سرطان مثانه و سرطان بیضه

سرطان مثانه

ثمره فعاليت کليه‌ها براي پاکسازي خون از مواد زايد، در جايي به نام مثانه انبار مي‌شود تا سر فرصت بتوان آن را تخليه کرد. اما گاهي اوقات نظم اين انبار به هم مي‌ريزد. سرطان مثانه يکي از بيماري‌هايي است که سبب اين بي‌نظمي مي‌شود. مطلب زير گفتگويي است با دکتر محمدرضا رزاقي، متخصص بيماري‌هاي کليه و مجاري ادراري و استاد دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي که به طور خلاصه هر آنچه لازم است درباره سرطان مثانه بدانيد، در اختيارتان مي‌گذارد.

علت سرطان مثانه 

سرطان مثانه مانند همه سرطان‌هاي ديگر اغلب يک عامل پيشتاز دارد. يعني تغييراتي در سلول ايجاد مي‌شود که اين تغييرات موجب مي‌شود سلول‌ها به وضعيت رشد دوران جنيني برگردند. در اين ميان، مواد و عواملي در بروز اين تغييرات در داخل مثانه نقش دارند. مشخص شده که بيش از 70 درصد موارد سرطان مثانه ناشي از عوامل محيطي و 30 درصد در اثر فاکتورهاي داخلي خود فرد مانند تغييرات ژنتيکي است که اين تغييرات ابتدا در سلول‌هاي مخاط مثانه اتفاق مي‌افتد. اين سلول‌ها با عنوان پوشش مخاطي از کاليس‌هاي کليه شروع شده و تا قسمتي از داخل مجراي ادراري را مي‌پوشاند که همه اين سلول‌ها به يک نوع سرطان مبتلا مي‌شوند. عوامل سرطان‌زا در اثر تحريک مداوم موجب تغييرات سلولي‌ شده و سلول را به يک وضعيت تهاجمي درمي‌آورد و سبب رشد غيرقابل کنترلي در سلول شده و سرطان مثانه را ايجاد مي‌کند.

سردسته عوامل ايجاد کننده سرطان، سيگار است. زماني که دود سيگار استنشاق مي‌شود، نيکوتين موجود در آن جذب بدن شده و ماده‌اي به نام آلفا و بتا نفتيل آمين در مثانه ظهور پيدا مي‌کند. حضور مداوم اين ماده در مثانه موجب تغييراتي در پوشش‌هاي مخاطي مثانه مي‌شود.
سربي که در اثر آلودگي هوا مجبور به استنشاق آن هستيم نيز نقش مهمي در ابتلا به سرطان مثانه دارد.
افرادي که به طور مستمر در کارخانه‌هاي چرم‌سازي، دباغي، رنگ‌سازي، لاستيک‌سازي و چاپخانه‌ها کار مي‌کنند بيشتر در معرض خطر سرطان مثانه قرار دارند. تماس طولاني‌مدت با رنگ‌هاي آنيلين يا گروه بنزيدين، سرب و ديگر مواد محرک موجود در هوا سبب تحريک سلول‌هاي مخاط مثانه مي‌شود.
استفاده‌کنندگان از شيرين‌کننده‌هاي مصنوعي به مدت طولاني‌ و کساني که تحت درمان با سيکلوفسفاميد براي برخي بدخيمي‌ها قرار مي‌گيرند نيز در خطر ابتلا به سرطان مثانه هستند.
همچنين کساني که مدت طولاني سنگ دارند يا کساني که براي طولاني مدت از سوند استفاده مي‌کنند مانند افرادي که به دليل قطع نخاعي و اختلالات عصبي مجبورند براي هميشه سوند داشته باشند و افرادي که داراي عفونت‌هايي هستند که درمان نمي‌شوند و… در معرض ابتلا به سرطان مثانه قرار دارند.

علايم سرطان مثانه 

علايم اوليه آن اغلب به صورت تحريک در ادرار کردن و وجود خون در ادرار بدون درد است. در عفونت ادراري ممکن است خون دفع شود اما با سوزش يا تکرر همراه است. اين خون ممکن است به دليل وجود سنگ، حرکت سنگ، عفونت و يا حتي لانه‌گزيني عفونت در مثانه يا مصرف برخي داروها باشد که اغلب با درد همراه است اما در سرطان مثانه يکي از مهم‌ترين علامت‌ها وجود خون در ادرار بدون درد است.

در این مطالعه مورد شاهدی، 51 بیمار مبتلا به سرطان مثانه و 58 نفر گروه شاهد انتخاب شدند.

با مطالعه بر روی 51 بیمار مبتلا به سرطان مثانه مشخص شد پایین بودن میانگین غلظت سرمی آهن و روی و افزایش غلظت سرمی مس در بدن از علائم ابتلا به این بیماری است.

با توجه به شیوع بالا و هزینه های اقتصادی و عوارض ناشی از سرطان مثانه مطالعه ای با هدف بررسی ارتباط بین سطح سرمی عناصر کمیاب آهن، مس و روی با این سرطان توسط فرانک یزد خواستی، دانشجوی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان طراحی شد.

در این مطالعه مورد شاهدی، 51 بیمار مبتلا به سرطان مثانه و 58 نفر گروه شاهد انتخاب شدند. پس از اخذ رضایت نامه کتبی از افراد مورد آزمون، نمونه های خون گرفته و سطح سرمی عناصر کمیاب آهن، مس و روی در آنها اندازه گیری شد. داده ها با استفاده از آزمون t بین دو گروه مورد مقایسه قرار گرفت.

یافته ها نشان داد، میانگین غلظت سرمی آهن و روی در افراد مبتلا به سرطان مثانه کاهش معنی داری در مقایسه با گروه شاهد داشت در حالی که افزایش معنی داری در میانگین غلظت سرمی مس در افراد مبتلا به سرطان مثانه در مقایسه با گروه شاهد مشاهده شد. نسبت Cu.Zn در افراد مبتلا به سرطان مثانه در مقایسه با افراد غیر مبتلا افزایش معنی داری داشت.نتایج بیانگر این مطلب است که در مبتلایان به سرطان مثانه میزان روی و آهن کمتر و میزان مس بیشتر از گروه شاهد است. بدیهی است که تعیین دقیق رابطه علی و معلولی نیاز به مطالعات هم گروهی و بررسی های آینده نگر دارد.

علايم سرطان بیضه

در ابتداي بيماري كه هنوز سرطان محدود به بيضه است و به اصطلاح متاستاز نداده (يعني به ساير نقاط بدن گسترش نيافته)، اغلب بزرگي بيضه‌ها، وجود توده‌ در بيضه و يا درد بيضه از علايم بيماري هستند ولي با پيشرفت بيماري و با توجه به محل متاستاز، ممكن است علايمي مثل كمردرد، درد زير شكم، درد بيضه‌ها و احساس ناراحتي در آنها و ورم پاها ايجاد شود.
اغلب مردان خودشان با لمس توده و يا ساير علايم گفته شده، متوجه ابتلا به سرطان بيضه مي‌شوند. براي تشخيص سريع اين بيماري تمام مردان بايد پس از سن بلوغ ماهي يك‌‌بار بيضه‌هاي خود را مورد معاينه قرار دهندو بهتر است كه اين كار بعد از يك دوش آب گرم انجام شود چون در اين زمان به علت اثر گرما، پوست اسكروتوم يا كيسه بيضه شل‌تر است و معاينه دقيق‌تر خواهد بود.
در هنگام معاينه بايد از هر دو دست كمك گرفته شود تا هر گونه تورم، توده و يا حتي تغيير درشكل يا اندازه بيضه‌ها مشخص شود. در صورت وجود هر يك از موارد نامبرده شده، بايد سريع به پزشك مراجعه كرد. براي تا‡ييد تشخيص پزشك از آزمايشات و روش‌هاي مختلفي مثل اندازه‌گيري تومور ماركرها (موادي كه در صورت وجود سرطان در خون يافت مي‌شوند و يا مقدار آنها بالا مي‌رود) و يا انجام سونوگرافي از كيسه بيضه مي‌توان كمك گرفت.

علت سرطان بیضه

علت تومورهاي بيضه دقيقا معلوم نيست ولي هم عوامل مادرزادي و هم عوامل محيطي در بروز آن تاثير دارند. از جمله مهم‌ترين عوامل موِثر، كريپتوركيدسيم است كه به معني عدم نزول بيضه به محل طبيعي خود در كيسه اسكروتوم (يا كيسه بيضه) است. در حالت طبيعي بيضه‌ها در دوره جنيني در داخل شكم تشكيل مي‌شوند و سپس مسير خود را به سمت كيسه بيضه طي كرده و داخل آن قرار مي‌گيرند، به طور‌ي‌كه وقتي نوزاد به دنيا مي‌آيد، بيضه‌ها در حين معاينه بايد داخل كيسه بيضه باشند.

اهميت اين موضوع به خاطر اين است كه درجه حرارت اسكروتوم يا كيسه بيضه حدود 1 درجه سانتي‌گراد سردتر از درجه حرارت بدن است و سلول‌هاي حساس اسپرم‌ساز را در دماي خنك‌تر نگه مي‌دارد. اگر بيضه‌ها داخل شكم باقي بمانند، به علت دماي بالاتر، سلول‌هاي اسپرم‌ساز از بين رفته و علاوه بر ناباروري مي‌توانند باعث ايجاد تغيير در سلول‌ها و سرطان شوند! به همين علت براي جلوگيري از خطرات بدخيمي، اگر بيضه‌ها تا سن 1 سالگي به داخل كيسه بيضه پايين نيايند، بايد اين كار با عمل جراحي انجام شود.
عوامل ديگري مثل نژاد هم در ابتلا‌ به اين بيماري موِثرند و مردان سفيدپوست نسبت به مردان سياه‌پوست در معرض خطر بالاتري هستند. كساني كه پدر يا برادر آنها به اين بيماري مبتلا شده‌اند و شغل‌هايي دارند كه درتماس با برخي مواد شيميايي هستند، افرادي كه در معادن كار مي‌كنند و آتش‌نشان‌ها بايد بيشتر مراقب باشند، چون اين عوامل شانس ابتلا به سرطان بيضه را بالا مي‌برند.

منبع: متخصص ارولوژی تهران