دستگاه ادراری،علت تشکیل سنگ های کلیه

دستگاه ادراری

دستگاه ادراری از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟ دستگاه ادراری شامل کلیه ها، حالب ها و مثانه و پیشابراه است. به طور طبیعی هر فرد دو کلیه دارد که در عقب حفره شکم، پشت پرده صفاق و درست زیر پرده دیافراگم در طرفین ستون فقرات قرار گرفته اند. کلیه ها به صورت یک صافی عمل می کنند و خون را از مواد زاید پاک کرده و ادرار می سازند. ادرار در طی شبانه روز به تدریج در کلیه ها تشکیل شده از طریق حالب ها به مثانه منتقل می شود و در آن جا ذخیره می گردد که به وسیله مکانیسم دفع به صورت اختیاری و یا بی اختیار توسط پیشابراه از مثانه به خارج از بدن هدیات می شود. ظرفیت متوسط مثانه در فرد بزرگسال 300 تا 500 میلی لیتر است ولی در کودکان این ظرفیت کمتر است بنابراین کودکان مجبورند بارها بیش از بزرگسالان تخلیه ادرار کنند. وقتی مقدار کافی از ادرار در مثانه جمع شد این احساس از طریق نخاع به مغز می رسد و فرد از میل به تخلیه ادرار آگاه می شود.

عوارض سنگ کلیه

سنگ های بزرگ معمولاً در کلیه مانده و بدون علامتند، هرچند که می توانند به کلیه آسیب بزنند. سنگ های کوچک به آسانی همراه ادرار از طریق حالب دفع می گردند. سنگ های بین این دو اندازه که از طرفی قابلیت ورود به حالب را داشته و از طرف دیگر به اندازه کافی کوچک نیستند تا عبور آنها از حالب به آسانی صورت گیرد باعث ایجاد درد شدید می گردند. این سنگ ها معمولاً در طی چند روز دفع می گردند. چنانچه حرکت سنگ متوقف شده و باعث انسداد ادراری گردد، برای پیشگیری از آسیب بیشتر کلیه باید خارج گردد.

سنگ کلیه-سنگ کلیه ذرات کوچک و سخت که در یک یا هر دو کلیه تشکیل شده و گاهی به داخل حالب ها (لوله های عضلانی باریکی که ادرار را از کلیه ها به مثانه منتقل می کنند) انتقال یابند. سنگ کلیه از نظر اندازه از یک دانه شن تا حدود یک توپ گلف متغیر بوده و ممکن است منفرد یا متعدد باشد.

سنگ کلیه معمولاً بزرگسالان بالای ۳۰ سال از هر دو جنس را مبتلا می سازد ولی در مردان شایع تر است.

علت تشکیل سنگ های کلیه

سنگ های کلیه به علت تغییر در موازنه طبیعی آب، املاح، مواد معدنی و سایر مواد موجود در ادرار، تشکیل می شوند. اسید اوریک و اسید آمینه سیستئین از ترکیبات شیمیایی دیگری هستند که می توانند باعث تشکیل سنگ در دستگاه ادراری شوند. کم شدن آب بدن در هنگام کاهش دریافت آن و نیز ورزش کردن شدید بدون جایگزین شدن آب به مقدار کافی، خطر ایجاد سنگ های کلیه را افزایش می دهد. در برخی افراد، احتمال تشکیل سنگ کلیه به علت ابتلا به یک بیماری خاص یا داشتن سابقه خانوادگی بیشتر است. استعداد تشکیل سنگ های کلیه ممکن است ارثی باشد. اگر سابقه خانوادگی ابتلا به سنگ کلیه را دارید، شما هم ممکن است مبتلا شوید.

فعالیت و سنگ های ادراری

نقش فعالیت های بدنی و تمرینات ورزشی در بیماری سنگ های ادراری چیست؟ ورزش سنگین سبب تعریق فراوان شده و باعث کم شدن مایعات بدن می شود و به این طریق می تواند سیر سنگ سازی را تسریع کند (مگر این که آب فراوان نوشیده شود). ولی فعالیت های بدنی عادی و ورزش های سبک مانند طناب زدن، دوچرخه سواری و پیاده روی و قدم زدن به علت ایجاد تحرک مناسب در فرد، روند ساخته شدن سنگ را کندتر نموده و حرکت سنگ موجود و دفع آن را تسریع می سازند.

درمان سنگهای کلیه

کرفس غذای با ارزشی برای بیمارانی است که مستعد تشکیل سنگ کلیه یا کیسه صفرا هستند. مصرف مداوم آن از تشکیل سنگ پیشگیری میکند.

محققین همچنین موفقیتهایی را در اثزات درمانی ویتامین B6 یا پیریدوکسین در درمان سنگهای کلیه نشان دادند و استفاده از این ماده به دنبال درمان ذکرشده باعث درمان دایمی بیمار می شود.

بیماران باید یک رژیم کم پروتئین دریافت کنند، محدودیت پرونئین 1 گرم به ازای هر کیلوگرم از وزن بدن می باشد. بیماران محدودیتی در استفاده از مایعات ندارند و باید روزانه سه لیتر یا بیشتر مایعت بنوشند و مصرف این مقدار برای جلوگیری از تشکیل ادرار غلیظ که سطح ته نشین نمک بالایی دارد ضروری و حیاتی است.

استفاده از کمپرس گرم در پشت ( ناحیه کلیه) به تسکین درد کمک خواهد کرد .

عمده مبتلایان به سنگهای کلیه را میتوان با یک رژیم غذایی مناسب با موفقیت درمان کرد. این دستورات تغذیه ای از بازگشت مجدد علائم جلوگیری می کنند. تنها تعداد کمی از موارد نیاز به جراحی دارند.

بیماران باید از مصرف غذاهایی که باعث تحریک کلیه ها می شود بپرهیزند تا حالت اسیدی یا قلیایی ادرار کنترل شود و جذب مایعات بصورت کافی صورت بگیرد و از غلیظ شدن ادرار پیشگیری شود.

غذاهای محرک کلیه ها شامل این مواد هستند : مشروبات الکلی ، ادویه جات ، ترشیجات سرکه ، بعضی از سبزیجات خاص مثل خیار ، تربچه ، گوجه فرنگی ، اسفناج ، ریواس ، شاهی و انواعی که دارای بوی زیاد هستند مثل مارچوبه ، پیاز ، باقلا ، کلم و گل کلم ، گوشت و آبگوشت ها و نوشیدنی هایی که دارای گاز دی اکسید کربن هستند.

در سنگهای فسفات کلسیمی ، ترشح زیاد هورمون پاراتیروئید باعث از دست رفتن کلسیم استخوانها می شود و در نتیجه سطح کلسیم در خون بالا می رود که این کلسیم اضافی از طریق ادرار دفع می شود. جذب بالا و غیر طبیعی شیر ، موادقلیایی یا ویتامین D نیز می تواند باعث تشکیل سنگهای فسفات کلسیمی شود.

برای کنترل تشکیل سنگهای فسفات کلیبمی ، باید میزان کلسیم و فسفر رژیم غذایی بطور متعادلی کاهش یابد. جذب کلسیم و فسفات باید به کمترین حد ممکن برسد. در حدی که فقط برای حفظ کفایت تغذیه ایی مورد استفاده قرار بگیرد.

سطح نگهدارنده کلسیم 680 میلی گرم است و سطح نگهدارنده فسفات 1000 میلی گرم است. در این رژیم غذایی شیر منبع اصلی کلسیم است و کشک ، پنیر ، عدس و بادام زمینی به عنوان منابع اصلی فسفات هستند. غذاها نباید شامل مواد غذایی زبر باشند : آرد گندم ، نخود ، نخودفرنگی ، لوبیا سویا ، اسفناج ، شلغم ، هویج ، بادام ، و نارگیل.

منبع : متخصص سنگ کلیه