیحس و      بی درد میشود.
• بی حسی  جنرال General anesthesia یا بیهوشی      عمومی: در این روش بیمار کاملاً بیهوش میشود. داروهایی به بیمار تزریق      شده و از راه تنفس به بدن او وارد میشوند که به مغز رسیده و او را بیهوش      میکنند.

• ممکن است ترکیبی از روش های ذکر شد استفاده شوند مثلاً      استفاده از بیهوشی عمومی همراه با بی حسی  رژیونال برای کاهش درد بیمار بعد از جراحی

تکنیک بی حسی

در صورتی که جراحی بیمار با استفاده از بیهوشی عمومی انجام میشود داروهایی از طریق کانولا یا آنژیوکت به درون رگ بیمار تزریق میگردد. در همان حال از طریق ماسکی که در جلوی دهان و بینی بیمار قرار میگیرد اکسیژن و گازهای بیهوشی به کمک یک دستگاه تنفس مصنوعی به بیمار داده میشود تا تنفس کند. از طریق داروهای تزریقی و گازهای تنفسی که به بیمار داده میشود وی بخواب میرود.

معمول ترین نوع بیحسی رژیونال یا منطقه ای بیحسی اسپاینال و بیحسی اپی دورال است. با استفاده از این نوع بیحسی ها میتواند بدن بیمار را از کمر به پایین بیحس کرده بطوریکه اصلاً درد را احساس نکرده و بتوان عمل جراحی را در این مناطق انجام داد. در بیحسی اسپاینال ماده بیحسی مانند لیدوکائین به اطراف نخاع و به درون مایع مغزی نخاعی تزریق میشود ولی در بیحسی اپیدورال ماده بیحسی به دور پرده دورا یا سخت شامه که اطراف نخاع را گرفته تزریق میشود.

بیحسی اسپاینال بعد از چند دقیقه از تزریق شروع شده و حدود دو ساعت باقی میماند. بیحسی اپیدورال بعد از نیم ساعت از تزریق شروع شده و اثر آن تا چند ساعت و حتی چند روز باقی میماند.

برای انجام بیحسی اسپاینال یا اپیدورال بیمار بر روی تخت مینشیند یا بر روی یک شانه دراز میکشد. سپس متخصص بیهوشی سوزن بسیار باریکی را از پشت و پایین کمر وی به درون ستون فقرات برده و داروی بیحسی را در اطراف نخاع (بیحسی اسپاینال) یا در بیرون از دورا یا سخت شامه ( بیحسی اپی دورال) تزریق میکند.

ورود سوزن به پشت کمر ممکن است کمی درد داشته باشد. پس قبل از ورود آن معمولاً پوست ناحیه با یک تزریق کوچکتر بیحس میشود. ممکن است در زمان ورود نوک سوزن به اطراف نخاع یک حس شوک یا برق گرفتگی و یا گزگز در ناحیه کمر احساس شود. در هنگام تزریق ماده بیحسی در کمر ممکن است یک احساس گرما در پاها بوجود آید. بعد از بیحس شدن پاها بیمار احساس میکند پاهایش به او تعلق ندارند.عمل جراحی تنها وقتی شروع میشود که محل جراحی کاملاً بیحس شده باشد.

سدیشن

گاهی اوقات برای انجام اعمال جراحی سبک و کوتاه مدت (مانند آندوسکوپی) بیمار را با تزریق مقدار کمی از مواد بیهوش کننده به یک حالت خواب آلودگی میبرند. به این حالت سدیشن (Sedation) میگویند. بیمار بعد از بیدار شدن از این حالت چیز زیادی از عمل جراحی را به یاد نمی‌اورد. از این روش ممکن است به تنهایی و یا همراه با بی حسی  رژیونال استفاده شود تا بیمار در حین جراحی راحت بخوابد و بعداً چیزی از جراحی را به یاد نیاورد.

پس از بی حسی

در بیهوشی عمومی بعد از اتمام عمل جراحی بیمار مدتی در اتاق ریکاوری که در مجموعه اتاق های عمل است مانده تا تاثیر داروهای بیهوشی یا بیحسی بتدریج کم شده و وضعیت دستگاه های حیاتی بدن بخصوص دستگاه قلب و عروق و دستگاه تنفسی به وضع عادی برگردد. پس از آن بیمار به بخش منتقل میشود.

بعد از بیحسی های رژیونال به بیمار توصیه میشود تا مدتی در حالت درازکش باشد و ننشیند ( نشستن زود هنگام ممکن است موجب بروز سردرد شود) ولی بیمار با اجازه پزشک معالج و در اولین فرصت باید بنشیند و راه برود. دراز کشیدن موجب بروز عوارض متعددی مانند زخم بستر، مشکلات ریوی و عفونت های اداری میشود که با نشستن و راه رفتن میتوان تا حدود زیادی از آنها پیشگیری کرد.

بعد از بیحسی های اسپاینال و اپیدورال با اینکه حس پاها برگشته است ولی قدرت عضلات پاها ممکن است تا 12 ساعت بطور کامل برنگردد و این موجب میشود بیمار در حال ایستاده تعادل خوبی نداشته باشد. پس همیشه در اولین ایستادن و راه رفتن بعد از عمل حتی اگر احساس سلامتی کامل میکنید باید از فرد دیگری کمک بگیرد.

عوارض بی حسی

عوارض بی حسی  بسیار مختلف هستند و بستگی به داروهای مورد استفاده ، تکنیک بکار رفته و بیمار دارند. برخی از عوارض هنگام بی حسی  روی میدهند مانند آریتمی قلبی به دنبال تزریق موضعی مقادیر زیادی لیدوکائین یا پس از بی حسی  مانند سردرد پس از بی حسی  نخاعی . گاه کشنده اند مانند هایپر ترمی بدخیم و گاه بی خطر مانند درد عضلات.

منبع: ویکی پدیا