شب ادراری،شب ادراری کودکان

شب ادراری

شب ادراری چیست؟ بی اخیتاری ادرار به دفع ادرار در لباس یا رختخواب بعد از سن طبیعی به دست آوردن کنترل ادراری اطلاق می شود. به طور طبیعی کودک در سن 5 سالگی کنترل ادرار به دست می آورد. بی اختیاری ادرار بر دو نوع 1) اولیه و 2) ثانویه است. بی اختیاری اولیه ادرار، که حدود 80 درصد موارد را شامل می شود، زمانی است که فرد هیچ گاه برای یک مدت طولانی کنترل ادرار نداشته باشد. بی اختیاری ادرار ثانویه هنگامی است که پس از دوره های طولانی (6 تا 12 ماه) که فرد قادر به کنترل ادرار بوده است، اکنون دچار بی اختیاری ادرار شود. بی اختیاری شبانه شایع ترین شکل بی اختیاری ادراری است که شب ادراری نیز نامیده می شود. طبق تعریف دیگر دفع نابجا ادرار شبانه چه به صورت ارادی و چه غیر ارادی در بستر یا لباس پس از سن 5 سالگی بیماری شب ادراری نامیده می شود.

شب ادراری کودکان

سیر تکاملی کودک در کنترل دفع ادرار به چه ترتیبی است؟ از دست دادن کنترل ادرار یک مشکل اساسی به شمار می رود و فرد آن را به معنی بازگشت به دوران نوزادی تلقی می کند و این احساس، اعتماد به نفس فرد را کاهش می دهد. اولین نشانه کنترل ادرار کودک، آگاهی از ادرار کردن است که در حدود 18-15 ماهگی به وجود می آید و کود ک در این سن پس از دفع ادرار به والدین می گوید که ادرار کرده است. بعد از این مرحله قبل از ادرار کردن به مادر می گوید که ادرار دارد ولی قادر به کنترل آن نیست و بالاخره در سنی 24-18 ماهگی قبل از این که ادرار کند با دقت کافی به مادر می گوید تا او را به توالت ببرد. در سن 5/2 سالگی قدرت نگهداری ادرار زیاد است به طوریکه کودک قادر است تا 5 ساعت ادرار خود را نگه دارد. عمل دفع ادرار معمولاً بعد از سن 3 تا 4 سالگی در هنگام بیداری تحت کنترل ارادی در می اید. معمولاً توانایی کنترل ادرار در طی روز، قبل از توانایی کنترل در شب به دست می آید بنابراین مدتی پس از آن که کودک توانست در طول روز ادرار خود را کنترل کند، توانایی کنترل شبانه را نیز به دست خواهد آورد. سن متوسط به دست آوردن توانایی کنترل شبانه ادرار در حدود سه سال و سه ماهگی است و معمولاً در سن سه سال و شش ماهگی 75 درصد کودکان در اکثر شبها خشک هستند ولی گاهی به دلیل بیماری، اضطراب شدید یا خستگی ممکن است دچار بی اختیاری شبانه شوند. در سن 5 سالگی هماهنگی لازم بین عضلات کنترل کننده مثانه و اعصاب مربوط به دفع ادرار به وجود آمده است وکودکان از این سن به بعد قادرند حتی قبل از پر شدن کامل مثانه ادرار خود را تخلیه سازند بنابراین تشویق کودک به ادرار کردن بدون احساس دفع ادرار موفق خواهد بود. جهت درک بهتر از مسائل مربوط به دفع ادرار لازم است دستگاه ادراری به طور مختصر تشریح شود.

تشخیص شب ادراری

بیماری چگونه تشخیص داده می شود؟ معمولاً هماهنگی های لازم میان اعصاب و عضلات کنترل کننده ی مثانه درسن 5 سالگی کامل می شود و کودک در این سن توانایی آن را دارد که خود را خشک نگه دارد. بنابراین زمانی می توان کودک را مبتلا به بیماری شب ادراری تلقی کرد که: 1) سن کودک بالای 5 سال باشد. 2) شب ادراری حداقل هفته ای دوبار و حداقل به مدت سه ماه متوالی وجود داشته باشد.

پیشگیری از شب ادراری

برای پیشگیری از ایجاد شب ادراری چه باید کرد؟ والدین چنین کودکانی بایستی آگاه باشند که در درجه اول برای پیشگیری از ایجاد این اختلال بایستی نهایت دقت را در آموزش آداب رفتن به دستشویی داشته باشند. شروع زودتر از موعد آموزش در این زمینه، استفاده از روش های تنبیهی یا ترساندن کودک در سنینی که کودک هنوز قادر به کنترل تخلیه ادرار از مثانه خود نیست، می تواند باعث افزایش شیوع این اختلال گردد. آموزش بایستی در سن مناسب، همراه با به خرج دادن حوصله و داشتن صبر و شکیبایی باشد. بکارگیری هر روش صحیح اگر با دقت و حوصله انجام نگردد یا تداوم لازم را نداشته باشد ناموفق خواهد بود و سرخوردگی والدین و کودک را به دنبال خواهد داشت. در برخی مواقع عدم بهبودی در روند شب ادراری کودک می تواند مربوط به مشکلات جسمی باشد که این مسئله بایستی با مراجعه به پزشک مورد بررسی و تشخیص قرار گیرد و آزمایشات لازم در جهت بررسی علل آن توسط والدین به دقت پیگیری و انجام گردد.

آیا ممکن است شب ادراری به علت لجبازی و یا جلب توجه باشد؟ خیر، شب ادراری برای کودک بسیار ناخوشایند است و ارادی نیست.

مکانیسم اثردرمانی هشداردهنده ها (شب زنگ ها) چیست؟ وقتی به طور مکرر بیمار هنگام پر شدن مثانه و ادرار کردن با ایجاد صدای زنگ بیدار می شود تدریجاً پر شدن مثانه جای صدای زنگ را در حلقه رفلکس گرفته و پس از چند بار وقتی مثانه به ظرفیت پر می رسد به جای صدای زنگ عمل کرده و باعث وقفه چرخه ادرار شده و کودک را بیدار می کند (رفلکس شرطی) این سیر درمان چند ماه طول می کشد ولی مؤثر و تقریباً دائمی و با عود بسیار کم بیماری همراه است.

جلوگیری از ایجاد شب ادراری

چگونه می توان از ایجاد شب ادراری در کودک جلوگیری نمود؟ کنترل ادرار به طور خود به خود و تدریجی به دست می آید. والدین کودک باید توجه داشته باشند که به خاطر راحتی خود روند طبیعی و تدریجی به دست آوردن کنترل ادرار را مختل ننمایند و زودتر از سن تکاملی کودک جهت کنترل ادرار از وی توقعات نابجا نداشته باشند. اصرار بیش از حد و تنبیه بدنی و عصبانیت های بی مورد و از این قبیل فشارها نه فقط کمک کننده نیست، بلکه توجه کودک را بیشتر جلب کرده و او به عمل خود ادامه خواهد داد و در این شرایط احساس خود کم بینی و گوشه گیری نیز به وجود می آید. برخورد نامناسب والدین و اطرافیان می تواند باعث شود که کودک به طور ناخودآگاه عکس العمل منفی خود را به صورت شب ادراری نشان دهد. بنابراین یک راه مهم جلوگیری از شب ادراری آموزش صحیح و به موقع آداب تخلیه به کودک است. زمانی که کودک بتواند به مدت 2 ساعت یا بیشتر خشک بماند معمولاً ارتباط بین دفع مواد زاید و نشستن بر روی لگن را درک کرده است. در این زمان مادر وی می تواند به وسیله تمجید و لبخند فرزند خود را تشویق نماید و به رفتار وی با همین اظهار خشنودی پاداش دهد. درمان شب ادراری به دو روش درمان غیردارویی و دارویی است.

منبع : پزشک بی اختیاری ادرار تهران