علت نارسايي كليه ،آسیب کلیه

نوشیدن آب و عملکرد کلیه ها

کم‌آب ماندن بدن، کلیه‌ها را به سموم و داروهای زیان‌آور حساس‌تر می‌کند. اگر فردی سنگ کلیه یا در سابقه خانوادگی‌اش ابتلا به بیماری‌های کلیوی وجود دارد، مصرف کافی آب در شبانه‌روز برایش بسیار مهم است.

یکی از ارکان حفظ سلامت انسان، محافظت از کلیه ها در برابر آسیب‌هاست. بیماری‌های کلیوی در مراحل اولیه کاملا بی‌علامت هستند، بنابراین تنها راه اطلاع از بیماری‌های کلیوی در این مراحل ابتدایی، انجام آزمایش‌های مربوطه است. برخی علایم ممکن است نشان‌دهنده ابتلا به بیماری کلیوی باشند که در صورت وجود هر یک از آنها حتما باید به پزشک مراجعه کرد تا آزمایش لازم را درخواست کند. این آزمایش‌ها روی نمونه خون و ادرار انجام می‌شوند و گاهی برای اطمینان از نتایج آنها باید بیش از یک بار انجام شوند. تغییر در تعداد دفعات ادرار یا حجم ادرار در شبانه‌روز، تغییر رنگ ادرار، ورم صورت یا ورم پاها و درد یا سوزش حین دفع ادرار می‌تواند از علایم ابتلا به بیماری کلیوی باشد.

دیابت و فشارخون عامل 70 درصد از موارد نارسایی کلیه اند. کلیه‌ها یک جفت عضو کوچک (تقریبا به اندازه یک دست مشت کرده) لوبیایی‌شکل هستند که در دو طرف مهره‌ها و در زیر دنده‌های تحتانی قرار گرفته‌اند. این اعضا، محصولات فرعی متابولیسم و سموم را به صورت ادرار از بدن دفع می‌کنند و تعادل مایعات و املاح بدن را به عهده دارند. با وجود چنین اعضای مهمی در بدن، ما انواع غذاها، داروها، مواد افزودنی و مایعات اضافی را مصرف می‌کنیم و نگران تولید بیش از حد محصولات فرعی و زاید نیستیم، زیرا کلیه‌های سالم، مقادیر اضافی این مواد را در ادرار دفع می‌کنند. اما آیا می‌دانید رعایت نکردن چه مسایلی باعث می‌شود کلیه تخریب ‌شود و از کار بیفتد.

نارسایی کلیوی

نارسایی مزمن کلیوی به مرحله‌ای از نارسایی کلیوی گفته می‌شود که کلیه‌ها دیگر قادر به عملکرد طبیعی و انجام وظایف خود شامل حفظ تعادل محیط داخلی بدن و دفع مواد زاید و سمی از طریق ادرار نیستند. در نتیجه این امر، مواد سمی در خون تجمع پیدا می‌کنند که سبب بروز اختلالاتی جدی در افراد می‌شود. دیابت و پرفشاری خون از مهم‌ترین علل بروز نارسایی مزمن کلیوی هستند. کنترل نکردن این بیماری به از بین رفتن کامل عملکرد کلیه‌ها منجر می‌شود که در این شرایط، انجام دیالیز و یا پیوند کلیه برای ادامه حیات بیمار ضروری خواهد بود.

يكي از مهم‌ترين بيماري‌هاي كليوي، نارسايي كليه است. اين بيماري اغلب بي‌سروصدا بروز كرده و به آرامي پيشرفت مي‌كند و زماني بيمار دچار علائم آن مي‌شود كه ديگر كار از كار گذشته و عملكرد كليه‌ها تا حد زيادي مختل شده است. در آستانه هفته حمايت از بيماران كليوي با محمد افشاريان، جراح و متخصص بيماري‌هاي كليه و مجاري ادراري و تناسلي گفت‌و‌گو كرده‌ايم تا شرايطي كه كليه از كار افتاده براي بدن ايجاد مي‌كند مورد بررسي قرار داده و نيز ضمن كسب اطلاعات بيشتر، با اقداماتي ساده از ابتلا به اين بيماري پيشگيري كنيم.

علت نارسايي كليه

به كاهش شديد عملكرد كليه، نارسايي كليه مي‌گويند. اين نارسايي به دو نوع مزمن و حاد تقسيم مي‌شود. اگر كليه‌ها به صورت ناگهاني از كار بيفتند، مثلا فردي در اثر تصادف يا حادثه، خون زيادي از دست بدهد، به نارسايي حاد مبتلا مي‌شود. از دست دادن خون، ميزان كاركرد خون كليه را كه عضوي پرخون است، به خطر مي‌اندازد و باعث مي‌شود در مدت كوتاهي از كار بيفتد و نارسايي حاد ايجاد شود، اما اگر عملكرد طبيعي كليه‌ها بتدريج با اشكال مواجه ‌شود، نارسايي مزمن ايجاد مي‌شود.

شايع‌ترين علت نارسايي مزمن، ابتلا به بيماري ديابت است. بيماري ديابت به رگ‌هاي متوسط خون در افراد مبتلا آسيب مي‌رساند و باعث ايجاد نارسايي در عضوهايي مانند كليه و چشم مي‌شود. پس از آن پرفشاري خون، دومين علت نارسايي مزمن كليه محسوب مي‌شود. از ديگر بيماري‌هاي ايجادكننده اين نارسايي، بزرگي پروستات است. اين عارضه مي‌تواند جلوي ادرار را بگيرد. چنانچه فردي متوجه بيماري شود، مي‌تواند از ايجاد اين نارسايي جلوگيري كند، اما اگر از بيماري اطلاعي نداشته باشد، نارسايي ماندگار خواهد شد. همچنين گاهي يكي از كليه‌هاي بيمار بر اثر عفونت از بين مي‌رود و كليه دوم او نيز مبتلا به سنگ مي‌شود، اما فرد متوجه بيماري نمي‌شود و به همين دليل هر دو كليه از كار مي‌افتد. گاهي نيز نارسايي كليه بر اثر بيماري‌هاي مادرزادي مانند دو نوع كيست كليه به‌وجود مي‌آيد. يكي از اين نوع كيست‌ها در سن كودكي و ديگري در بزرگسالي ايجاد و منجر به نارسايي كليه مي‌شود.

آسیب کلیه با مواد حاجب

این موضوع را مد نظر داشته باشید که قبل از انجام عکسبرداری‌هایی نظیر سی‌تی‌اسکن و رادیوگرافی، حتما با پزشک خود راجع به سلامت کلیه‌هایتان مشورت کنید. در برخی از این دست عکسبرداری ها به منظور بررسی دقیق‌تر، ماده ای به بدن تزریق می‌گردد که اکثر آنها برای کلیه مضر هستند. این دست از مواد منجر به بروز سندروم AKI در کلیه می‌شوند. قبل از انجام این آزمایشات با پزشک خود مشورت کنید.

کلیه نقش کلیدی در حفظ فشارخون در حد طبیعیایفا می کند و از سوی دیگرف فشارخون می تواند بر سلامت کلیه تأثیر بگذارد. فشارخون بالا (پُرفشاری یا هیپرتانسیون؛hypertension ) موجب اسیب کلیه می شود.*آسیب کلیوی و پرفشاری خون، هردو ممکن است در آغاز بدون علامت باشند و فرد، متوجه وجود آنها نشود و تنها در هنگام انجام معاینات و آزمایش های پزشکی تشخیص داده شوند. بالابودن مقدار کراتینین سرم خون، علامت آسیب کلیوی است و اختلال سرعت پالای(تصفیه)گلومرولی(GFR ) را نشان می دهد.

در صورت ابتلا به اسیب کلیوی باید فشارخون پایین تر از میلی متر جیوه نگه داشته شود و این کار از طریق رعایت رژیم غذایی، تغییر نحوه زندگی و مصرف دارو صورت می گیرد.

بیمار باید وزن خود را در حدود طبیعی نگه دارد(با خوردن میوه، سبزی، حبوبات و لبنیات کم چرب به جای غذاهای چرب و گوشت قرمز) و از غذاهای کم نمک استفاده کند(مصرف روزانه نمک طعام باید حداکثر 2000 میلی گرم باشد). انجام ورزش منظم( حداقل 30 دقیقه فعالیت متوسط مانند راه رفتن در اکثر روهای هفته)، نخوردن الکل و محدودکردن مقدارکافئین نیز ضروری هستند.

بیماری کلیوی ناشی از افزایش فشارخون(نفروپاتی هیپرتانسیو؛hypertensive nephropathy ) از علل شایع بیماری مزمن کلیه(CKD ) در افراد مسن به شمار می آیدو در این افراد، نرسیدن خون کافی(ایسکمی) به طور مزمن به کلیه ها، در نتیجه بیماری عروق کوچک و بزرگ کلیوی ممکن است به خوبی تشخیص داده نشود.

افراد متعلق به نژادهای مختلف در خطر ابتلا به نارسایی کلیه ناشی از پرفشاری خون قراردارند.* برای درمان بیماری باید با استفاده از داروهای ضد فشارخون به پایین آوردن فشارخون بیمار اقدام نمود.

منبع : کتاب راهنمای پزشکی خانواده- بیماری های کلیه و مجاری ادرار، متخصص ارولوژی تهران