عفونت ادراری و پيشگيري از عفونت های ادراري

عفونت ادراری

کلیه‌ها، میزنای و مثانه، دستگاه ادراری را تشکیل می‌دهند. محیط دستگاه ادراری باید استریل و فاقد باکتری باشد و وقتی باکتری وارد این محیط می‌شود علائمی در بدن فرد بیمار به وجود می‌آورد که ممکن است ابتدا مشکل چندانی پدید نیاورند، ولی با ازدیاد عامل بیماری زا بتدریج زندگی بیمار دچار اختلال می‌شود و بیمار از حضور در جمع و فعالیت روزانه خود باز خواهد ماند.

البته با پیشرفت عفونت ادراری، عوارضی جدی نیز دیده می‌شود که خطرناک است. نشانه‌های عفونت ادراری کدام است و چگونه عوامل بیماریزا وارد مثانه می‌شود و مهم‌تر این‌که چه کنیم به این بیماری مبتلا نشویم؟

علت عفونت‌های ادراری

در پاسخ باید گفت بروز عفونت‌های ادراری، به سن و جنس افراد بستگی دارد. اگر بخواهیم از دیدگاه جنسی موضوع را بررسی کنیم باید بگویم عفونت ادراری در زنان شایع‌تر از مردان است، زیرا مجرای ادراری در زنان کوتاه‌تر بوده و باکتری راحت‌تر وارد پیشابراه می‌شود. این باکتری‌ها اغلب از ناحیه دستگاه گوارش یعنی مقعد به دستگاه ادراری تحتانی ورود پیدا می‌کنند.

همچنین میزان شیوع در زنان متاهل بیش از زنان مجرد است، چون با ازدواج، فلور نرمال واژن زن تغییر کرده (واژن فاصله اندکی با پیشابراه دارد) و این نیز عاملی برای بروز عفونت در زنان است. اما اگر بخواهیم از نظر سنی بررسی کنیم، در صورتی که در کودک پسری یک بار عفونت ادراری دیده شود این علامت برای ما هشداردهنده خواهد بود، زیرا می‌تواند به دلیل نقص مادرزادی در مجرای ادراری او باشد.

 اما در کودکان دختر که دچار دو یا چند بار عفونت شوند، گرچه پیگیری ضروری است و علت دقیق آن باید مشخص شود، ولی عفونت ادراری آنها به اندازه عفونت ادراری در کودکان پسر اهمیت ندارد. مورد بعدی شیوع عفونت ادراری در مردان میانسال است. غده پروستات در همه مردان به طور فیزیولوژیک شروع به رشد می‌کند و حجیم‌تر می‌شود. این افزایش حجم، اجازه تخلیه کامل مثانه را نمی‌دهد. ادرار احتباس یافته و محیط غیراستریل احتمال عفونت ادراری را بالا می‌برد. بنابراین در مردان میانسال نیز عفونت ادراری شیوع بیشتری دارد.

درمان عفونت‌ ادراری

درمان عفونت‌های ادراری به صورت دارویی است. بیشتر مواقع با یک دوره کوتاه درمانی مشکل بیمار برطرف می‌شود. ولی در موارد عودکننده که دلیل مشخصی هم برای عود پیدا نمی‌کنیم، به درمان آنتی‌بیوتیک طولانی‌مدت نیاز است. گاه لازم می‌شود تا یک ماه،شش ماه یا حتی دو سال درمان ادامه یابد. حتی گاهی نیز درمان آنتی‌بیوتیک آنقدر ادامه می‌یابد که بیماری به درمان مقاوم می‌شود. در این حالت لازم است داروها تغییر کند.

عفونت‌های ادراری به درمان نیاز دارد، ولی هر بیمار باید مواردی را رعایت کند؛ یعنی مصرف مایعات روزانه را بالا ببرد. بهتر است این مقدار شش تا هشت لیوان باشد. عصاره زغال اخته مانع پیوستن باکتری‌ها به دیواره مثانه می‌شود و اگر به طور مکرر مصرف شود، احتمال عود را کاهش خواهد داد.

 البته این عصاره‌ها به صورت قرص‌های خوراکی در داروخانه‌ها وجود دارند. بسیاری از بیماران برای رهایی از عود مکرر ممکن است با مواد ضدعفونی‌کننده مجاری را شست‌وشو دهند که این کار به هیچ وجه توصیه نمی‌شود، زیرا ممکن است باعث تحریک بشود. بنابراین توصیه می‌کنیم همه کسانی که مبتلا به هر نوع عفونت ادراری هستند چه ساده و چه عودکننده به پزشک مراجعه کنند تا درمان مناسبی برایشان اتخاذ شود.

پيشگيري از عفونت های ادراري

اين عامل بيماري‌زا متناسب با عضوي كه آلوده مي‌كند با عناوين «پيلونفريت» يا عفونت کليه، «سيستيت» يا عفونت مثانه و «اورتريت» يا عفونت پيشابراه ناميده مي‌شود البته در برخي موارد دو يا سه عضو همزمان به يك عامل بيماري‌زا آلوده مي‌شوند. عامل بيماري‌زا اغلب يك باکتري به ويژه از نوع باکتري‌ ايكولي است. به گزارش سايت مركز تخصصي مايوكلينيك، علائم باليني در اين بيماري بستگي به عضوي دارد كه آلوده شده است اما شايع‌ترين علائم شامل سوزش ادرار، تکرر ادرار، احساس فوريت در دفع ادرار و گاه تب و بروز درد در پهلوها هستند. کشت ادرار اغلب مي‌تواند عامل بيماري‌زا را تشخيص دهد و نشان دهد كه چه دارويي براي درمان آن مناسب‌تر است. پزشكان تاكيد كردند كه براي جواب صحيح آزمايش، بيمار نبايد قبل از اخذ نمونه براي تست از داروهاي آنتي بيوتيک استفاده کرده باشد. به توصيه متخصصان مركز مايوكلينيك، براي پيشگيري از عفونت ادراري مي‌توان اقدامات زير را انجام داد:
– هيچگاه احساس دفع ادرار را ناديده نگيريد و سعي كنيد هر بار مثانه كاملا خالي شود.
– نوشيدن مقادير زيادي آب را فراموش نكنيد. روزانه حداقل هشت ليوان آب بنوشيد.
– بعد از اجابت مزاج، موضع را از جلو به عقب تميز كنيد تا از ورود باكتري‌هاي مدفوع به پيشابراه پيشگيري شود.
– رعايت بهداشت در اندام‌هاي توليدمثلي را جدي بگيريد.
– عصاره شاتوت بنوشيد. مطالعات نشان داده است كه آب عصاره شاتوت ميزان باكتريها را كاهش داده و از جايگزيني باكتري‌هاي جديد در دستگاه ادراري پيشگيري مي‌كند. البته اين بدان معني نيست كه نوشيدن عصاره شاتوت منجر به درمان عفونت ادراري مي‌شود چون در صورت ابتلا، حتما بايد به پزشك مراجعه كرده و آنتي بيوتيك مصرف كنيد.
– از به كار بردن فرآورده‌هاي بهداشتي براي تميز كردن دستگاه توليدمثلي، شامل اسپري يا پودر و نيز صابون‌هاي قوي، خودداري كنيد چون مواد فوق پيشابراه و ساير بخش‌هاي اين دستگاه را ملتهب مي‌كنند و محيط كشت مناسبي براي رشد باكتري‌ها بوجود مي‌آورند.
– حتما لباس‌هاي زير را از جنس نخي استفاده كنيد.

منبع : متخصص اورولوژی تهران