[sbu_post_image]
دفع ادرار
مواد زاید و سموم بدن از طریق کلیه ها وارد ادرار می شود. ادرار در مثانه جمع می شود و بــا پر شدن مثانه احساس دفع ادرار ایجاد می گردد.با افزایش سن ، دفع ادرار دچار تغییراتی می شود.
برای مثال :
ـ تحمل نگهداشتن ادرار کمتر می شود.
ـ کار کردن کلیه ها در طول شب هم ادامه می یابد.
ـ عضلات شکم و لگن ضعیف می شوند.
ـ مثانه کاملاً خالی نمی شود.
این تغییرات موجب می شود که :
– نگهداشتن ادرار مشکل تر شود.
– در طول شب چندین بار برای ادرار کردن بیدار شویم.
– دفعات ادرار کردن بیشتر شود.
– احتمال عفونت ادراری و تشکیل سنگ افزایش یابد.
ایــــن تغییرات طــــبیعی احتمال بروز برخی بیماری ها را بیشتر می کند. یکی از این بیماری ها «بی اختیاری ادرار » است.
برگشت ادرار
حالب وقتی وارد مثانه میشود عمودی وارد نمیشود با بلکه با شیب وارد میشود از زیر مخاط مثانه رد میشود بعدا یک دریچه روی آن باز میشود ، این مسیر حالب در زیر مخاط مثانه به اندازه ای باید باشدکه مانع برگشت ادرار به مثانه بشود . طول حالبی که زیر مخاط مثانه رد میشود تا دریچه ی حالب باز بشود باید 5 برابر قطر آن دریچه باشد . اگر این کمتر بشود درجاتی از برگشت پیدا میشود یعنی ناهنجاری اینجا است . ممکن است خیلی کم ، به اندازه ی قطر حالب باشد که باعث رفلاکس یا برگشت ادرار به مثانه میشود . این برگشت ادرار از دوران جنینی قابل تشخیص است و با سونوگرافی ، اگر مشخص شد که کلیه ها باد کرده ، یکی از شک ها رفلاکس است . لذا در دوران جنینی کاری نمی کنیم ، وقتی بدنیا آمد بعد از حدود یک ماه سونوگرافی را تکرار می کنیم . در این فاصله ی زمانی مرتب آزمایش ادرار می کنیم . آزمایش ادرار صرفا جهت عفونت ادرار است . اگر عفونت بود درمان را شروع می کنیم . دوباره سونوگرافی را تکرار می کنیم . بعضی از وقت ها این رفلاکس خودبخود خوب میشود . 50 درصد رفلاکس هایی که در دوران جنینی دیده میشود خوب می شود زیرا مسیرتکامل عضله های حاله ادامه پیدا می کند تا به تکامل نهایی خودش برسد که رفلاکس قطع می شود . اگر در آزمایش مشاهده شد رفلاکس ادرار ادامه دار است بعد از مثانه یک عکس رنگی گرفته میشود. وقتی تشخیص تایید شد ، باز درمان دارویی است و پیشگیری از عفونت است. در کنار این قضیه کلیه ها را هم بررسی می کنیم که آیا این رفلاکس به کلیه ها آسیب می رساند یا خیر . با رادیو ایزوتوپ یا اسکن رادیو ایزوتوپ که برای بیمار ضرری ندارد کلیه ها بررسی میشود . اگر دیدیم که رفلاکس دارد روی کلیه اثر می گذارد برای جراحی اقدام می شود .
تنگی پیشابراه
تنگی پیشابراه(urethral stricture) عبارت است از تنگ شدن غیرعادی بخشی از مجرای عبور ادرار از مثانه به بیرون(پیشابراه) که معمولاً بهدنبال ایجاد زخم در دیواره پیشابراه و باقی ماندن بافت جوشگاهی حاصل به وجود می اید و موجب اشکال در ادرار کردن می شود.
سوند زدن مجرای ادرار ، سیستوسکوپی یا عمل جراحی برداشتن پروستات ممکن است موجب تنگی پیشابراه شوند.
علل تنگی پیشابراه
علل شایع بروز زخم پیشابراه عبارتند از: التهاب دایمی پیشابراه در اثر عفونت های مقاربتی(مانند سوزاک) و آسیب های دستگاه تناسلی(مثلاض در اثر شکستگی لگن).
علایم تنگی پیشابراه
علایم تنگی پیشابراه عبارتند ازک کاهش فشار ادرار، اشکال در ادرار کردن،ادامه ادرار به صورت قطره قطره، پس از پایان ادرار کردن، احساس عدم تخلیه کامل مثانه پس از ادرار کردن،تکرر ادرار.
عوارض تنگی پیشابراه
تنگی پیشابراه در صورت عدم درمان ممکن است موجب انسداد کامل و در نتیجه احتباس ادرار شود. تخلیه ناقص ادرار از مثانه باعث التهاب مثانه( سیستیت) می شود و گاهی با افزایش غیر طبیعی فشار دستگاه ادراری و در نتیجه، آسیب دیدگی کلیه همراه است.
تشخیص تنگی پیشابراه
تشخیص تنگی پیشابراه از طریق رادیو گرافی(با تعیین اینکه آیا پس از ادرار، مثانه به طور کامل تخلیه می شود یانه) صورت می گیرد. با سیستوسکوپی می توان محل تنگی پیشابراه را مشخص نمود.
درمان تنگی پیشابراه
درمان تنگی پیشابراه به محل آن و سن بیمار بستگی دارد. ساده ترین روش درمان، گشادکردن پیشابراه با استفاده از سوند است که تحت بی حسی موضعی، هر هفته و به مدت چندماه وارد مجرای ادرار و پیشابراه می شود.
در تنگی های شدید می توان بافت زخمی پیشابراه را به وسیله سیستوسکوپی و باعمل جراحی برداشت و سپس با جراحی پلاستیک، قسمت مزبور را ترمیم نمود.
درمان انسداد مجاری ادراری
برای درمان انسدادمجاری ادراری عارضه دار شده با عفونت باید هرچه زودتر انسداد را برطرف نمود که این کار اغلب با نفروستومی،اورِتِروستومی یا کانتریزاسیون از راه حالب، پیشابراه یا از بالای ناحیه عانه( بر روی مثانه) امکان پذیر است. در موارد وجود عفونت حاد ادراری تجویز آنتی بیوتیک به مدت ت3 تا 4 هفته ضروری است.
منبع : کتاب راهنمای پزشکی خانواده- بیماری های کلیه و مجاری ادرار
