[sbu_post_image]
وظایف کلیه و مجاری ادرار
آناتومی و وظایف کلیه و مجاری ادرار به بیان ساده
2 عدد کلیه در بدن انسان وجود دارد که هر یک به شکل عضوی لوبیا مانند و به رنگ قهوه ای متمایل به بنفش در بخش پشتی شکم در هر طرف ستون مهره ها (بین مهره دوازدهم و مهره سوم کمری) قرار گرفته اند. در اکثر افراد، کلیه راست کمی پایین تر از کلیه چپ واقع شده است. هر کلیه حدود 10 تا 12 سانتی متر طول، 5تا 5/7 سانتی متر عرض، 5/2 سانتی متر ضخامت و 150 گرم وزن دارد و اندازه و شکل آن تقریباً شبیه ماوس معمولی کامپیوتر است. سمت جانبی (پهلویی) کلیه، محدب و سمت داخلی (شکمی) کلیه، مقعر و دانه دار است. هر کلیه در یک غشای شفاف موسوم به کپسول کلیه محصور شده است.
غشای کلیه موجب محافظت از آن در برابر ضربه و عفونت ها می شود. کلیه به 2 منطقه ی اصلی تقسیم می شود که عبارتند از: منطقه ی روشن تر بیرونی موسوم به قشر (کورتکس) کلیه (renal cortex) و منطقه ی تیره تر داخلی به نام مدولای کلیه (renal medulla). (مدولا به معنی مغز یا درونی ترین بخش هر عضو است).
در داخل مدولا، 8 عدد یا بیشتر هرم کلیوی (renal pyramid) قرار دارند که به شکل بخش های مخروطی دیده می شوند. مناطق واقع در بین این مخروط ها ستون کلیوی (renal columns) نام دارند. حفره ای موسوم به لگنچه ی کلیه (renal pelvis)در سطح مقعر (دندانه دار) هر کلیه قرار دارد که در ادامه، به میزانی (حالِب؛ ureter) تبدیل می شود.
برای تشخیص بیماری چه آزمایشهایی لازم است؟ هیچ یافته آزمایشگاهی خاص، شناساننده بیماری شب ادراری نیست با این حال باید علل عضوی نظیر عفونت های ادراری و نیز ناهنجاری های ساختمانی مادرزادی رد شود. جهت بررسی و رد علل عضوی، پزشک آزمایش کامل ادرار، کشت ادرار، قند خون و در بعضی موارد آزمایشات دیگری درخواست می نماید. در بعضی موارد نیز مطالعات رادیوگرافی ساده یا با ماده حاجب نیز ضروری خواهد بود.
سیر و پیش آگهی (عاقبت) بیماری چگونه است؟ شب ادراری اولیه به شرطی که علت عضوی در کار نباشد خود به خود با بزرگ شدن طفل و به مرور زمان و حتی با استفاده از هرگونه درمان برطرف خواهد شد. (از هر هفت کودک در طی یک سال یک کودک بهبودی خواهد یافت). اما به خاطر مشکلاتی که این بیماری برای کودک و والدین وی ایجاد می کند استفاده از روش های درمانی توصیه می شود. بی اختیاری ادراری ثانویه معمولاً بین 8-5 سالگی شروع می شود و اگر دیرتر شروع شود (به خصوص در بزرگسالی) باید در پی یافتن علل عضوی برآمده و به درمان آنها پرداخت. در بعضی مواقع ممکن است در بچه هایی که خود به خود یا با درمان بهبود یافته اند، بی اختیاری مجدداً عود کند.
درمان تومور مثانه
درمان تومور مثانه عبارت است از برداشتن تومور با استفاده از سیستوسکوپی و یا منهدم ساختن آن به وسیله حرارت(از طریق سیستوسکوپی) و یا تزریق داروی مخصوص از طریق سوند مثانه به داخل تومور. در صورت بزرگ بودن تومور مثانه یا انتشار آن در عمق بافت های مثانه، جراحی از طریق بازکردن شکم ضرورت می یابد. در موارد بدحال و ضعیف بودن بیمار یا در تومورهایی که درمان آنها با سیستوسکوپی یا جراحی مشکل است، از رادیوتراپی و شیمی درمانی استفاده می شود.
سرطان مثانه، دومین سرطان شایع دستگاه ادراری می‌باشد که از کل سرطان‌های موجود، حدود 7 درصد از سرطان‌های مردان و همچنین 2 درصد از سرطان‌های زنان را تشکیل می‌دهد. 65 سالگی سن متوسط ابتلا به این نوع سرطان می‌باشد.
محققان مي‌گويند موفق به کشف آزمايش جديدي شده‌اند که به تشخيص سريع سرطان مثانه کمک مي‌کند.
محققان انگليسي توانسته‌اند نوعي اکوگرافي خاص ابداع کنند که مي‌تواند حتي پيش از شروع اولين نشانه‌هاي ابتلا به سرطان مثانه، ماه‌ها يا حتي سال‌ها قبل از بروز بيماري آن را تشخيص دهد. به کمک اين اکوگرافي مشاهده اولين نشانه‌هاي تومور ممکن است در نتيجه مي‌توان درمان‌ها را سريع‌تر آغاز کرد و احتمال بهبودي به اين طريق بالاتر مي‌رود. سرطان مثانه در زنان بيش از مردان شايع است و طبق مقاله‌اي که در ديلي‌ميل منتشر شده است از سال 1970 تاکنون ميزان ابتلا به اين ناراحتي 50 درصد افزايش يافته است. يکي از علل بروز اين بيماري در زنان، باردار نشدن و چاقي است. افرادي که زياد سيگار مي‌کشند، احتمال ابتلا بالاتري به سرطان مثانه دارند، طوري که حدود 50 درصد مردان سيگاري امکان ابتلا به سرطان مثانه را دارند و اين مقدار در زنان سيگاري به 31 مي‌رسد. عوامل شغلي نيز در ابتلا به سرطان مثانه اهميت دارد، مانند کارگران صنايع رنگ و لاستيک سازي نقاشي و نفت که بيشتر در معرض ابتلا هستند
ثمره فعاليت کليه‌ها براي پاکسازي خون از مواد زايد، در جايي به نام مثانه انبار مي‌شود تا سر فرصت بتوان آن را تخليه کرد. اما گاهي اوقات نظم اين انبار به هم مي‌ريزد. سرطان مثانه يکي از بيماري‌هايي است که سبب اين بي‌نظمي مي‌شود.
احتباس ادرار و سرطان مثانه
احتباس ادراري در بحث سرطان مثانه تاثيري ندارد مگر در کساني که عفونت مستمر ادراري دارند که سبب تحريک دايمي مثانه مي‌شود. اما نگه داشتن طولاني مدت ادرار در هر دو جنس مضر بوده و مي‌تواند به تدريج آستانه حس مثانه را کم کند و از طرفي موجب افزايش ظرفيت مثانه شود. در چنين شرايطي تخليه کامل مثانه صورت نمي‌گيرد و ادرار باقي‌مانده در مثانه سبب ايجاد عفونت يا سنگ مي‌شود.
تشخیص سرطان مثانه
راه‌های تشخیص سرطان مثانه در ابتدا آزمایشات روتین از لحاظ وجود خون در ادرار و سیتولوژی ادرار از لحاظ وجود سلول‌های بدخیم در ادرار است در ادامه انجام سیستوسکوپی و گرفتن بیوپسی (نمونه‌برداری) از تومور جهت تایید نهایی تشخیص انجام می‌شود.
برای تشخیص هماچوری ناشی از تومور مثانه انجام IVP انتخابی است.
منبع : متخصص اورولوژی تهران
