علل عفونت مثانه

[sbu_post_image]

دستگاه ادراری

دفع مواد زائد در موجودات پرسلولی، مانند انسان، از تمام سطح سلولهای بدن صورت می گیرد. دستگاه تنفس و دستگاه ادراری از جمله دستگاه اصلی دفع مواد زاید از خون می باشند و در نتیجه دستگاههای اصلی تنظیم محیط داخلی به حساب می‌آیند. خون، در حین گردش در بدن مواد نیتروژن‌دار حاصل از سوخت و ساز پروتئینها مواد زاید و دفعی سلولها را می‌گیرد و این مواد نیتروژن‌دار زاید و دفعی را از طریق کلیه‌ها از خون جدا می‌کند. کلیه ها همچنین میزان آب و اسید و سایر ترکیبات شیمیایی خون را تنظیم می‌کنند. نتیجه این اعمال از یک سو تصفیه خون و از سوی دیگر تشکیل ادرار است.

در انسان دو کلیه وجود دارد که در زیر دیافراگم، عقب روده‌ها و طرفین مهره های کمر در محلی به نام جایگاه کلیه قرار دارند. هر کلیه در حدود ۱۱ سانتی متر طول ۶۰ سانتیمتر عرض و ۳ سانتیمتر ضخامت دارد و وزن آن تقریبا ۱۵۰ گرم است و دارای شبکه عصبی، عروقی واقعی است. کلیه عضوی لوبیای شکل است که میزنای از آن خارج شده و اعصاب و رگهای خونی و لنفی به آن می‌روند. ادرار تولید شده در کلیه ذره ذره وارد میزنای می‌شود. حرکات دودی عضلات صاف موجود در جدار میزنای موجب حرکت ادرار در میزنای و ریزش آن به مثانه می‌شود. مثانه کیسه‌ای است با جدار ماهیچه‌ای و بافت پیوندی ارتجاعی که حداکثر یک لیتر ادرار را در خود نگه می‌دارد. بدین ترتیب، مثانه قسمتی از سیستم ادراری بدن به حساب می‌آید و مانند کیسه‌ای عضلانی است که ادرار حاصل از کلیه‌ها در آن جمع می‌شود و در زمان ادرار، انقباض می‌یابد.

عفونت مثانه

یا در اصطلاح عام عفونت مثانه و در واقع التهاب در مثانه به علت جایگزینی و رشد عامل بیماریزا در آن و ایجاد عفونت است. شایعترین عامل ایجاد کننده سیستیت باکتری گرم منفی است.

علائم شایع بیماری سوزش ادرار، تکرر ادرار، احساس فوریت دفع ادرار و گاه احتباس ادراری است.

تشخیص قطعی با بررسی ادرار و کشت آن می‌باشد. درمان با آنتی بیوتیکهای متناسب با عامل بیماری است.

علل عفونت مثانه

مثانه می‌تواند به وسیله باکتریها، ویروسها، قارچها و یا انگلها عفونی شود زمانی که فرد به خاطر درمان بیماریهای دیگر از سوند استفاده کند، ممکن است دچار عفونت ادراری شود. در واقع یکی از شایعترین راههای ابتلا به عفونت مثانه آن است که میکروارگانیسم‌ها از از بیرون بدن وارد پیشابراه شود. این عفونت در زنان بسیار شایع است زیرا مدخل پیشابراخه با مخرج فاصله کمی دارد و عفونت به سادگی از یک نقطه به نقطه دیگر انتقال می‌یابد. همچنین به علت این که در زنان طول پیشابراه کوتاهتر است، عفونت به سادگی این مسافت کم را تا مثانه طی می‌کند. از سویی دیگر، عفونتها می‌توانند از طریق جریان خون از نقطه‌ای به نقطه دیگر رفته و بدین ترتیب مثانه را نیز درگیر کند. عفونتهای کلیه می‌تواند پخش شود و مثانه را نیز مبتلا کند.

در مردان، عفونت باکتریال حاد پروستات می‌تواند علت عفونت مثانه به حساب آید. غده پروستات درست زیر مثانه واقع شده. عفونت می‌تواند در طول پیشابراه به راه خود ادامه دهد. ویروسهای همچون هرپس (Herpes) که ممکن است دستگاه تناسلی را درگیر کند نیز می‌تواند در مثانه پخش، و باعث ایجاد عفونت مثانه گردد. در بیماریهایی مثل دیابت، لوپوس، یا در صورت شیمی درمانی، به دلیل مختل شدن عملکرد سیستم ایمنی، احتمال ابتلا به عفونتهای قارچی مانند کاندیدا در مثانه بیشتر می‌شود. اگر به هنگام ادرار کردن، مثانه بطور کامل تخلیه نشود. احتمال عفونت مثانه بالا می‌رود. این زمانی رخ می‌دهد که علت مثانه ضعیف می‌شوند و یا اعصاب مثانه عملکرد صحیح خود را از دست می‌دهند.

در مردانی که پروستات آنها بزرگ شده است، احتمال تخلیه نشدن کامل ادرار وجود دارد. در بیماریهای زمینه ای مثل دیابت و MS احتمال آسیب عصبی به عصبهای مثانه بیشتر است. ممکن است آسیب وارد شده به عصبهای مثانه بیشتر است. ممکن است آسیب وارد شده به عصبهای مثانه در طی جراحی به وجود آمده باشد. باد توجه داشت که عفونت ناشی از اشرشیاکولی (E.Coli) در عفونت مثانه شایعتر است. التهاب مثانه یا سیستیت (Cystitis) حتی می‌تواند در مواردی که عفونتی در کار نباشد، به وجود بیاید. مثلا اگر فرد در معرض اشعه بوده باشد (مثل رادیوتراپی) و یا آلرژی شدید داشته باشد ممکن است دچار التهاب مثانه شود.

علایم عفونت مثانه

علایم عفونت مثانه به شدت عفونت بستگی دارد. درد، سوزش و یا تیر کشیدن هنگام خروج ادرار ممکن است رخ دهد. همچنین تکرر ادرار ممکن است رخ دهد. ولی در هر از ادرار کردن تنها مقدار کمی ادرار خارج شود. رنگ ادرار ممکن است تغییر کرده و کدر شود و گاها با خون نیز همراه باشد. امکان درد در زیر شکم و یا پایین کمر نیز وجود دارد. در کودکان علایم دیگر همچون ضعف، کج خلقی، کاهش اشتها و گریه کردن زیاد وجود دارد.

تشخیص عفونت مثانه

راه تشخیص عفونت مثانه گرفتن نمونه ادرار و آزمایش کشت ادرار است. معمولا از بیمار درخواست می‌شود که در ابتدا، مقداری از اول ادرار خود را تخلیه کند و سپس ادرار کردن را قطع کرده و وطی ادرار خود را در ظرف استریل بریزد و انتهای ادرار خود را نیز تخلیه کند. در مورد کودکان گرفتن نمونه ادرار وسط، مشکلتر است. ممکن است سونوگرافی مثانه، تست خون جهت بررسی عفونت در جاهای دیگر بدن نیز انجام شود در مردان بررسی پروستات نیز صورت می‌گیرد.

درمان عفونت مثانه

برای درمان عفونت مثانه، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. اگر فونت مثانه تکرار شود و شدید باشد، آنتی بیوتیک به صورت طولانی مدت تجویز می‌گردد. نوشیدن آب به مقدار زیاد برای درمان عفونت مثانه توصیه می‌شود. حداقل نوشیدن ۲ لیتر آب در روز برای سلامتی مفید خواهد بود هر چند شواهد کافی برای آن در دسترس نیست. برای کاهش علایم، سیترات سدیم و سیترات پتاسیم تجویز می‌گردد. اگر عفونت مثانه ناشی از عفونت قسمتهای دیگر باشد آنگاه درمان عفونتهای قسمتهای دیگر نیز ضروری خواهد بود. برای مثال اگر عفونت مثانه ناشی از عفونت ویروسی هرپس باشد آنگاه درمان ضد ویروسی مانند تجویز آسیکلویر (Acyclovir) مفید خواهد بود.

پیشگیری از عفونت مثانه

۱- به هنگام ادرار کردن، مثانه خود را کاملا خالی نمایید.
۲- به مقدار زیاد (حداقل ۸ لیوان در روز) آب بنوشید.
۳- بهداشت فردی خود را رعایت کنید. خانمها از جلو به عقب ناحیه پرینه خود را شستشو دهند و همیشه این ناحیه را خشک و تمیز نگه دارند.
۴- پزشکان و پرستاران به هنگام سونداژ باید نهایت دقت را در رعایت بهداشت داشته باشید.
۵- با استفاده از کاندوم هنگام نزدیکی جنسی از ابتلا به بیماریهای مقاربتی جلوگیری کنید. که این بیماریها می‌توانند عفونت مثانه را ایجاد کنند.
۶- سعی کنید مثانه خود را به موقع تخلیه کنید و برای مدت طولانی ادرار خود را نگه ندارید.

منبع : daneshnameh و ویکی پدیا