جنس سنگ کلیه و علایم سنگ کلیه

علایم سنگ کلیه

علایم و نشانه های سنگ کلیه عبارتند از: دردشدید ( که اغلب هنگامی بروز می کند که سنگ در دستگاه ادراری به حرکت درمی آید و موجب تحریک یا انسداد حاد می شود)، ادرار خونی(هِماچوری، که در اثر بزرگ تر شدن یا به حرکت درآمدن سنگ ایجاد می شود)، گاهی تهوع و استفراغ، تکرر ادرار یا سوزش ادرار که در اثر نزدیک شدن سنگ به مثانه ایجاد می شوند و بروز تب و لرز همراه با علایم مزبور(که احتمال وجود عفونت را مطرح می کند). معمولاً درد ناشی از سنگ کلیه، واضح و قولنجی(کرامپی) است و در ناحیه پشت و پهلو، یعنی درمحل کلیه یا در قسمت پایین شکم احساس می شود. در مراحل دیررس تر، ممکن است درد به ناحیه کشاله ران و بیضه(در جنس مذکر) و لب های فرج(درجنس مؤنث) شود.
تشخیص سنگ کلیه
تشخیص سنگ کلیه در مواردی که موجب درد نشده است گاهی به طور اتفاقی در رادیوگرافی ساده شکم یا پیلوگرافی داخل وریدی(IVP، که به اصطلاح به آن عکس رنگی کلیه گفته می شود) می توانند سنگ کلیه را تشخیص دهند. امروزه با روی کار آمدن سونوگرافی، برای تشخیص سنگ کلیه، کمتر از رادیو گرافی ساده شکم یاIVP استفاده می شود. آزمایش خون و ادرار به تشخیص وجود مواد غیرطبیعی که ممکن است باعث ایجاد سنگ کلیه شده باشند کمک می کند. گاهی از سی تی اسکن برای کمک به تشخیص و درمان صحیح استفاده می شود.

جنس سنگ کلیه

شايع ترين نوع سنگ کليه ، سنگ های کلسيمی هستند. شايد حدود 80 تا 85 درصد از انواع سنگ های کليوی سنگ های کلسيمی هستند. اين سنگ های کلسيمی هم عموما” به صورت نمک های کلسيم هستند. يعنی مثلا” اگزالات کلسيم يا فسفات کلسيم، بعد از سنگ های کلسيمی، سنگ های عفونی، اسيد اوريکی و ساير انواع سنگ ها شيوع دارند. ولی اکثر افرادی که گرفتار سنگ کليه می شوند، در واقع گرفتار سنگهای کلسيمی هستند.

اين کلسيم ممکن است ، بيش از حد از روده جذب شود. ما در طول روز حدود هزار ميلی گرم کلسيم مصرف می کنيم که از اين مقدار چيزی حدود يک سومش جذب می شود. اگر اين ميزان جذب به هر دليلی افزايش يابد، مثلا” ميزان کلسيمی که مصرف می کنيم، زياد باشد،می تواند باعث تشکيل سنگ شود. ممکن است، ميزان کلسيمی که از طريق کليه دفع می شود، به دليل يک بيماری افزايش يابد. البته اين بيماری ها عموما” بيماری های مربوط به استخوان و هورمون های مربوط به آن هستند. مثلا” در بيماری هيپرپاراتيروئيدی ، برداشت کلسيم از استخوان ها افزايش می يابد و می رود که از کليه دفع شود و تبعا” غلظتش در ادرار افزايش يافته و باعث تشکيل سنگ می شود. در بعضی از موارد هم کلسيمی که به کليه می رسد زياد نيست ولی خود کليه به دليل مشکلی که دارد، بيش از حد کلسيم را دفع می کند. ماجرا از اين قرار است: حدود 95 درصد کلسيمی که در ابتدای واحدهای کليوی وارد ادرار می شود، دوباره در کليه باز جذب می شود. اگر کليه ای نتواند اين 95درصد کلسيم را باز جذب کند، مسلما” غلظت کلسيم ادرار بالا می رود و زمينه ساز تشکيل سنگ می شود.

پیشگیری از سنگ کلیه

-مصرف روزانه حدود ۳ لیتر مایعات و عمدتاً آب خالص
-اجتناب از مصرف شیر و فرآورده های لبنی در صورتی که سنگ کلیه از نوع کلسیمی ـ فسفری باشد.
-خودداری از شرایطی که با تعریق بیش از حد همراه است .
غذاهای حاوی ویتامین D اضافی و نیز بعضی آنتی اسیدهای حاوی کلسیم در افراد مبتلا به سنگ های کلسیمی نباید مصرف شوند.* افراد دارای ادرار بسیار اسیدی باید از خوردن زیادگوشت، ماهی و مرغ پرهیز نمایند زیرا این غذاها مقدار اسید ادرار را افزایش میدهند.* برای جلوگیری از ایجاد سنگ های سیستینی خوردن بیش از 4 لیتر آب در 24 ساعت توصیه می شود.1/3 این مقدار باید در طول شب خورده شود.
داروی آلوپورینول از ایجاد سنگ های اسیداوریکی و بعضی داروهای مُدرّ(مثل هیدروکلروتیازید) از به وجود آمدن سنگ های کلسیمی پیشگیری میکنند. چنانچه نتوان با مصرف مایعات زیاد از ایجاد سنگ های سیستینی پیشگیری کرد ممکن است از داروهای کاهش دهنده مقدار سیستین در ادرار (مانندCuprimineیاThiola ) استفاده شود. اگر نتوان سنگ های عفونی را خارج نمود دارویی به نام اسید استو هیدروگزامیک(AHA ) تجویز می شود. این دارو را همراه با داروهای آنتی بیوتیک دراز مدت برای پیشگیری از عفونت های ادراری به کار می برند. گاهی درمان سنگ های کلیوی ناشی از پرکاری غددپاراتیرویید، برداشتن غدد مزبور با استفاده از عمل جراحی است. در اکثر موارد، فقط یکی از 4 غده ی پاراتیرویید را که بزرگ شده است خارج می کنند.
رژیم غذایی سنگ کلیه
-اگر نوع سنگ کلیه کلسیمی یا فسفری باشد، از مصرف فرآورده های لبنی ، شکلات و نارگیل خودداری کنید.
-اگر نوع سنگ کلیه فسفاته باشد، رژیم غذایی حاوی اسیدها به اسیدی نگه داشتن مختصر ادرار کمک می کند.
-اگر نوع سنگ کلیه، اسیداوریکی یا سیستینی باشد، رژیم غذایی حاوی مواد قلیایی به قلیایی نگه داشتن مختصر ادرار کمک می کند.
-در مورد همه انواع سنگهای کلیه،نوشیدن روزانه حداقل ۱۳ لیوان مایعات (و بیشتر از همه آب خالص ) ضروری است.
رژیم غذایی کم چربی و پرفیر نیز توصیه می گردد.
در این شرایط به پزشک خود مراجعه نمایید:
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان دارای علایم سنگ کلیه باشید.
– اگر افزایش درجه حرارت تا 38/3 درجه سانتیگراد
– اگر بروز علایم عفونت کلیه (سوزش و ناراحتی هنگام ادرار کردن یا احساس مکرر نیاز فوری به ادرار کردن )
-اگر دچارعلایم جدید و غیرقابل توجیه شده اید.داروهای تجویزی ممکن است با عوارض جانبی همراه باشند.

منبع : کتاب راهنمای پزشکی خانواده- بیماری های کلیه و مجاری ادرار