علایم بیماری های کلیه،نارسایی کلیه

 علایم بیماری های کلیه

مهم ترین علامت سندرم آسیب حاد کلیه کاهش سریع و ناگهانی عملکرد دفع از طریق کلیه هاست. اگر کارکرد کلیه ظرف 48 ساعت کاهش چشمگیری پیدا کند، فرد به این نوع عارضه مبتلا شده است. این بیماری در اصل از دو طریق قابل تشخیص است.

یکی این که میزان انباشت محصولات نهایی سوخت و ساز نیتروژن (یعنی اوره و کراتنین) در خون افزایش و دیگر این که میزان خروج و دفع ادرار به میزان قابل توجهی کاهش یابد. گاهی هم هر دو علامت در بیمار بروز می کند.

بیشترین مناطق بروز AKI کشورهای درحال توسعه است. از آنجا که این طیف بیماری ها براساس تعریف جدیدی ارائه شده اند، هنوز آمارهای دقیقی از آنها در بسیاری از کشورهای جهان وجود ندارد. به همین دلیل نمی توان برآورد دقیقی از وضع آنها در چنین کشورهایی ارائه کرد.

با این حال مطابق تخمین منابع رسمی جهانی مانند فدراسیون بین المللی بنیادهای کلیه (IFKF) در این کشورها کودکان، نوجوانان و جوانان در معرض خطر ویژه این بیماری ها قرار دارند؛ زیرا این مشکل بکرات در نتیجه التهاب معده و روده، مسمومیت، مالاریا یا سایر بیماری های عفونی مسری در چنین کشورهایی بروز کرده است.

بعلاوه قربانیان بلایای طبیعی مانند زلزله نیز در چنین کشورهایی اغلب بر اثر آسیب های حاد کلیوی (AKI) جان خود را از دست می دهند.

شدر ابتدای بیماری های کلیوی، اغلب علائم خاصی وجود ندارد. «نارسایی کلیوی کم کم با خستگی بیش از حد بر اثر انجام یک کار، از دست دادن اشتها و نیاز به دفع ادرار به دفعات هنگام شب، احساس می‌شود.» به طور کلی عدم کارکرد کلیه ها، در موارد پرفشاری خون، یا بعد از آزمایش ادرار کشف می‌شود. با پیشرفت درجه و شدت نارسایی کلیوی، پزشکان بر روی آزمایش خون حساب می‌کنند. اصلی ترین فاکتور کراتینین است، یعنی میزان کراتینین در خون سنجیده می‌شود.

کراتنین از نابودی طبیعی سلول های ماهیچه ای در بدن تولید می‌شود. اگر کلیه ها درست کار نکنند، میزان کراتنین خون افزایش می‌یابد.»

نارسایی کلیه

مساله مهم در مواجهه با نارسایی کلیه، جنبه مالی و هزینه های درمانی آن است. شاید باورش کمی سخت باشد اما هزینه های AKI در انگلستان از سرجمع هزینه های درمان سرطان های پروستات، ریه و سرطان های ناحیه شکم بیشتر است.

علاوه بر آن برآورد می شود که می توان تا 30 درصد این هزینه ها را از طریق تشخیص زودهنگام و نیز اقدامات موثرتر در مواجهه با این بیماری کاهش داد و مهم تر از همه اینها آن که از این طریق می توان زندگی بسیاری از افراد را از مرگ نجات داد.

تخمین زده می شود فقط در کشور انگلستان می توان تا 12 هزار زندگی را به این ترتیب حفظ کرد.

متاسفانه با وجود تمامی مخاطرات و هزینه های ناشی از آسیب های حاد کلیوی در هیچ نقطه ای از جهان مبحث آموزش و آگاهی بخشی چه برای کادر درمانی و پزشکان غیرمتخصص و چه برای عموم مردم جدی گرفته نشده است.

علاوه بر آن حتی در زمینه برنامه های پژوهشی عام نیز برای این مقوله اهمال های فراوانی از سوی جامعه جهانی صورت پذیرفته است.

این امر به نحو بارزی در آموزش های کلینیکی و برنامه های آموزشی عملی مشهود است و بسیاری از شاغلان در مراکز مراقبت های پزشکی اعم از بیمارستان ها، درمانگاه ها و … در سراسر جهان از فقر اطلاعات، مهارت و تجربه در مواجهه با آن رنج می برند.

این نکته ای مهم و اساسی است که شاغلان مراقبت های پزشکی که متخصصان کلیه نیستند اغلب نخستین کسانی هستند که در جریان بروز نخستین مراحل آسیب های حاد کلیه در کنار بیمار قرار دارند و آگاهی کافی آنها برای تشخیص و اقدام به مراقبت های اولیه می تواند در کاهش خطرات مرگبار این آسیب ها حیاتی باشند.

در غیر این صورت مسلما نتیجه ای جز از دست رفتن فرصت ها برای کاهش خطر، تاخیر در تشخیص بیماری، مدیریت ضعیف و افزایش دوره درمان بیمارستانی و بالطبع افزایش سرسام آور هزینه های درمانی به دست نخواهد آمد.

دیالیز کلیه

به طوری که قبل از دیالیز فشار فرد نرمال یاحتی تا حدودی نیز بالا بوده باشد ولی بعد از دیالیز یک دفعه فشار فرد پایین می افتد و به دنبال آن اگر بیمار مشکل قلبی داشته باشد ممکن است فرد دچار MI ( سکته قلبی ) ، آریتمی و … شود . یکی از عوامل که باعث کاهش شدید فشارخون می شود excessive ultra filtration  است . یعنی مریض را زیاد ultra filtration کنیم و مایع زیادی از مریض بگیریم ، مریض ممکن است دچار آنوری یا دیوری می شود.

بعد از هر بار دیالیز ممکن است kg 6-5 اضافه وزن پیدا کند و چون در فاصله ی هر دیالیز فر آب و غذا مصرف می کند و این ها عامل اضافه وزن هستند ، پزشک باید در زمان دیالیز بعدی این اضافه وزن را از بین ببرد و این کار را به کمک ultra filtration انجام می دهد . باید به بیمار آموزش داد که در فواصل دو دیالیز نهایتاً kg 3-2 اضافه وزن داشته باشد یعنی خیلی مایعات مصرف نکند . هر چه وزن فرد بیشتر شود ، ultra filtration بیشتر می شود و Hypotension نیز ، بیشتر می شود .

در بیماران دیالیزی سیستم اتوزوم بهم خورده است و دچار اتوزوم نوروپاتی هستند . مثل اینکه ترموستات آب گرم کن خراب شده باشد . به طوری که گاهی آب جوش می شود و گاهی سرد . ممکن اشت این بیماران خودشان فشارخون بالا داشته باشند به همین جهت داروهای Anti Hypertension مصرف می کنند . بدترین فشارخون ها را بیماران CKD ( بیماری مزمن کلیه ) دارند . حتی بیماران ،  CKD که failure نشده باشند گاهی این بیماران تا 7٪-6 داروهای ضد فشارخون مصرف می کنند . در بافت قلبی آن ها کم می شود و دیاستولیک dysfunction خواهند داشت . ( پر شدن قلب ، مشکل پیدا می کند ) :

وزن خشک : dry weight ، وزنی است که بیمار زمانی که دیالیز را ترک می کند دارو به طوری که هیچگونه ادمی ندارد  فشارخون هم نرمال می باشد . ( ابتدایی ترین تعریف ) / تعریف دیگر از وزن خشک : وزنی است که بیمار ورم نداشته باشد و اگر بیشتر ultra filtration را انجام دهیم فرد دچار هایپوتنشن می شود . ولی وزن خشک یک بیمار دیالیزی نمی تواند همیشه ثابت باشد ، بهتر است هر ماه وزن خشک یک بیمار را حدس بزنیم چون ممکن است خود مریض چاق یا لاغر شود . ( به طوری که اگر وزن خشک بیمار kg 60 بوده

یکی دیگر از مواردی که بیمار زیر دیالیز به آن دچار می شود ، گرفتگی عضلانی است و اتیولوژی این cramp ها ، برداشتن وزن بیشتری از میزان لازم در دیالیز است که موجب Hypotension بیمار و به دنبال آن cramp می شود .

از دیگر عوارض دیالیز ایجاد واکنش ها آنافیلاکسی است و علت آن استفاده از dialyzer ( صافی ) است که ممکن است در بیماران ایجاد حساسیت کند . از عوارض دیگر ، عوارض cardiovascular شایع ترین علل آن هایپوتنشن و آریتمی و … است .

منبع : متخصص اورولوژی تهران