علت عفونت‌هاي ادراري
به‌طوركلي، در هر فردي كه به هر علتي سيستم ايمني بدنش تضعيف شده باشد، عامل مساعدكننده‌اي براي رشد ميكروب‌ها و ايجاد عفونت وجود دارد. از عوامل موثر ديگر در ايجاد عفونت ادراري عادات بد بهداشتي در زنان است. مثلا وقتي كه به دستشويي مي‌روند و آب را با فشار به خود مي‌گيرند و يا براي خشك كردن خود، دستمال كاغذي را با فشار به بدنشان مي‌كشند، باعث انتقال ميكروب‌هاي اين نواحي به داخل مجراي ادرار مي‌شوند. از طرف ديگر، هرگاه در دستگاه ادراري توقف و ركود در مسير جريان ادرار به وجود بيايد، شيوع عفونت بالا مي‌رود. مثلا تنگي مادرزادي محل اتصال كليه به حالب، تنگي محل حالب به مثانه، برگشت ادرار مثانه به كليه‌ها، تنگي مجرا و بودن جسم خارجي مثل سوند در سيستم ادراري. در اين موارد معمولا پس از قطع آنتي‌بيوتيك بلافاصله عفونت عود مي‌كند.
علايم عفونت‌هاي ادراري
علايم اين عفونت‌ها 2 دسته‌اند؛ علايم ناشي از تحريك و التهاب سيستم ادراري كه بر حسب محل عفونت متفاوت است و علايم عمومي‌عفونت در بدن كه شامل بي‌اشتهايي، تهوع، استفراغ و… است. البته علايم در كودكان و بزرگسالان تفاوت دارد ولي علايم مشتركي در عفونت‌هاي ادراري وجود دارد كه بايد همه افراد به آن آگاهي داشته باشند. سوزش ادرار و تكرر ادرار كه به علت تحريك مثانه در اثر عفونت و التهاب ايجاد مي‌شود و همچنين تحمل كم مثانه كه در كودكان و گاهي در بزرگسالان ممكن است منجر به بي‌اختياري ادراري شود، يکي از اين علايم است. از علايم ديگر مي‌توان به تغيير رنگ ادرار به صورت كدر يا خوني شدن ادرار اشاره کرد كه معمولا بيماران را به وحشت مي‌اندازد. درد پهلوها، اشكال در ادرار كردن و احتباس ادراري را نيز نبايد از قلم انداخت.
در صورتي كه عفونت ادراري فعاليت كليه‌ها را كم كند و اوره خون را بالا ببرد، ممكن است منجر به سقط جنين شود ولي به طور كلي، عفونت كليه (پيلونفريت) در دوران بارداري باعث كاهش وزن جنين مي‌شود و طبعا نوزادي كه وزنش در موقع تولد از وزن استاندارد كمتر است، در معرض خطر ابتلا به بيماري‌هاي مختلف قرار مي‌گيرد. به همين خاطر، ما در زنان باردارِ دچار عفونت ادراري، پس از درمان كامل عفونت، پيشگيري از عفونت را به صورت مصرف دوز پايين آنتي‌بيوتيك تا آخر زمان بارداري ادامه مي‌دهيم؛ درحالي كه در عفونت‌هاي سطحي ادراري در خانم‌هاي غيرباردار درمان كوتاه‌مدت 3 تا 5روزه و حتي تجويز يك دوز واحد كافي است. در عين حال، همواره به خانم‌هاي باردار توصيه مي‌کنيم که در طول ماه‌هاي بارداري به استخر نروند زيرا احتمال ابتلا به عفونت مجاري ادرار و خطرهاي گفته شده وجود دارد.
پیشگیری از عفونت ادراری
قبل از تماس جنسى به حمام برويد.
اين كار به خارج شدن باكترى هايى كه ممكن است در واژن باشند، كمك مى كند؛ در غير اين صورت، ممكن است باكترى ها به علت نزديكى جنسى به داخل مثانه رانده شوند.
بعد از تماس جنسى به حمام برويد.
آلت تناسلى مرد، باكترى هاى موجود در واژن را به طرف سوراخ ادرارى و سپس مثانه مى راند.
البته تخليه ى مؤثر، مثانه را كاملا مى شويد. هيچ شكى نيست كه UTI در زنانى كه از نظر جنسى فعالند، بيشتر است، اما اين به علت مراقب نبودن، بعد از تماس جنسى است، يعنى ادرار كردن مى تواند به راحتى باكترى ها را بشويد.
ثابت شده است كه ديافراگم، عامل اصلى كمك كننده در افرادى است كه دچار عفونت هاى مكرر و مزمن مثانه مى شوند. احتمالا دو مكانيسم در ايجاد اين حالت، دخالت دارند: باكترى ها روى ديافراگم كه در عمق واژن قرار دارد، جمع مى شوند و همچنين ديافراگم مانع تخليه كامل مثانه مى باشد.
از نوار بهداشتى به جاى تامپون استفاده كنيد. هيچ كس نمى داند كه چرا بعضى از زنان به عفونت هاى مكرر، دچار مى شوند؛ اما مسايل مربوط به واژن مانند ميزان فعاليت جنسى، كاربرد ديافراگم و استفاده از تامپون )پنبه اى كه داخل واژن مى گذارند( در ايجاد آن، نقش دارند.
بهداشت كافى را تمرين كنيد. منظور از رعايت بهداشت كافى پوشيدن لباس هاى زير پنبه اى است كه شما را خشك نگه مى دارد؛ پرهيز از پوشيدن شلوارهاى تنگ كه تهويه را مشكل مى كند و در يك كلام، تميز نگه داشتن است.
اگر نمى توانيد حمام برويد تا باكترى ها را از ناحيه پرى نئال )بين واژن و مخرج( تميز كنيد، به طور حتم، در معرض خطر عفونت مجدد قرار خواهيد گرفت. اما افراط هم مى تواند به اندازه ى تفريط زيان آور باشد. شستشو مى تواند به طور ثابت، باكترى ها را وارد واژن و باكترى هاى غير عفونى را با باكترى هاى عفونت زاى E.COLI )اى كولاى( جايگزين كند و باعث عفونت هاى مجارى ادرارى شبيه UTI شود. مصرف صابون هاى ضد باكتريال قوى مى تواند همين كار را بكند. يعنى تغيير فلور نرمال واژن )يعنى باكتريهايى كه بدون خطر در واژن حضور دارند( كافى است تا فرد به عفونت حساسيت پيدا كند.
ميکروب‌ها چگونه وارد دستگاه ادراري مي‌شوند؟
در 90 درصد عفونت‌هاي ادراري، ميكروب‌ها از راه مستقيم و با عبور از مجراي خروجي ادرار به مثانه مي‌رسند. درعين‌حال، عفونت دستگاه ادراري توسط عوامل مختلف بروز مي‌كند. عفونت‌هاي غيراختصاصي باكتريايي در دستگاه ادراري فوقاني بيشتر ديده مي‌شود و عفونت‌هاي اختصاصي و عفونت‌هاي منتقله از طريق تماس‌هاي جنسي نيز بيشتر در دستگاه ادراري تحتاني ديده مي‌شود.
اغلب افراد لفظ عفونت ادراری را به جای لفظ عفونت مثانه که نوعی عفونت باکتریایی است و در مثانه ایجاد التهاب می‌کند و با علائمی نظیر احساس نیاز به دفع مکرر ادرار و سوزش ادراری همراه است، بکار می‌برند.
عفونت مثانه (سیستیت) در بین خانم‌های 20 تا 50 سال نسبتاً شایع است، گفت: علائم عفونت مثانه در خانم‌ها متفاوت است و با علایمی مانند درد، ناراحتی و سوزش هنگام دفع ادرار و یا درد هنگام مقاربت جنسی بروز می‌کند.
ناراحتی لگن یا درد قسمت تحتانی شکم که اغلب در قسمت فوقانی استخوان لگن نمایان می شود، افزایش دفعات دفع ادرار و احساس فشار و نیاز به ادرار کردن به طور مکرر حتی زمانی که میزان ادرار در مثانه بسیار کم است، ادرار بدبو و کدر، همچنین وجود خون در ادرار ( که در جواب آزمایش ادرار دیده می شود) از علایم سیستیت است.
به علت اینکه احساس نیاز به دفع ادرار در دوران بارداری عارضه‌ای شایع است، ممکن است تشخیص قطعی سیستیت به خصوص در مواردی که علائم خفیف است، مشکل باشد. بنابراین در مواردی که علائم و ناراحتی ادراری و سوزش ادرار وجود دارد باید با مراجعه سریع به پزشک و با انجام آزمایش ادرار تشخیص قطعی داده شود.
علائم انتشار عفونت به کلیه‌ها با تب شدید که اغلب همراه با لرز و تعریق است نمایان می شود، درد در قسمت تحتانی پشت یا پهلو درست زیر دنده‌ها که ممکن است یک طرفه یا دو طرفه باشد و ممکن است درد شکمی ناشی از آن با تهوع و استفراغ ایجاد می شود.
علائم سیستیت نیز ممکن است در عفونت کلیه دیده شود، عفونت کلیه یکی از خطرناک‌ترین عوارض دوران بارداری است و ممکن است به زایمان زودرس یا سایر اختلالات بیانجامد. بنابراین باید در صورت بروز علایم بیماری هر جه سریعتر به پزشک مراجعه شود تا اقدامات درمانی لازم انجام گیرد.
زنان بارداری که دچار سیستیت می شوند یا در اولین معاینه دوران بارداری باکتری در ادرارشان دیده شده، باید با تجویز پزشک به مدت 7 تا 10 روز آنتی بیوتیک خوراکی دریافت کنند. (بسیاری از آنتی بیوتیک ها را می‌توان با اطمینان در دوران بارداری مصرف کرد). اگر علائم سیستیت وجود داشته باشد، احتمالاً با مصرف آنتی بیوتیک در مدت چند روز این علائم برطرف می شود. ولی به هر حال ادامه یک دوره درمان به طور کامل بسیار ضروری است تا دستگاه ادراری از وجود باکتری پاک شود.
پس از درمان باید آزمایش ادرار را تکرار کنید تا مشخص شود که عفونت برطرف شده است. انجام کشت‌های مکرر ادرار با فواصل معین در تمام دوره بارداری الزامی است تا از عدم بازگشت عفونت اطمینان حاصل شود.
در 40 درصد خانم‌های باردار که دچار عفونت ادراری می‌شوند عفونت تکرار می‌شود. به منظور پیشگیری از عود عفونت، در صورت تکرار عفونت مثانه، ممکن است آنتی بیوتیک به طور دائم و با یک دوز پائین تا زمان زایمان تجویز شود.
در صورت بروز عفونت کلیه در دوران بارداری باید زنان باردار در بیمارستان بستری شده و آنتی بیوتیک وریدی دریافت کنند و از نظر علائم زایمان زودرس تحت نظر باشد. پس از درمان باید مرتباً آزمایش ادرار را تکرار کرده و برای باقی مانده دوران بارداری تحت درمان با آنتی بیوتیک قرار گیرند، زیرا همواره در معرض خطر عود عفونت کلیه قرار دارند.
منبع : متخصص ارولوژی تهران
