[sbu_post_image]
نقش اصلی کلیه ها در بدن چیست؟
یکی از وظایف مهم و اصلی کلیه ها، تنظیم تعادل مایعات و املاح بدن است. برای آنکه عملکرد کلیهها به درستی انجام شود، باید خون کافی وارد آنها شود و به شبکه پیچیده مویرگیشان برسد. کلیهها علاوه بر تنظیم آب و املاح بدن، وظیفه تولید هورمون اصلی خونساز بدن را هم برعهده دارند. یکی دیگر از وظایف کلیه ها، دفع سموم بدن با آب به صورت ادرار است.
نوشیدن آب و عملکرد کلیه ها
کمآب ماندن بدن، کلیهها را به سموم و داروهای زیانآور حساستر میکند. اگر فردی سنگ کلیه یا در سابقه خانوادگیاش ابتلا به بیماریهای کلیوی وجود دارد، مصرف کافی آب در شبانهروز برایش بسیار مهم است.
حفظ سلامت کلیهها
یکی از ارکان حفظ سلامت انسان، محافظت از کلیه ها در برابر آسیبهاست. بیماریهای کلیوی در مراحل اولیه کاملا بیعلامت هستند، بنابراین تنها راه اطلاع از بیماریهای کلیوی در این مراحل ابتدایی، انجام آزمایشهای مربوطه است. برخی علایم ممکن است نشاندهنده ابتلا به بیماری کلیوی باشند که در صورت وجود هر یک از آنها حتما باید به پزشک مراجعه کرد تا آزمایش لازم را درخواست کند. این آزمایشها روی نمونه خون و ادرار انجام میشوند و گاهی برای اطمینان از نتایج آنها باید بیش از یک بار انجام شوند.
تغذیه و مشکلات کلیه
نقش مهم تغذیه را هرگز نمیتوان نادیده گرفت. بیماران دیالیزی در مصرف نمک و مایعات باید دقت کنند. مصرف غذاهای حاوی پتاسیم نظیر میوهها، آجیل، شکلات، کمپوت و آبمیوه باید محدود شود. مصرف مکملهای ویتامینی و آهن کافی تحت نظارت و به دستور پزشک برای این افراد ضروری است. مصرف سیگار برای همه افراد مضر است اما در بیماران دیالیزی به دلیل احتمال بالای ابتلا به بیماریهای قلبی – عروقی خطر بیشتری دارد و باید حتما ترک شود. بیماران دیالیزی در معرض سوءتغذیه هستند و بروز سوءتغذیه در این گروه از بیماران باعث کاهش طول عمر میشود. مصرف کالری در این بیماران باید در حد کافی باشد. مشاوره با متخصصان تغذیه برای این گروه از بیماران مفید است.
کاهش مصرف میوه و سبزیجات، دریافت بیش از حد پتاسیم، مصرف موادغذاییای که باعث افزایش فشارخون میشود، استفاده بیشازحد کود در فرآیند تهیه میوه و سبزیجات، مسمومیتهای تغذیهای و سموم مورد استفاده در دفع آفات، زمینه ابتلا به نارسایی کلیوی را فراهم میکند.
درواقع عدم پاکسازی کامل سموم مورداستفاده در دفع آفات گیاهی یا نگهداری موادغذایی مانند گندم باعث ابتلا به این بیماری میشود. سیر روند این بیماری بهگونهای است که با گذشت زمان بیماری نمایان میشود. نتایج تحقیقات نشان میدهد استفاده از ظروف آلومینیومی هم که باعث ترکیب آلومینیوم با موادغذایی داخل آن میشود در ابتلا به نارسایی کلیوی موثر است. مصرف خودسرانه داروها به خصوص مسکن و آنتیبیوتیکها و برخی از داروها بدون نسخه پزشک در وهله اول به کبد و سپس به کلیه آسیب میرساند. توصیه میشود افراد مبتلا به فشارخون رژیمی کمنمک بگیرند و به اندازه کافی مایعات بنوشند. مصرف پروتئین را هم کاهش بدهند. دریافت موادغذایی پرپروتئین باعث افزایش کارکرد کلیه و تشدید بیماری میشود. از زیادهروی در مصرف گروه موادغذایی چرب و چربیها و گوشت پرهیز کنند. بهتر است بدانید محافظت از کلیه در سلامت قلب هم موثر است. اگر دیابت دارید از کلیههایتان مراقبت کنید و وزن خود را کاهش دهید. بیماران کلیوی باید از سبزیها و میوههای کمپتاسیم مانند سیب، نارنگی، لیمو، گریپفروت، گیلاس، توتفرنگی، هلو، آناناس، هندوانه، تمشک و زغالاخته استفاده کنند. موز، خرما، کیوی، گلابی، آلو، شلیل، زردآلو، طالبی و خربزه دارای پتاسیم بالا هستند. موز میوهای است که قند و پتاسیم بالایی دارد و در بیماران مبتلا به دیابت و کلیوی منع مصرف دارد. کدو حلوایی هم جزو سبزیها به حساب میآید که هم نشاسته بالا (مضر برای دیابتیک) و هم پتاسیم بالایی دارد (مضر برای کلیوی). خیار، کاهو، گل کلم، پیاز، فلفل، کدو، بادمجان و شلغم جزو سبزیهای مطمئن هستند.
علت آسیب به کلیه
شایعترین علل ابتلا به بیماریهای کلیه در دنیا، دیابت و پرفشاری خون هستند. حدود 70 درصد تمام موارد نارسایی کلیه از این دو علت ناشی میشوند. نوع تغذیه و کنترل فشار خون در بیماران مبتلا به پرفشاری خون و دیابت، در پیشگیری از آسیب به کلیه موثر است. برخی علل بیماریهای کلیوی ناشناختهاند. عوارض دارویی و سنگهای کلیه از دیگر علل آسیب کلیهها هستند. متاسفانه مصرف خودسرانه برخی داروها مانند داروهای مسکن و آنتیبیوتیکها هم میتواند به کلیهها آسیب برساند.
در صورتی که کسی به بیماری قند (دیابت) یا پرفشاری خون یا چاقی دچار باشد، در یک یا چند نفر از اعضای خانوادهاش بیماری کلیوی وجود داشته باشد، سیگار مصرف کند یا سنش بالاتر از 50 سال باشد، بیش از سایرین درمعرض خطر است.
التهاب مزمن لگنچه و کليه
حملات مکرر عفونت کليوى که طى چندين سال روى مىدهد مىتوانند بهتدريج منجر به بروز آثار نامطلوب و تخريب کليهها شوند. اين عارضه اغلب با پس زدن ادرار همراه است که در آن عمل دريچهاى طبيعى حالبها که باعث جلوگيرى از جريان رو به عقب ادرار از مثانه به کليهها مىشود، مختل مىگردد. در نهايت نارسائى کليه و فشار خون بالا ممکن است ايجاد شود.
التهاب گلومرول و کليه (گلومرولونفريت)
التهاب گلومرول و کليه عبارتى است که براى بيان بيمارىهاى گوناگون و متعددى که گلومرولها (واحدهاى تصفيهکنندهٔ کوچک مولد ادرار) را مبتلا مىکنند، بهکار مىرود. اين عارضه اغلب در اثر اتصال پروتئينهاى خون به گلومرولها ايجاد مىشود که باعث التهاب و ممانعت از عملکرد مناسب آنها مىگردد. اگر گلومرولها به تعداد کافى مبتلا شوند، عملکرد کلى کليهها مختل مىشود و نارسائى کليه و فشار خون بالا بروز مىکند. علائم بسته به شدت بيمارى متغير است. در خفيفترين شکل آن علامتى وجود ندارد. با پيشرفت بيمارى خستگى و احساس ناخوشى عمومى (بىحالي) بروز مىکند.
تشخيص التهاب گلومرول و کليه معمولاً توسط آزمايش ادرار و نمونهبردارى از کليه داده مىشود. براى نمونهبردارى يک سوزن داخل کليه مىشود و تکهاى از بافت کليه خارج مىگردد و توسط ريزبين (ميکروسکوپ) معاينه مىشود تا علت خاص بيمارى تعيين شود.
علت سنگ کلیه
مجمع پزشکی تا کنون به هیچ گونه توضیح مستدلی در این زمینه دست نیافته است. اما گفته می شود که اختلات متابولیسمی، مواد معدنی، کالبدی، در این امر نقش مهمی را ایفا می کنند. تا حدودی به اثبات رسیده است که مسائل ژنتیکی نیز در این امر دخیل هستند. طرز زندگی نیز بر روی بروز بیماری تاثیر می گذارد. محل زندگی بیمارانی که دارای سنگ کلیه هستند معمولا در قسمت هایی با هوای گرم و مرطوب است تا هوای سرد. همچنین افرادی که تحرک کمی دارند بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار می گیرند. رژیم غذایی نیز یکی از عوامل کلیدی به شمار میرود. غذاهای پر چاشنی مثل کاری و فلفل نیز خطر ابتلا به بیماری را افزایش میدهند. این امر از طریق مشاهده آداب غذایی فیجی قابل اثبات می باشد. افراد این منطقه معمولا از خوراک های بی طعم و شیرین استفاده می کنند به همین دلیل بیماری سنگ کلیه به ندرت در آنها دیده می شود. اما اغلب افراد هندوستانی که معمولا از غذاهای تند و کاری دار استفاده می کنند معمولا از بیماری سنگ کلیه رنج می برند.
رفع سنگ کلیه
تا پیش از سال 1980 برای برداشتن سنگ کلیه از عمل های جراحی ماژور استفاده می شد. اما پیشرفت های پزشکی موجب شده است که در چند سال اخیر دیگر نیازی به این کار احساس نشود. درمان از طریق اشعه های آلترا سونیک ( فراصوتی) این امکان را فراهم میسازند که با کمی شکاف سنگ کلیه از میان برود. امواج اکستراکورپوریل نیز برای شکستن سنگ کلیه استفاده می شوند که در این صورت دیگر هیچ گونه نیازی به جراحی و بریدگی نمی باشد.
پیشرفت های پزشکی استرس مداوای سنگ کلیه را تا حد بسیار زیادی کاهش داده است. اگرچه بهتر است که سعی کنیم تا جایی که ممکن است از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنیم. همچنین سعی کنید تا میزان کافی آب بنوشید. آیا درمانی از این ساده تر وجود دارد؟
علائم بیماری کلیه ها
در ابتدای بیماری های کلیوی، اغلب علائم خاصی وجود ندارد. «نارسایی کلیوی کم کم با خستگی بیش از حد بر اثر انجام یک کار، از دست دادن اشتها و نیاز به دفع ادرار به دفعات هنگام شب، احساس میشود.» به طور کلی عدم کارکرد کلیه ها، در موارد پرفشاری خون، یا بعد از آزمایش ادرار کشف میشود. با پیشرفت درجه و شدت نارسایی کلیوی، پزشکان بر روی آزمایش خون حساب میکنند. اصلی ترین فاکتور کراتینین است، یعنی میزان کراتینین در خون سنجیده میشود.
کراتنین از نابودی طبیعی سلول های ماهیچه ای در بدن تولید میشود. اگر کلیه ها درست کار نکنند، میزان کراتنین خون افزایش مییابد.»
تشخیص سرطان کلیه
بهترین تست تشخیصی، CT اسکن است.برای مشخص ساختن روش درمانی هر سرطانی باید ابتدا مشخص کرد که سرطان در کدام مرحله است (مراحل ابتدائی یا پیشرفته).
مراحل سرطان کلیه
سرطان کلیه دارای 4 مرحله است:
مرحله یک سرطان کلیه
اندازه توده سرطانی کوچکتر از 7 سانتی متر و محدود به کلیه است.
مرحله 2 سرطان کلیه
اندازه توده سرطانی بزرگتر از 7 سانتی متر و محدود به کلیه است.
مرحله 3 سرطان کلیه
توده سرطانی از کلیه عبور کرده و نواحی اطراف کلیه را گرفتار کرده است، ولی دست اندازی دور دست ندارد.
مرحله 4 سرطان کلیه
سرطان به نقاط دور دست مثل کبد و ریه دست اندازی کرده است.
درمان سرطان کلیه
متاسفانه سرطان کلیه شیمی درمانی موثر ندارد و در مقابل پرتودرمانی نیز مقاوم است، بنابراین درمان در هر مرحله ای جراحی است. باید حداکثر سعی را کرد که تمام سرطان از بدن بیمار با جراحی خارج گردد. در جراحی برای سرطان کلیه هر آنچه که در داخل فاسیای کلیه وجود دارد که شامل غده آدرنال نیز می شود، درآورده می شود. پس از جراحی بیمار باید بطور دقیق تحت نظر باشد و دستورات پزشک را اجرا کند. معمولا در ابتدا هر شش ماه CT اسکن، عکس سینه و آزمایشات خون انجام می شوند.شانس عود سرطان پس از جراحی بخصوص در مراحل 3 و 4 زیاد است. اگر سرطان کلیه عود کرد باید مجددا جراحی شود. شایعترین محل عود، همان محل درآوردن کلیه می باشد. روی هم رفته 70 درصد بیماران مبتلا به سرطان کلیه 5 سال زنده می مانند ولی متاسفانه در مراحل پیشرفته از این میزان به مقدار زیادی کاسته می شود.
منبع : پزشک متخصص آسیب به کلیه
