دياليز روندي است براي خارج كردن مايع و فرآورده هاي زايد اورميك از بدن و هنگامي استفاده مي شود كه كليه ها نتوانند چنين وظيفه اي را انجام دهند.
روش هاي درماني عبارتند از : دياليز خوني، درمان جايگزيني كليوي پيوسته (CRRT ) و انواع مختلف دياليز صفاقي
دياليز صفاقي
شامل كمك به بيمار براي دفع مواد سمي و مواد زائد متابوليك و كمك به برگشت تعادل طبيعي مايعات و الكتروليت ها مي باشد. در مبتلايان به نارسائي كليه كه قادر به تحمل همودياليز يا پيوند كليه نيستند مي تواند درمان انتخابي باشد. در بيماراني كه نسبت به تغييرات سريع مايعات، الكتروليت ها حساس هستند دياليز صفاقي موثرتر است بنابراين كساني كه بيماري ديابت يا قلب و عروق دارند و موارد شديد هيپرتاسيون C.H.F ادم ريوي كه به درمان جواب نداده اند با دياليز صفاقي درمان شده اند.
وارد كردن كاتتر در دیالیز صفاقی
كاتتر صفاتي در اتاق عمل گذاشته مي شود تا خطر آلودگي به حداقل برسد. كاتتر خنجري تنها براي دياليز صفاتي حاد به كار مي رود. پزشك پيش از ايجاد برش يا سوارخي در 3 تا 5 سانتيمتري زير ناف محل را با يك ماده بي حس كننده موضعي بي حسي مي كند و كاتترهايي كه براي دراز مدت مصرف مي شوند از جنس سيليكون بوده و نسبت به پرتو حاجب هستند تا بتوان آنها را با پرتو X بررسي نمود. اين كانترها از 3 بخش تشكيل شده اند :
1- يك بخش داخل صفاتي كه محلول دياليز از آن خارج مي شود.
2- يك بخش زير جلدي كه به پوست وارد مي شود.
3- يك بخش خارجي براي اتصال به دستگاه دياليز.
عوارض دياليز صفاقي
– پريتونيت : مراقبت از بروز تهوع، استفراغ، بي اشتهايي، درد شكم، شمارش گلبول هاي سفيد و كشت مايع تخليه شده.
– خونريزي : كمي خونريزي در اطراف محل كاتتر اهميتي ندارد خوني شدن مايع دياليز تخليه شده به علت خونريزي زير پوست اشكالي ندارد.
– مشكلات تنفسي : به علت افزايش فشار و حجم داخل شكم است سرعت انفوزيون را كم كنيد، مطئن شويد كه لوله تا نخورده و سرتخت را بالا بياوريد.
– درد شكم : بيمار را تشويق به حركت كنيد در صورت ادامه پزشك را مطلع نمائيد.
– نشت : پانسمان اطراف كاتتر را مكرراً عوض كنيد.
– يبوست : بيمار بايد تحرك داشته باشد، رژيم غذايي حاوي فيبر و مايعات باشد.
– كاهش آلبومين سرم
– سوراخ شدن احشاء شكمي
دياليز صفاتي سيار پيوسته
CAPD نوعي از دياليز است كه براي بسياري از بيماران مبتلا به ESRD انجام مي گيرد اين روش در منزل توسط بيمار يا فرد، آموزش ديده انجام مي شود.
فوايد دیالیز صفاقی سيار پيوسته
– رهايي از دستگاه دياليز، كنترل بر فعاليت هاي روزانه، كاستن از محدوده هاي غذايي، افزايش مصرف مايعات، افزايش مقادير هماتوكريت سرم، بهبود كنترل فشار خون.
مضرات دیالیز صفاقی سيار پيوسته
دياليز پيوسته به صورت، h 24 در روز، 7 روز در هفته انجام می شود.
دیالیز خونی (همودياليز)
فرآيندي است كه براي بيماران بسيار بدحال و نيازمند به دياليز كوتاه مدت يا متبلايان ESRD مورد استفاده قرار مي گيرد.
جهت همودياليز وجود 3 مورد ضروري است.
1- دسترسي به گردش خون بيمار
2- دستگاه دياليز كننده يا پرده نيمه تراوا ( كليه مصنوعي )
3- مايع دياليز مناسب
دسترسي به جريان خون در دیالیز خونی
براي اينكه دياليز انجام شود بايد بتوانيم دستگاه كليه مصنوعي را به جريان خون بيمار وصل كنيم و نيز قادر باشيم خون تصفيه شده را به بيمار باز گردانيم براي دسترسي به گردش خون بيمار مي توان از شنت شرياني وريدي، فيستول، پيوند يا گرافت و كاتتر تحت ترقوه استفاده كرد.
مراقبت های بعد از عمل شنت گذاري
1- عضوی كه شنت گذاري شده 10 روز ثابت و بي حركت باشد
2- اگر شنت در پا باشد از كمان فلزي استفاده شود.
3- عضو بالاتر از سطح بدن قرار گيرد تا ورم از بين برود.
4- كنترل علائم حياتي بيمار (TPR-BP)
5- بررسي از لحاظ عفونت
6- اجتناب از فشار روي اندامي كه شنت دارد.
موارد ممنوعیت استفاده از شنت در دیالیز خونی
1- كساني كه اختلالات رواني دارند.
2- در بيماران معتاد چون مواد مخدر را از اين راه تزريق مي كند.
عوارض شنت شرياني وريدي در دیالیز خونی
1- عفونت ( موضعي يا منتشر )، 2- عوارض عروقي ( هماتوم خونريزي، آمبولي )، 3- عوارض پوستي در محل شنت
عوارض دياليز خوني
يكي از علل اصلي مرگ بيماران تحت دياليز خوني مزمن، بيماري قلبي عروقي آترواسكلروزي است. عوارض ديگر عبارتند از : اختلالات متابوليسم ليپيد شدت مي يابد، نارسائي احتقاني قلب، بيماري عروق كرونر و درد آنژيني، كم خوني، ضعف از دست دادن انرژي و انگيزه، زخم هاي معدي، اختلال در متابولسيم كلسيم، عفونت، نوروپاتي و خارش
درمان تغذيه اي و مايع درماني در دیالیز خونی
اهداف درمان تغذيه اي، به حداقل رساندن نشانه هاي اورمي حفظ وضعيت تغذيه اي مناسب از طريق مصرف پروتئين، كالري و… محدود كردن پروتئين رژيم غذايي، محدود كردن مصرف مايع، محدوديت سديم به ميزان 3-2 گرم در روز، محدوديت پتاسيم 5/2 – 5/1 گرم در روز.
مراقبت از بيماران دياليز خوني
كنترل علائم حياتي و توزين بيمار قبل و بعد از دياليز آزمايشات بيمار قبل از دياليز و بعد از پايان دياليز جلسه قبل مقايسه گردد.
در صورت بالا بودن پتاسيم از محلول بدون پتاسيم استفاده شود. در صورت پايين بودن Hct-Hb با نظر پزشك خون تزريق شود. مراقبت از محل فيستول يا شانت جهت جلوگيري از خونريزي از عضوي كه به عنوان راه دست يابي عروقي استفاده شده فشار خون نگيريد.
نبض انتهايي مددجو و جريان خون را بررسي كنيد.
بيمار را تشويق به ورزش و حركت عضو نمائيد.
منبع: بهداشت
