[sbu_post_image]
مثانه عصبی
مثانه عصبی یکی از اختلالات عملکرد مثانه میباشد که بدنبال آسیب سیستم عصبی ایجاد میشود. براساس محل درگیری و نوع درگیری عصبی به دو نوع تقسیم میگردد:
– مثانه بیش فعال یا انقباضی
– مثانه شل
کسانی که مثانه بیش فعال مبتلا هستند، بسیار کم یا اصلاً کنترلی به عملکرد مثانه ندارند. مثانه بطور خودبه خود و مکرر تخلیه میگردد و تخلیه بطور کامل انجام نمیگیرد. به همین دلیل خطر ابتلا به عفونتهای ادراری در این افراد افزایش مییابد.
مثانه شل خصوصیات متفاوتی دارد. در این افراد قسمتی از سیستم عصبی که وظیفه خبررسانی به مغز هنگام پرشدن مثانه، را دارد، دچار اختلال شدهاست در نتیجه با افزایش اندازه و ظرفیت مثانه روبرو خواهیم شد. زمانی که فشار ادرار در مثانه به اندازهای برسد که ماهیچههای دریچه خروجی ادرار توانایی غلبه بر آن را نداشته باشد، ادرار شروع به ریزش میکند. در این نوع اختلال مثانه نیز مانند مثانه انقباضی، مثانه بطور کامل تخلیه نمیگردد.
مثانه بیش فعال (Overactive bladder)
اگر روزانه 8 بار یا بیشتر یا در هنگام شب بیشتر از دو بار جهت دفع ادرار به توالت میروید احتمالاً به مثانه بیش فعال مبتلا هستید.
علائم پرکاری مثانه
تکرر ادرار
احساس ناگهانی و شدید دفع ادرار
بی اختیاری ادرار
شب ادراری و بیدارشدن بیش از 2 بار در شب
درمان پرکاری مثانه
امروزه از رفتاردرمانی، درمانهای دارویی و درمانهای جراحی جهت درمان پرکاری مثانه استفاده میشود.
درمان رفتاری چندین جزء دارد و بیشتر از همه در افراد با انگیزه که تمایل به ایجاد تغییرات در شیوه زندگی و رژیم غذایی دارند سودمند است.
اجزای درمان رفتاری شامل: آموزش، دفع ادرار زمانبندی شده، دفع ادرار تاخیری، تغییرات رژیم غذایی و انقباض عضلات کف لگن هستند.
لازم است بیماران در مورد عملکرد طبیعی مثانه و عادات طبیعی دفع ادرار آموزش ببینند.
دفع ادرار زمان بندی شده شامل دفع در فواصل تنظیم شده، بدون توجه به نیاز دفع است.
دفع ادرار تاخیری، یعنی تلاش برای نگه داشتن ادرار برای دورههای زمانی طولانی است.
در برخی افراد، موادغذایی کافئیندار، پرادویه، اسیدی و نوشیدنیها علایم را تشدید میکنند، بنابراین محدودیتهای غذایی ممکن است سبب بهبود علایم شود.
مصرف متعادل مایعات نیز سودمند است، به گونهای که نوشیدن مقادیر بسیار زیاد یا حتی بسیار کم مایعات ممکن است سبب تشدید علایم شود، زیرا تغلیظ ادرار (در اثر نوشیدن کم مایعات) به عنوان عامل محرک مثانه عمل میکند
یادداشت برداری از عملکرد مثانه روش سودمندی در رفتاردرمانی است، زیرا به بیمار امکان ردیابی پاسخهای بدن و شناسایی عوامل احتمالی تشدیدکننده علایم پرکاری مثانه را میدهد.
تشخیص پرکاری مثانه
– آزمایش ادرار جهت ارزیابی عفونت ادراری بیمار
– در صورت عدم وجود عفونت، جهت تشخیص قطعی بیماری باید نوار مثانه از بیمار انجام شود. با انجام نوار مثانه، حجم مثانه، قابلیت اتساع مثانه، حس مثانه، وجود پرشهای انقباض عضلات مثانه و هماهنگی دریچه خروجی مثانه همه با دقت خاص تشخیص داده شده و با توجه به محل مشکل موجود، درمانهای قطعی انجام میگیرد.
تشخیص بی اختیاری ادرار
روش های تشخیص بی اختیاری ادرار عبارتند از:معاینه ی فیزیکی، نوار مغزی(EEG )، نوار عضله(EMG )، سونوگرافی، آزمایش های اورودینامیک( که توانایی مثانه برای نگهداری ادرار و تخلیه یکنواخت و کامل آن و مکانیسم کنترل اسفنکترمثانه را مشخص می کنند)، تعیین مقدار باقی مانده ادرار در مثانه پس از ادرار کردن، تست استرس( که با سرفه شدید در حالت ارام بدن و بررسی خارج شدن ادرار در اثر سرفه انجام می شود)، آزمایش کامل ادرار( برای تشخیص عفونت، سنگ های ادراری یا سایر عوامل ایجادکننده بی اختیاری)،آزمایش خون، سونوگرافی،سیستوسکوپی.
بی اختیاری ادرار سرریز
بی اختیاری ادرار ناشی از سرریز ادرار(overflow incontinence )، در مواردی ایجاد می شود که مثانه پرادرار شده است.
علت بی اختیاری ادرار سرریز
ضعف عضلات مثانه یا انسداد پیشابراه می توانند منجربه این نوع بی اختیاری ادراری شوند. آسیب عصبی ناشی از دیابت یا بیماری های دیگر باعث ضعف عضلات مثانه و تومورها و سنگ های ادراری موجب انسداد پیشابراه می شوند. این نوع بی اختیاری ادرار در خانم ها نادر است. معمولاً ادرار خارج شده در این نوع بی اختیاری، حجم کمی دارد. در خانم ها اغلب بی اختیاری استرس و فوریتی همراه با هم روی می دهند که به آن«بی اختیاری مختلط» گفته می شود.
بی اختیاری زودگذر
بی اختیاری زودگذر(transientincontinence)از انواع بی اختیاری موقت است و در اثر مصرف داروها، عفونت های دستگاه ادراری، اختلال روانی،کاهش تحرک، و تراکم مدفوع(یبوست شدید) ایجاد می شود.
بی اختیاری ادرار کامل
در بی اختیاری ادرار کامل(incontinencetotal) که در اثر اختلالات عصبی مانند بیماری الزایمر، صدمه نخاع یا آسیب اعصاب مثانه به دنبال جراحی لگن روی میدهد، هیچ نوع کنترلی بر مثانه وجود ندارد.
منبع : متخصص اورولوژی تهران