[sbu_post_image]
پروستات
پروستات(prostate)، واژه ای است یونانی به معنی« آنچه که قبل از هرچیز دیگری ایستاده یا قرار گرفته است». پروستات، غده ای است که در جنس مذکر، گردن مثانه را احاطه می کند و در عمیق ترین بخش پیشابراه(لوله خارجکننده ادرار از مثانه)قرار دارد و مایعی ترشح می کند که به قسمتی از مایع منی تبدیل می شود. غده پروستات به اندازه بلوط و تاحدودی مخروطی است و ساختاری سخت دارد و در حفره لگن، زیر بخش تحتانی ارتفاع عانه(سمفیزپوبیس، مفصل به وجود آمده از به هم پیوستن جسم های استخوان های عانه در وسط و توده ای ضخیم ازغضروف لیفی)، در جلوی راست رروده(رکتوم) واقع است و از همین قسمت(راست روده) است که به وسیله انگشت فرد معاینه کننده لمس می شود(به ویژه در صورتی که بزرگ شده باشد).
پروستات بافتی غده ای و عضلانی دارد و در هنگام خارج کردن مایع منی منقبض می شود. بافت عضلانی، به جلو رانده شدن مایع پروستات و اسپرم تولید شده به وسیله بیضه کمک می کند.* مایع ترشح شده از پروستات حاوینفسفاتاز قلیایی»(فسفاتازآلکالن) اسید سیتریک، آنتی ژن اختصاصی پروستات(PSA ) و آنزیم های پروتئولیتیک مختلف است.* پروستات از قاعده، نوک، رأس، سطح قدامی(پیشین)، دوسطح خلفی(پشتی) و دو سطح جانبی تشکیل می شود.
وظیفه پروستات
وظیفه اصلی پروستات، تولید مایعی است که اسپرم را در هنگام اوج و خاتمه برانگیزش جنسی(اُرگاسم) انتقال می دهد. پروستات مایعی تولید می کند که اسپرم را تغذیه و آن را محافظت و حمل می نماید.
قاعده پروستات در بالا، نزدیک به سطح پایینی مثانه قرار دارد. بخش بزرگتر این سطح به طور مستقیم در ادامه دیواره مثانه واقع است. طول پروستات حدود5/2 سانتی متر است.*رأس(نوک) پروستات به طرف پایین قرار دارد و با بافت لیفی(فاسیا)ی بالایی دیافراگم ادراری تناسلی(اوروژنیتال) در تماس است.
گره های لنفاوی ناحیه ای پروستات شامل گره های اطراف پروستات(پِری پروستاتیک)، زیر شکمی0 هیپو گاستریک)، خاصره ای(ایلیاک) داخلی و خارجی، خاجی(ساکرال) جانبی، پِرِه ساکرال و لگنی هستند.* مجاری پروستات به داخل بخش پروستاتی پیشابراه باز می شوند.
پروستات از 3 لوب تشکیل می شود که یکی در مرکز و دوتای دیگر در دوطرف قرار دارند
پروستات در دوران کودکی کوچک است و در سن بلوغ تا 20 سالگی اندازه آن تقریباً 5 برابر افزایش می یابد.
تشخیص سرطان پروستات
علاوه بر معاینه فیزیکی سالیانه شامل آزمایش خون، ادرار و احتمالاً تست های آزمایشگاهی دیگر، مشاوره با پزشک برای اقدامات زیر توصیه می شود:
1. معاینه از راه مقعد به وسیله انگشت (digital rectal examination; DRE): توصیه می شود این معاینه سالی یکبار (بعد از سن 50 سالگی) در آقایان انجام شود. افرادی که در گروه های پرخطر قرار دارند (مثل آمریکایی های آفریقایی تبار یا افراد دارای سابقه فامیلی قوی سرطان پروستات) باید با پزشک خود درباره شروع این معاینه از سن پایین تر مشورت کنند.
2.آزمایش PSA (آنتی ژن اختصاصی پروستات؛ antigen prostate-specific) و PAP (اسید فسفاتاز پروستات، prostatic acid phosphate): معمولاً سالی یکبار (بعد از سن 50 سالگی) باید انجام شود. افرادی که در گروه های پرخطر قرار دارند (مثل آمریکایی های آفریقایی تبار یا افراد دارای سابقه فامیلی قوی سرطان پروستات) باید با پزشک خود درباره انجام این آزمایش ها در سن پایین تر مشورت کنند.
چنانچه نتایج DRE یا PSA غیر طبیعی بود، ممکن است پزشک، تکرار آنها یا سونوگرافی و آزمایش های دیگری را درخواست نماید. این آزمایش ها عبارتند از:
1. سونوگرافی از راه رکتوم (tracsrectal ultrasound; TRUS) در این آزمایش از اکوهای امواج صدا برای تهیه تصویر از پروستات به منظور مشاهده موارد غیر طبیعی، مانند بزرگی غده، ندول ها (گره ها)ی موجود در پروستات، نفوذ از تومور کپسول غده و /یا تهاجم به کیسه های مِنَوی استفاده می شود. همچنین TRUS برای هدایت نمونه برداری (بیوپسی) سوزنی پروستات و یا هدایت میله های نیتروژن در سرما جراحی (کرایوسرجری، cryosurgery) مورد استفاده قرار می گیرد.
2. اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT scan یا CAT scan): عبارت است از روش تصویربرداری تشخیصی که در آن از ترکیبی از پروتوهای X و فناوری رایانه ای برای تهیه تصاویر مقطعی افقی و عمودی از بدن استفاده می شود. با این روش تصاویر جزئیات هر بخش از بدن، شامل استخوان ها، عضلات، چربی و اعضا نشان داده می شود. در CT اسکن، جزئیات بیش از رادیوگرافی با اشعه X نشان داده می شوند.
3. تصویربرداری رزونانس (بازآوایی) مغناطیسی (MRI): ام.آر.آی (MRI) روشی تشخیصی است که در آن از ترکیبی از مغناطیس های بزرگ، رادیوفرکانس و یک رایانه برای تهیه جزئیات تصاویر اعضا و ساختمان های داخل بدن استفاده می شود.
4. اسکن رادیونوکلاید استخوان (radionuclide bone scan): نوعی روش تصویربرداری هسته ای است که کمک می کند تا نشان داده شود که آیا سرطان از پروستات به استخوان ها انتشار یافته است یا نه؟ این کار با تزریق ماده رادیواکتیوی انجام می شود که سلول های استخوانی دچار بیماری را در سراسر بدن مشخص می سازد و بدین ترتیب احتمال سرطان متاستاتیک مطرح می شود.
5. نمونه برداری (بیوپسی) از گره های لنفاوی و یا پروستات: در این روش نمونه بافتی به وسیله سوزن یا از طریق جراحی برداشته و زیر میکروسکوپ بررسی می شوند تا مشخص شود که آیا سلول های سرطانی یا سایر سلول های غیر طبیعی وجود دارند یا نه؟ تأیید تشخیص سرطان فقط با نمونه برداری ممکن است.
پیگیری به وسیله پزشک در مواردی که در معاینه فرد از راه مقعد علایم غیرطبیعی موجود است یا مقدار آنتی ژن اختصاصی پروستات(PSA) در خون وی بالا نشان داده می شودبسیار اهمیت دارد. ممکن است پزشک آزمایش های اضافی یا تکرار آزمایشPSA را درخواست نماید.
در مردان امریکایی آفریقایی تبار، میزان بروز سرطان پروستات 60 درصد بیش از سفیدپوستات امریکا و میزان مرگ و میر آنان نیز حدود 2 برابر بالاتر از سفیدپوستان است.
بر طبق نظرمؤسسه سرطان امریکا چنانچه آمارها درحد کنونی باقی بمانند احتمال ایجاد سرطان پروستات به شکل زیر خواهدبود: 1 – از زمان تولد تا 39 سالگی:یک در 000/10 * 2 –از 40 تا 59 سالگی: یک در 45 * 3 – از 60 تا 79 سالگی: یک در 7 * 4 – از هنگام تولد تا زمان مرگ: یک در 6.
منبع : کتاب راهنمای پزشکی خانواده- پروستات و بیماری های آن، متخصص پروستات