[sbu_post_image]
انواع سنگ های ادراری
جنس سنگ های ادراری از چیست یا به عبارت دیگر ترکیبات تشکیل دهنده سنگ ها چه موادی هستند؟ به طور کلی سنگ های ادراری از لحاظ ترکیبات تشکیل دهنده ی خود بر چهار نوع تقسیم بندی می شوند.
سنگ های کلسیمی شامل سنگ های اگزالات کلسیمی و سنگ های فسفات کلسیمی .
سنگ های اسید اوریکی
سنگ های عفونی یا استراویت
سنگ های سیستین.
سنگ های کلسیمی
85 درصد سنگ ها از جنس کلسیم هستند که به صورت ترکیب اگزالات و یا فسفات کلسیم می باشند. سنگ های کلسیمی در مردها شایعترند. علت شیوع این نوع سنگ ها غیر محلول بودن اگزالات و یا فسفات کلسیم در حالت های یونی طبیعی در ادرار است. شایعترین علت ازدیاد کلسیم ادراری هیپرکلسی اوری (افزایش کلسیم ادراری) جذبی است. در این افراد روده به دلیل نامشخص پاسخ زیادی به ویتامین D نشان می دهد و کلسیم بیش از حد معمول از روده جذب می شود و از طرف دیگر بازجذب کلسیم از ادرار کمتر صورت می گیرد. بنابراین کلسیم خون و ادرار این افراد زیاد شده، رسوب کرده و تشکیل سنگ می دهند. اینگونه افراد باید با نظر پزشک معالج خود از رژیم کم کلسیم استفاده نمایند. از علل کمتر شایع افزایش کلسیم در ادرار، باید پرکاری غده ی پاراتیروئید، از دست دادن کلسیم در ادرار به علت نقص کلیه، افزایش اگزالات در ادرار و افزایش اسید اوریک ادرار را نام برد.
سنگ های اسید اوریکی
5تا8 درصد کل سنگ های ادراری را شامل می شوند. مهمترین محصولی که از سوخت و ساز پورین ها حاصل می شود اسید اوریک است. اسید اوریک در آب نامحلول بوده و بیشتر به صورت نمک اورات که محلول تر است از ادرار دفع می شود. افرادی که در اثر تعریق زیاد و یا عدم نوشیدن کافی آب و مایعات ادرار غلیظ دفع می کنند مستعد تشکیل سنگ اسید اوریکی هستند. 50 درصد افرادی که سنگ اسید اوریکی ساخته اند دچار بیماری نقرس هستند. در افرادی که دچار بیماری بدخیم غدد لنفاوی هستند، یا به دلیل بیماری بدخیم شیمی درمانی می شوند ویا از داروهای سالیسیلات و تیازید استفاده می کنند به دلیل دفع اسید اوریک بیشتر در ادرار مستعد ساختن سنگ های اسید اوریکی هستند. سنگ های اسیداوریکی به رنگ قرمز یا نارنجی می باشند و در مردها شایع ترند. سنگ های اسیداوریکی در افرادی که به طور مزمن نیازمند سوندهای مثانه می باشند نیز بیشتر دیده شده است.
سنگ های عفونی یا استراویت
15 تا 20 درصد کل سنگ های ادراری را تشکیل می دهند و در زنان 2 برابر مردان بوجود می آیند. هنوز مشخص نشده است که عفونت قبلی باعث ایجاد سنگ می شود، یا سنگ باعث ایجاد عفونت ادراری، به هر جهت در ادرار غیر عفونی اینگنه سنگ ها تشکیل نمی شوند. همچنین برای تشکیل این سنگ بایستی ادرار قلیایی باشد (یعنی اسیدیته ی بیشتر از 7). این سنگ ها می توانند آن قدر بزرگ شوند که لگنچه و کالیس ها را پرکرده و مانند یک شخ گوزن در کلیه جای بگیرند. جنس این سنگ ها فسفات آمونیوم، منیزیوم است.
سنگ های سیستین
این نوع سنگ ها نادرند (کمتر از 1 درصد). سنگ های سیستین به دلیل تغییرات ارثی در جذب روده ای و ترشح کلیوی نوعی اسید آمینه به نام سیستین ایجاد می شود. متیونین موجود در تخم مرغ و مصرف کم مایعات از عوامل مساعد کننده این نوع سنگ هستند. سنگ های سیستینی یکی از معمولی ترین انواع سنگ های کلیه در دوران کودکی و قبل از بلوغ می باشند. این سنگ ها لیمویی رنگ و براق هستند.
رفع سنگ کلیه
تا پیش از سال 1980 برای برداشتن سنگ کلیه از عمل های جراحی ماژور استفاده می شد. اما پیشرفت های پزشکی موجب شده است که در چند سال اخیر دیگر نیازی به این کار احساس نشود. درمان از طریق اشعه های آلترا سونیک ( فراصوتی) این امکان را فراهم میسازند که با کمی شکاف سنگ کلیه از میان برود. امواج اکستراکورپوریل نیز برای شکستن سنگ کلیه استفاده می شوند که در این صورت دیگر هیچ گونه نیازی به جراحی و بریدگی نمی باشد.
پیشرفت های پزشکی استرس مداوای سنگ کلیه را تا حد بسیار زیادی کاهش داده است. اگرچه بهتر است که سعی کنیم تا جایی که ممکن است از ابتلا به این بیماری پیشگیری کنیم. همچنین سعی کنید تا میزان کافی آب بنوشید. آیا درمانی از این ساده تر وجود دارد؟
برای درک بهتر مطلب بیان مثال زیر مفید خواهد بود: اگر در یک لیوان آب مقداری نمک بریزیم و این میزان نمک کاملاً در آب حل می شود. حال اگر به میزان نمک بیافزاییم یا از حجم آب داخل لیوان بکاهیم (از طریق تبخیر در اثر گرم کردن) به جایی می رسد که نمک بیشتر از آن در آب حل نمی شود یعنی آب از نمک اشباع شده است. حال اگر یک جسم خارجی به عنوان هسته ی مرکزی در این محلول اشباع شده قرار گیرد، و یا نمک بیشتری در آب اضافه کنیم، بلورهای نمک بدون وجود جسم خارجی به عنوان هسته ی مرکزی، شروع به رسوب می کنند، در مورد ادرار نیز وضع به همین گونه است یعنی اگر غلظت مواد دفعی در ادرار زیادتر از معمول شود و یا در اثر اسهال، تعریق زیاد در هوای گرم و مصرف ناکافی مایعات آب ادرار کم شود، غلظت آن افزایش یافته و در جهت ایجاد کریستال مستعد می شود. حال اگر به این مجموعه ی مستعد یک هسته ی مرکزی (که می تواند یک قسمت مرده از بافت کلیه، یک جسم خارجی مثل نخ بخیه به جا مانده از عمل جراحی قبلی و یا تکه های ترکیده ی بالون سوند ادراری باشد) اضافه شود، کریستال ها دور آن رسوب کرده، تجمع و رشد یافته و سنگ ایجاد می شود. تفاوت مهمی که بین ادرار و محلول آب و نمک وجود دارد این است که در ادرار موادی وجود دارند که از رشد و تجمع کریستال ها تا حدودی جلوگیری می کنند. کلیه به طور طبیعی باید قادر باشد ضمن دفع آب به میزان متناسب، مواد زائد و رسوبات محلول در آن را از طریق ادرار دفع نماید که برای این منظور باید به یک موازنه ظریف دست پیدا کند. این موازنه در طول سالیان عمر با خوگیری کلیه ی شخص به رژیم غذایی، آب و هوای محل زندگی و میزان فعالیت و بیماری های دیگر فرد بوجود می آید. بنابراین می توان گفت سنگ ادراری احتمالاً علائمی از یک و یا چند بیماری زمینه یا دیگر است که این بیماری ها می تواند به علت اختلال سوخت و ساز بعضی مواد و یا اشکال در سیستم دستگاه ادراری بوجود آمده باشد.
منبع: کتاب سنگ کلیه
