گارداسیل (Gardasil) نخستین واکسنی است که برای پیشگیری از سرطان دهانه رحم، ضایعه‌های پیش‌سرطانی ناحیه تناسلی و زگیل تناسلی (لینک به مقاله زگیل تناسلی) ناشی از ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) ابداع شده است. گارداسیل واکسنی است که در برابر چهار سویه HPV ، یعنی دو سویه عامل ابتلا به اکثر موارد سرطان دهانه رحم و دو سویه عامل ایجاد اکثر زگیلهای تناسلی از انسان محافظت می‌کند.
ویروس پاپیلوم انسانی (HPV ) چیست؟
ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) یکی از شایع‌ترین عفونتهای مقاربتی (STIs) است. این ویروس از طریق تماس پوستی مستقیم ناحیه تناسلی منتقل می‌شود. انواع مختلفی از ویروس پاپیلوم انسانی وجود دارد. بعضی از این گونه‌ها باعث ایجاد زگیل تناسلی می‌شوند و کم‌خطر هستند. اما آلوده شدن به گونه‌های پرخطر HPV موجب ابتلا به سرطان دهان، مقعد یا دهانه رحم می‌شود. درمان قطعی برای عفونت HPV وجود ندارد، اما واکسنی به نام گارداسیل برای جلوگیری از آلوده شدن به بعضی گونه‌های این ویروس به کار برده می‌شود.
زگیل تناسلی چیست؟
زگیل تناسلی زائده‌ای پوستی است که روی کشاله ران، ناحیه تناسلی و ناحیه مقعد ایجاد می‌شود. زگیل تناسلی در شکل‌ها و اندازه‌های مختلف به وجود می‌آید. بعضی زگیلهای تناسلی به شکل لکه‌ای صاف و سفید دیده می‌شود و بعضی دیگر زائده‌ای برآمده مانند گل کلم است. تعدادی از زگیلهای تناسلی اصلاً دیده نمی‌شود.
چه افرادی باید واکسن HPV تزریق کنند؟
پزشکان توصیه می‌کنند که واکسن HPV به تمام دختران 11 ـ 12 ساله تزریق شود؛ البته تزریق واکسن را می‌توان از سن نه سالگی شروع کرد. همچنین خانم‌های 13 ـ 26 ساله‌ای که قبلاً واکسن گارداسیل تزریق نکرده‌اند یا سری کامل تزریق واکسن را انجام نداده‌اند، می‌توانند واکسن گارداسیل دریافت کنند.
واکسن گارداسیل در چه زمانی و چگونه تزریق می‌شود؟
واکسن گارداسیل در سه نوبت، ظرف یک بازه زمانی شش ماهه تزریق می‌شود. تزریق نوبت دوم و سوم به ترتیب دو و شش ماه بعد از تزریق اول انجام می‌شود. واکسن HPV را می‌توان هم‌زمان با واکسن‌های دیگر تزریق کرد.
آیا واکسن گارداسیل موثر است؟
واکسن گارداسیل عامل کاملاً موثری در پیشگیری از بیماریهای ناشی از چهار سویه HPV در بانوان جوانی است که قبلاً به ویروس HPV آلوده نشدهاند. واکسن گارداسیل سویههایی از HPV را هدف میگیرد که عامل ابتلا به 70 درصد از موارد سرطان دهانه رحم و 90 درصد از زگیلهای تناسلی هستند. این واکسن عفونتهای HPV یا عوارض آن را درمان نمیکند.
آیا واکسن HPV ایمن است؟
سازمان جهانی غذا و دارو (FDA) ایمنی و تاثیرگذاری واکسن گارداسیل را تایید می‌کند. این واکسن بر روی هزاران زن 9 تا 26 ساله در سراسر جهان آزمایش شده است. مطالعات مرتبط هیچ گونه عوارض جانبی جدی را بعد از تزریق واکسن گارداسیل نشان نداده است. درد جزئی و موقتی محل تزریق شایع‌ترین عارضه جانبی این واکسن است.
محافظت حاصل از تزریق واکسن تا چه مدت دوام دارد؟
آیا لازم است که تزریق واکسن تکرار شود؟ مدت زمان محافظت یا ایمنی حاصل از تزریق واکسن معمولاً مشخص نیست. مطالعات انجام شده بیانگر این است که تزریق واکسن یک اثر محافظتی پنج ساله دارد. البته باید پژوهش‌های بیشتری انجام شود تا مدت زمان دوام اثر محافظتی واکسن و ضرورت تکرار تزریق مشخص شود.
سوالات متداول
چه عاملی باعث ابتلا به زگیل تناسلی یا عفونت HPV می‌شود؟
HPV نوعی ویروس است. گونه‌های خاصی از این ویروس موجب به وجود آمدن زگیل تناسلی می‌شود و بعضی گونه‌های آن تغییراتی غیرعادی را در سلول‌های دهانه رحم ایجاد می‌کند و موجب ابتلا به سرطان دهانه رحم می‌شود.
HPV و زگیل تناسلی از طریق رابطه جنسی با فرد آلوده به این ویروس یا تماس پوستی مستقیم ناحیه تناسلی منتقل می‌شود.
زگیل تناسلی چه علائمی دارد؟
اکثر بیماران آلوده به ویروس HPV هیچ علامتی ندارند. چنانچه عفونت HPV با علائم همراه باشد، این علائم آن‌قدر خفیف است که ممکن است بیمار حتی متوجه آلوده شدن به ویروس نشود. از جمله علائم عفونت HPV می‌توان به درد، خارش و خونریزی یا به وجود آمدن زگیل تناسلی مشخص اشاره کرد.
علائم احتمالاً دو تا سه ماه بعد از آلوده شدن به ویروس بروز می‌یابد. البته ممکن است علائم سه هفته تا چند سال بعد از عفونت نیز تجربه شود.
زگیل تناسلی مشخص فقط در دوران فعال بودن عفونت ایجاد می‌شود. البته زگیل تناسلی حتی اگر دیده نشود، هم می‌توان ویروس را پخش کند.
تشخیص عفونت HPV و زگیل تناسلی
پزشکان غالباً پس از معاینه دقیق ناحیه تناسلی و مقعد می‌توانند زگیل تناسلی را تشخیص بدهند. همچنین پزشک سوالاتی را درباره علائم و عامل‌های خطر از بیمار می‌پرسد. منظور از عامل خطر، عاملی است که احتمال ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد. گاهی اوقات لازم است که نمونه‌ای از بافت زگیل گرفته و آزمایش شود.
اگر نتیجه تست پاپ اسمیر غیرعادی باشد، پزشک آزمایش HPV را برای بررسی وجود گونه‌های پرخطر این ویروس انجام می‌دهد.
درمان زگیل تناسلی
علائم عفونت HPV قابل درمان است.
درباره لزوم درمان زگیلهای تناسلی مشخص با پزشک مشورت کنید. زگیل تناسلی معمولاً بدون درمان از بین می‌رود، اما امکان سرایت آن در این مدت وجود دارد. اکثر بیماران به دلیل تحمل علائم یا ظاهر ناخوشایند زگیل تناسلی تصمیم به درمان می‌گیرند. اما اگر علائمی ندارید یا نگران ظاهر زگیل نیستید، می‌توانید صبر کنید و ببینید که آیا زگیل خود به خود از بین می‌رود یا خیر.
چنانچه تصمیم به درمان زگیل تناسلی گرفتید، با پزشک معالجتان درباره بهترین درمان ممکن مشورت کنید. داروهایی تجویزی برای از بین بردن زگیل وجود دارد که پزشک یا خودتان می‌توانید آنها را روی زگیل بگذارید. همچنین متخصص می‌تواند زگیل تناسلی را با لیزر، جراحی یا از طریق فریز کردن از بین ببرد.
حتی اگر زگیل مشخص را درمان کنید یا زگیل خود به خود از بین برود، ممکن است عفونت HPV همچنان در سلول‌های بدنتان باقی مانده باشد. حتی اگر هیچ نشانه‌ای از ابتلا به عفونت HPV نداشته باشید، باز هم احتمال دارد که زگیل تناسلی را به همسرتان منتقل کنید.
آیا می‌توان ازHPV و زگیل تناسلی پیشیگری کرد؟
بهترین راه برای پیشگیری از زگیل تناسلی و دیگر بیماریهای مقاربتی این است که رابطه جنسی پرخطر نداشته باشید. توصیه‌های زیر را برای داشتن رابطه جنسی ایمن رعایت کنید:
- از کاندوم لاتکس استفاده کنید. کاندوم لاتکس خطر انتقال زگیل تناسلی را کاهش می‌دهد، اما از کل ناحیه تناسلی در برابر تماس پوستی مستقیم محافظت نمیکند.
- قبل از آن که با فردی رابطه جنسی برقرار کنید، از او سوال کنید که آیا به بیماریهای مقاربتی مبتلا است یا خیر. البته از یاد نبرید که ممکن است خود بیمار از آلوده شدن به عفونت مطلع نباشد.
- چنانچه دچار علائم بیماریهای مقاربتی شدید، رابطه جنسی برقرار نکنید.
- با افرادی که دچار علائم هستند یا ممکن است به عفونت مقاربتی مبتلا شده باشند، رابطه جنسی نداشته باشید.
- برقراری رابطه جنسی با چند نفر خطر عفونت را افزایش می‌دهد.
اگر 26 سال یا کمتر دارید، می‌توانید واکسن گارداسیل تزریق کنید. واکسن گارداسیل می‌تواند از ایجاد زگیل تناسلی جلوگیری کند.
آیا واکسن گارداسیل حاوی تیمورسال یا جیوه است؟
خیر، تیمورسال یا جیوه به هیچ وجه در واکسن گارداسیل وجود ندارد.
اگر هر سه نوبت تزریق واکسن گارداسیل انجام نشود، زنان و دختران باز هم از آلوده شدن به ویروس HPV و ابتلا به بیماریهای مرتبط ایمن خواهند بود؟
چنانچه واکسن گارداسیل فقط در یک یا دو نوبت تزریق شود، مشخص نیست که اثر محافظتی واکسن تا چه حد خواهد بود. به همین دلیل بسیار مهم است که هر سه نوبت تزریق کامل شود.
اگر خانمی بعد از نخستین بار تزریق واکسن گارداسیل و قبل از تزریق نوبت دوم، 27 ساله شود، می‌توان دوره تزریق را کامل کرد؟
بله، دو نوبت دیگر تزریق باید با توجه به فواصل زمانی توصیه شده انجام شود، حتی اگر نوبت‌های بعدی در سن بالای 27 سال کامل شود.
آیا واکسن گارداسیل از ابتلا به سرطان دهانه رحم پیشگیری می‌کند؟
بله، واکسن HPV نخستین واکسنی است که از ابتلا به سرطان دهانه رحم پیشگیری می‌کند. این واکسن جدید عامل موثری از پیشگیری به عفونت HPV، علت اصلی سرطان دهانه رحم است. واکسن گارداسیل از آلوده شدن به چهار سویه HPV جلوگیری می‌کند که دو سویه از آنها عامل بروز 70 درصد از موارد سرطان دهانه رحم هستند.
آیا دختران یا زنانی که واکسن گارداسیل تزریق کرده‌اند، نیز باید غربالگری سرطان دهانه رحم را انجام دهند؟
بله، این گروه از خانم‌ها بنا به سه دلیل باید همچنان برای غربالگری سرطان دهانه رحم به پزشک مراجعه کنند. دلیل اول این است که واکسن گارداسیل از فرد در برابر تمام گونه‌های HPV که عامل ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند، محافظت نمیکند، بنابراین خطر ابتلا به بعضی سرطان‌ها همچنان وجود دارد. دلیل دوم این است که برخی خانم‌ها تمام نوبت‌های تزریق واکسن را انجام نمی‌دهند یا تزریق‌ها در زمان مناسب انجام نمی‌شود، بنابراین از تمام مزایای واکسن برخوردار نمی‌شوند. دلیل سوم این است، خانم‌هایی که قبل از دریافت واکسن به نوعی از ویروس HPV که واکسن آن تزریق می‌شود، آلوده شده باشند، نمی‌توانند از مزایای کامل واکسن بهره بگیرند.
چرا تزریق واکسن گارداسیل فقط در بازه سنی 9 ـ 26 سال توصیه می‌شود؟
واکسن گارداسیل به طور گسترده بر روی دختران یا زنان 9 ـ 26 سال آزمایش شده است، بنابراین اطلاعات مرتبط با ایمنی و اثر محافظتی واکسن فقط بر روی دختران یا زنان این گروه سنی در دست است. البته در حال حاضر مطالعاتی در زمینه ایمنی و تاثیرگذاری تزریق واکسن گارداسیل بر روی پسران یا مردان و همچنین زنان بالای 26 سال در دست انجام است. با توجه به پژوهش‌هایی که ایمنی و تاثیرگذاری تزریق واکسن گارداسیل را در گروه‌های فوق نشان می‌دهد، FDA در حال بررسی مجوز تزریق کردن واکسن گارداسیل به این گروه‌ها است.
چرا تزریق واکسن گارداسیل به دختران 11 ـ 12 ساله توصیه می‌شود؟
دختران باید واکسن HPV را قبل از شروع فعالیت جنسی دریافت کنند. این واکسن بیشترین تاثیر را بر روی زنان یا دخترانی دارد که واکسن را قبل از نخستین تماس جنسی دریافت کرده‌اند. چنانچه واکسن بعد از آلوده شدن به ویروس تزریق شود، تاثیر آن کمتر می‌شود. امروزه توصیه می‌شود که پسران نیز واکسن گارداسیل را در همین بازه سنی تزریق کنند. درهر حال تزریق واکسن گارداسیل به خانم‌های بالای 26 سال توصیه نمی‌شود.
خانم‌های باردار می‌توانند واکسن گارداسیل تزریق کنند؟
تزریق واکسن گارداسیل به خانم‌های باردار توصیه نمی‌شود. اطلاعات اندکی درباره ایمنی تزریق این واکسن برای مادر و جنین در دست است. مطالعات انجام شده حاکی از آن است که واکسن گارداسیل مشکلی را در دوران بارداری ایجاد نکرده است و سلامت نوزاد را نیز به خطر نینداخته است. البته برای تایید این نتایج باید پژوهش‌های بیشتری انجام شود. بنابراین در حال حاضر بهتر است که خانم‌های باردار تزریق واکسن را به بعد از زایمان موکول کنند. چنانچه خانمی بعد از تزریق واکسن متوجه حامله بودن خود بشود، باید برای تزریق نوبت‌های بعدی تا اتمام دوران بارداری صبر کند.
آقایان هم می‌توانند واکسن گارداسیل دریافت کنند؟
ایمن بودن تزریق گارداسیل به پسران نیز تایید شده است و پسران نیز می‌توانند واکسن را در همان سنین توصیه شده برای دختران دریافت کنند.
