درمان بياختياري فوريتي
بازآموزي مثانه اولين خط درمان در مردان و زنان دچار بياختياري فوريتي محسوب ميشود. هدف از اين درمان برقراري مجدد کنترل ارادي مثانه و افزايش ظرفيت مثانه است. رژيمهاي شايع مورد استفاده به بيمار آموزش ميدهند به تدريج فواصل بين دفعات ادرار کردن را افزايش دهند. رهنمودهاي NICE با استناد به شواهد حاصل از مرورهاي نظاممند و کارآزماييهاي شاهددار تصادفي شده، بازآموزي مثانه را حداقل براي 6 هفته توصيه ميکنند. در يک کارآزمايي شاهددار تصادفي شده کوچک آشکار شد که بازآموزي مثانه، درماني اثربخش در زنان مسن محسوب ميشود و در مقايسه با عدم انجام هر گونه درمان، تعداد حملات بياختياري را تا 57 کاهش ميدهد. اگر چه بازآموزي مثانه و تمرينات عضلات کف لگن در افراد مسنتر اثر بخش هستند. احتمال دارد اين درمانها در سالمندان ضعيف و افرادي که اختلال شناختي دارند، مناسب نباشند.
برنامههاي ادرار کردن زمانبندي شده و انگيزشي را ميتوان در بيماران دچار بياختياري ادراري فوريتي يا بياختياري ادراري استرسي که قادر به استفاده مستقل از توالت نيستند (به عنوان مثال به دليل اختلال شناختي يا ضعف بدني) به کار گرفت. در ادرار کردن انگيزشي، مراقب فرد را تشويق به ادرار کردن مينمايد و هدف، کاهش حملات بياختياري ادرار با استفاده از افزايش آگاهي فردي از نياز به تخليه ادرار به صورت دورهاي است. ادرار کردن زمانبندي شده، يک برنامه ادرار کردن غيرفعال است که در آن ادرار کردن در فواصل زماني منظم ثابتي با هدف کاهش حملات بياختياري به جاي بازگرداندن عملکرد مثانه، انجام ميشود. برنامههاي ادرار کردن زمانبندي شده و انگيزشي ميتوانند در افراد مسنتر اثربخش باشند ولي مستلزم تلاش و تعهد از سوي فرد مراقب هستند. اگر بازآموزي مثانه غيرممکن يا غير موفقيتآميز باشد، امکان استفاده از داروهاي ضد موسکاريني، چه به صورت درمان منفرد و چه توام با بازآموزي مثانه وجود دارد. اين داروها اثر خود را با انسداد گيرندههاي موسکاريني در مثانه اعمال ميکنند که به نوبه خود باعث کاهش قابليت انقباض عضلات مثانه ميشوند. کارآزماييهاي تصادفي شده با شاهد دارونما نشان دادهاند که اکسيبوتينين (Oxybutynin)، تولترودين (tolterodine)، تروسپيوم (trospium) و سوليفناسين (solifenacin) حملات بياختياري را هم در زنان و هم در مردان سالمند دچار بياختياري فوريتي کاهش ميدهند. در کادر 5 موارد منع مصرف و عوارض جانبي داروهاي ضد موسکاريني فهرست شدهاند. خشکي دهان در هنگام مصرف اکسيبوتينين فوريرهش شايعتر است و اگر اين موضوع مشکلساز شود، داروي ضدموسکاريني ديگر يا اکسيبوتينين گسترده رهش را بايد مورد استفاده قرار داد. در عمل بيماران مسن اغلب با مصرف اکسيبوتينين فوريرهش، دچار عوارض جانبي ميشوند و از همين رو بسياري از پزشکان مسوول مراقبت سالمندان تروسپيوم يا سوليفناسين را به عنوان داروي خط اول به کار ميبرند.
اگر درمان محافظه کارانه موفقيت آميز نباشد ميتوان جراحي را مد نظر قرار داد. تزريق سم A بوتولينوم در ديواره مثانه را ميتوان در بياختياري فوريتي به کار گرفت ولي کارآيي طولانيمدت اين درمان نامعلوم است. ديگر مداخلات جراحي عبارتند از تحريک عصب ساکرال، سيتوپلاستي تقويتکننده و تغيير مسير ادرار (جابجا کردن حالبها به يک قسمت از جدار ايلئوم جهت ايجاد استوماي پوستي دايمي)، ولي شواهد کارآيي اين گونه درمانها در سالمندان، محدود است.
در تحريک عصب ساکرال، با تحريک الکتريکي مسير رفلکس ساکرال از طريق الکترودي که در سوراخ ساکرال تعبيه شده است، رفتار رفلکس مثانه مهار ميشود. مرور نظاممند کارآزماييهاي شاهددار تصادفيشده و مجموعه موارد نشان داد که تا 70 از بيماران دچار بياختياري فوريتي با استفاده از تحريک عصب ساکرال به کنترل ادراري يا بهبود قابل توجه در علايم ادراري دست يافتند؛ با اين حال نيمي از بيماران عوارض ناخواسته را گزارش کردند. اين مرور، فقدان دادههاي مربوط به کيفيت زندگي طولانيمدت و محدوديت شواهد مربوط به کاربرد اين تکنيک در بيماران سالمند را آشکار ساخت.
درمان بياختياري ادراري مختلط
در بياختياري ادراري مختلط درمان بايد در جهت علامت غالب بيمار انجام شود ولي امکان دارد ترکيبي از رويکردها راشامل شود.
منبع: سلامت ایران
