پرکاری مثانه، درمان شب ادراری

[sbu_post_image]

پرکاری مثانه

چنانچه به هر علتی فردی بیش از حد طبیعی (6 بار در روز و 2 بار در شب) مجبور به دفع ادرار شود، ممکن است به بیماری مثانه پرکار یا بیش‌فعال مبتلا شده باشد.
تکرر ادرار و احساس دفع ناگهانی ادرار و بی اختیاری ادرار می‌تواند ناشی از عفونت‌های دستگاه ادراری، تومور مثانه و یا اختلالات عصبی مثانه باشد.
پرکاری مثانه، بیماری آزار دهنده‌ای است که کیفیت زندگی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و استرس‌های ناشی از تکرر ادرار و اینکه دستشویی همیشه در دسترس نیست، چه بسا مانع از بیرون آمدن فرد از خانه و عدم مسافرت طولانی و غیره گردد.
افراد مبتلا به بیماری‌های اعصاب مانند: ام‌اس (MS)، آسیب نخاع و میلودیسپلازی (پیش لوسمی) ممکن است به پرکاری مثانه دچار شوند

علت پرکاری مثانه 

عفونت‌های مزمن پروستات
ورم مزمن مثانه
ناپایداری عضله مثانه
انقباض‌های خودبخودی مثانه
کاهش حجم مثانه و کاهش قابلیت اتساع مثانه جهت حجم گیری
به هم خوردن تعادل عصبی عضله مثانه و دریچه خروجی مثانه
حساس شدن بیش از حد گیرنده‌های عصبی مخاط مثانه

تشخیص پرکاری مثانه 

– آزمایش ادرار جهت ارزیابی عفونت ادراری بیمار
– در صورت عدم وجود عفونت، جهت تشخیص قطعی بیماری باید نوار مثانه از بیمار انجام شود. با انجام نوار مثانه، حجم مثانه، قابلیت اتساع مثانه، حس مثانه، وجود پرش‌های انقباض عضلات مثانه و هماهنگی دریچه خروجی مثانه همه با دقت خاص تشخیص داده شده و با توجه به محل مشکل موجود، درمان‌های قطعی انجام می‌گیرد.

از برنامه های درمانی مخصوص تحت درمان قرار بگیرید.

وظایف کلیه و مجاری ادرار

آناتومی و وظایف کلیه و مجاری ادرار به بیان ساده

2 عدد کلیه در بدن انسان وجود دارد که هر یک به شکل عضوی لوبیا مانند و به رنگ قهوه ای متمایل به بنفش در بخش پشتی شکم در هر طرف ستون مهره ها (بین مهره دوازدهم و مهره سوم کمری) قرار گرفته اند. در اکثر افراد، کلیه راست کمی پایین تر از کلیه چپ واقع شده است. هر کلیه حدود 10 تا 12 سانتی متر طول، 5تا 5/7 سانتی متر عرض، 5/2 سانتی متر ضخامت و 150 گرم وزن دارد و اندازه و شکل آن تقریباً شبیه ماوس معمولی کامپیوتر است. سمت جانبی (پهلویی) کلیه، محدب و سمت داخلی (شکمی) کلیه، مقعر و دانه دار است. هر کلیه در یک غشای شفاف موسوم به کپسول کلیه محصور شده است.

غشای کلیه موجب محافظت از آن در برابر ضربه و عفونت ها می شود. کلیه به 2 منطقه ی اصلی تقسیم می شود که عبارتند از: منطقه ی روشن تر بیرونی موسوم به قشر (کورتکس) کلیه (renal cortex) و منطقه ی تیره تر داخلی به نام مدولای کلیه (renal medulla). (مدولا به معنی مغز یا درونی ترین بخش هر عضو است).

در داخل مدولا، 8 عدد یا بیشتر هرم کلیوی (renal pyramid) قرار دارند که به شکل بخش های مخروطی دیده می شوند. مناطق واقع در بین این مخروط ها ستون کلیوی (renal columns) نام دارند. حفره ای موسوم به لگنچه ی کلیه (renal pelvis)در سطح مقعر (دندانه دار) هر کلیه قرار دارد که در ادامه، به میزانی (حالِب؛ ureter) تبدیل می شود.

برای تشخیص بیماری چه آزمایشهایی لازم است؟ هیچ یافته آزمایشگاهی خاص، شناساننده بیماری شب ادراری نیست با این حال باید علل عضوی نظیر عفونت های ادراری و نیز ناهنجاری های ساختمانی مادرزادی رد شود. جهت بررسی و رد علل عضوی، پزشک آزمایش کامل ادرار، کشت ادرار، قند خون و در بعضی موارد آزمایشات دیگری درخواست می نماید. در بعضی موارد نیز مطالعات رادیوگرافی ساده یا با ماده حاجب نیز ضروری خواهد بود.

سیر و پیش آگهی (عاقبت) بیماری چگونه است؟ شب ادراری اولیه به شرطی که علت عضوی در کار نباشد خود به خود با بزرگ شدن طفل و به مرور زمان و حتی با استفاده از هرگونه درمان برطرف خواهد شد. (از هر هفت کودک در طی یک سال یک کودک بهبودی خواهد یافت). اما به خاطر مشکلاتی که این بیماری برای کودک و والدین وی ایجاد می کند استفاده از روش های درمانی توصیه می شود. بی اختیاری ادراری ثانویه معمولاً بین 8-5 سالگی شروع می شود و اگر دیرتر شروع شود (به خصوص در بزرگسالی) باید در پی یافتن علل عضوی برآمده و به درمان آنها پرداخت. در بعضی مواقع ممکن است در بچه هایی که خود به خود یا با درمان بهبود یافته اند، بی اختیاری مجدداً عود کند.

داروهای درمان شب ادراری

چه داروهایی در درمان شب ادراری مورد استفاده قرار می گیرند؟ رایج ترین دارویی که در درمان شب ادراری مورد استفاده قرار می گیرد ایمی پرامین است. بیمار سریعاً با مصرف این دارو بهبود می یابد ولی میزان عود پس از قطع دارو بسیار بالاست. مقدار دارو برای بچه های 12-8 سال 50 میلی گرم و برای بچه های بزرگتر از 12 سال 75 میلی گرم یکساعت قبل از خوبا است که پس از یک ماه عدم وجود شب ادراری مقدار دارو در طی 2 تا 3 هفته به تدریج کم می شود. به این صورت که ابتدا یک شب در میان و سپس هر سه شب یکبار تجویز می شود. تا زمانی که بیمار این دارو را دریافت می کند باید هر دو تا سه هفته شمارش سلول های خونی (آزمایش خون) صورت گیرد. همچنین د مورادی که مدت زمان زیادی دارو مورد استفاده قرار گیرد بررسی ریتم قلب ضروری است که به همین دلیل بیمار تحت معاینه قلب و انجام نوار قلب قرار می گیرد. امروزه داروی دسموپرسین (مینرین) به صورت افشانه (اسپری) بینی و یا قرص نیز به طور رایج تری استفاده شده و مؤثر واقع گردیده است. داروی دیگری به نام اکسی بوتینین کلراید نیز در درمان شب ادراری به کار می رود. از داروهای گیاهی، بادرنجبویه و بومادران را برای درمان شب ادراری مؤثر دانسته اند که مقدار مصرفی حتماً باید با مشورت پزشک به بیمار خورانده شود. توجه: باز هم ذکر این نکته مهم است که تجویز نوع و مقدار دارو چه شیمیایی و چه گیاهی باید فقط به دستور پزشک و پس از رد کردن علل عضوی ایجاد کننده بیماری صورت گیرد.

منبع : کتاب راهنمای پزشکی خانواده- بیماری های کلیه و مجاری ادرار