مشکلات دفع ادرار

[sbu_post_image]

تنگی پیشابراه

تنگی پیشابراه(urethral stricture) عبارت است از تنگ شدن غیرعادی بخشی از مجرای عبور ادرار از مثانه به بیرون(پیشابراه) که معمولاً بهدنبال ایجاد زخم در دیواره پیشابراه و باقی ماندن بافت جوشگاهی حاصل به وجود می اید و موجب اشکال در ادرار کردن می شود.

سوند زدن مجرای ادرار ، سیستوسکوپی یا عمل جراحی برداشتن پروستات ممکن است موجب تنگی پیشابراه شوند.

علل تنگی پیشابراه

علل شایع بروز زخم پیشابراه عبارتند از: التهاب دایمی پیشابراه در اثر عفونت های مقاربتی(مانند سوزاک) و آسیب های دستگاه تناسلی(مثلاض در اثر شکستگی لگن).

علایم تنگی پیشابراه

علایم تنگی پیشابراه عبارتند ازک کاهش فشار ادرار، اشکال در ادرار کردن،ادامه ادرار به صورت قطره قطره، پس از پایان ادرار کردن، احساس عدم تخلیه کامل مثانه پس از ادرار کردن،تکرر ادرار.

عوارض تنگی پیشابراه

تنگی پیشابراه در صورت عدم درمان ممکن است موجب انسداد کامل و در نتیجه احتباس ادرار شود. تخلیه ناقص ادرار از مثانه باعث التهاب مثانه( سیستیت) می شود و گاهی با افزایش غیر طبیعی فشار دستگاه ادراری و در نتیجه، آسیب دیدگی کلیه همراه است.

تشخیص تنگی پیشابراه

تشخیص تنگی پیشابراه از طریق رادیو گرافی(با تعیین اینکه آیا پس از ادرار، مثانه به طور کامل تخلیه می شود یانه) صورت می گیرد. با سیستوسکوپی می توان محل تنگی پیشابراه را مشخص نمود.

درمان تنگی پیشابراه

درمان تنگی پیشابراه به محل آن و سن بیمار بستگی دارد. ساده ترین روش درمان، گشادکردن پیشابراه با استفاده از سوند است که تحت بی حسی موضعی، هر هفته و به مدت چندماه وارد مجرای ادرار و پیشابراه می شود.

در تنگی های شدید می توان بافت زخمی پیشابراه را به وسیله سیستوسکوپی و باعمل جراحی برداشت و سپس با جراحی پلاستیک، قسمت مزبور را ترمیم نمود.

درمان انسداد مجاری ادراری

برای درمان انسدادمجاری ادراری عارضه دار شده با عفونت باید هرچه زودتر انسداد را برطرف نمود که این کار اغلب با نفروستومی،اورِتِروستومی یا کانتریزاسیون از راه حالب، پیشابراه یا از بالای ناحیه عانه( بر روی مثانه) امکان پذیر است. در موارد وجود عفونت حاد ادراری تجویز آنتی بیوتیک به مدت ت3 تا 4 هفته ضروری است.

علت بی اختیاری ادراری

اگر شما از نظر فشارخون، افزايش چربي‌هاي خون و قند کنترل‌هاي لازم را داشته باشيد، انتظار نداريم عوارض جدي روي سيستم ادراري و قسمت اعصاب خودکار ايجاد شود. وقتي سيستم عصبي خودکار مثانه خراب شود، مثانه سلامت خود را از دست مي‌دهد و عملا ماهيچه آن قدرت انقباضي براي تخليه ادرار ندارد، حتي وقتي پر شده و منبسط مي‌شود به دليل خرابي اعصاب آن منطقه، پيام پر شدن را به مغز مخابره نمي‌کند و شما براي تخليه مثانه مراجعه نمي‌کنيد و لذا کمتر به دست‌شويي مي‌رويد، در حالي که مثانه‌تان پر است و بي‌اختيار ادرار مي‌کنيد. احتمال عفونت ادراري نيز در اين حالت افزايش مي‌يابد و انواع عفونت‌هاي ادراري، چه عفونت مثانه، چه کليه و چه آبسه‌هاي کليوي در فرد ديده مي‌شود.
در مراحل اوليه‌اي که فرد ديابتي با اختلال سيستم عصبي مثانه مواجه است با يک‌سري آموزش‌ها و برنامه خاص کمک‌اش مي‌کنند. براي مثال، مي‌گويند هر 3 يا 4 ساعت يکبار حتي اگر احساس ادرار نداريد، به دست‌شويي برويد و با تحريک قسمت‌هاي تحتاني شکم، مثانه را وادار به تخليه کنيد. به اين افراد يک‌سري دارو هم مي‌دهند تا انقباضات عضلاني مثانه‌اش را تقويت کند. دقت کنيد با پيشرفت مشکل، حتي به جايي مي‌رسيم که مثانه عملا کارايي ندارد و بيمار با سونداژ متناوب هر 4 تا 6 ساعت يکبار بايد ادرارش را تخليه کند. پيشگيري از اين مشکل و کنترل قند خون منطقي‌ترين و آسان‌ترين روش است. احتمالا مي‌دانيد که سيستم عصبي خودکار در بدن ما مثانه و مجاري ادراري را عصب‌دهي مي‌کند و اين اعصاب در احساس پر شدن مثانه، احساس نياز به دفع ادرار و کمک به تخليه ادرار نقش اصلي دارند؛ اما شايد ندانيد که به مرور زمان، بيماري ديابت مي‌تواند روي سيستم عصبي خودکار تاثير بگذارد و کار اين سيستم را مختل کند.
در اوايل با به وجود آمدن اختلال در کار اين سيستم، فرد احساس مي‌کند ادرار کمتري دارد، يعني با اينکه مثانه‌اش پر است چون اين حس او کمتر شده براي تخليه ادرار ديرتر مي‌رود. کم‌کم با پيشرفت اختلال در کار اعصاب، تخليه مثانه هم دچار مشکل مي‌شود، يعني عضلات مثانه به خوبي نمي‌توانند منقبض شوند و ادرار را خالي کنند، در نتيجه مقداري از ادرار در مثانه باقي مي‌ماند.
باقي‌مانده ادرار در مثانه به افزايش احتمال عفونت ادراري منجر مي‌شود. ديابت با مختل کردن کار اعصاب مثانه باعث مي‌شود تخليه ادرار مختل شود و به تدريج ادرار زيادتري در مثانه بماند و حجم مثانه افزايش يابد. فرد ديابتي در اين حالت دچار بي‌اختياري ادرار مي‌شود چون مثانه پر شده به‌صورت سرريز ادرار را نشت مي‌دهد، بدون آنکه فرد احساس کند مثانه‌اش پر است و يا براي تخليه ادرار مراجعه کند. براي پيشگيري از مختل شدن سيستم عصبي اين منطقه توصيه مي‌شود افراد ديابتي قند خون‌شان را تحت کنترل دقيق بگيرند.

منبع : کتاب راهنمای پزشکی خانواده- بیماری های کلیه و مجاری ادرار