پزشکان ماهر معمولاً سنگهای حالب را بر اساس اندازه، موقعیت و نوع آنها درمان می‌کنند. برخی سنگهای حالب ممکن است از طریق مجرای ادراری بدون هیچ درمانی دفع شوند. سنگهای بزرگتر حالب که مجرای ادراری را مسدود می‌کنند یا باعث درد بسیار می‌شوند ممکن است نیاز به درمان اضطراری داشته باشند. چندین دارو وجود دارد که می‌توانند به دفع سنگهای حالب از لوله‌های حالب کمک کنند. علاوه بر این، داروها می‌توانند برای جلوگیری از سنگ ساز شدن کلیه بیمار استفاده شوند. پزشکان ممکن است مسکن نیز تجویز کنند. در این مقاله، انواع داروهای مورد استفاده برای درمان، پیشگیری و کاهش درد سنگ‌ها بیان شده‌اند.
تسکین دهنده‌های درد سنگهای حالب
داروهای ضد التهابی بدون نسخه مانند ایبوپروفن (Advil ,Motrin) می‌توانند برای درد ناشی از سنگهای حالب استفاده شوند. با این حال، اکثر بیماران نیاز به داروهای قوی‌تری برای کنترل مناسب درد دارند. این داروها شامل کتورولاک (Toradol) یا داروهای نارکوتیک می‌شوند. از آنجایی که حالت تهوع و استفراغ می تواند همراه با درد ناشی از سنگ کلیه باشد، ممکن است نیاز به تزریق وریدی داروهای مسکن نیز باشد.
داروهای دفع سنگ حالب و پیشگیری
تغییر رژیم غذایی و افزایش مصرف مایعات ممکن است برای پیشگیری از ایجاد سنگ‌ها کافی نباشد. پزشک ممکن است داروهایی که به این مسئله کمک می‌کند را تجویز کند. نوع سنگ و اختلال ادراری که دارید به پزشک کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد که آیا به دارو نیاز دارید و کدام دارو برای شما بهتر است. داروهای مرسوم عبارتند از:
دیورتیک‌های تیازیدی
بیمارانی هستند که مبتلا به سنگهای کلسیم هستند و سطح بالایی از کلسیم در ادرار دارند. تیازیدها به کلیه کمک می‌کند تا از طریق ادرار کلسیم را کاهش دهد و به جریان خون باز گرداند. زمانی که تیازیدها را مصرف می‌کنید، نیاز به کاهش نمک مصرفی دارید. زیرا این داروها زمانی که سدیم ادرار پایین باشد بهتر کار می‌کنند.
پتاسیم سیترات
این دارو برای بیماران دارای سنگهای کلسیمی، اسید اوریک و سیستین است و سیترات ادرار را پایین می‌آورد. پتاسیم سیترات ادرار را کمتر اسیدی کرده یا قلیایی تر می‌کند. این کار از ایجاد سنگهای اوریک اسید و سیستین پیشگیری می‌کند. این کار باعث افزایش سطح سیترات ادرار شده و به پیشگیری از ایجاد سنگهای کلسیمی کمک می‌کند.
آلوپورینول
این دارو مکرراً برای نقرس که به خاطر اسید اوریک بالا در خون ایجاد میشود تجویز می‌گردد. آلوپورینول سطح اوریک اسید خون و ادرار را کاهش می‌دهد. بنابراین ممکن است برای کمک به جلوگیری از ایجاد سنگهای کلسیمی و اوریک اسیدی تجویز شود.
اسید استو هیدروکسامیک (AHA)
این دارو برای بیمارانی است که سنگهای عفونی یا استروویت دارند. این سنگ‌ها به علت تکرر عفونت مجاری ادراری (UTI) ایجاد می‌شوند. AHA ادرار را برای ایجاد سنگهای استروویت نامناسب می‌کند. بهترین راه برای پیشگیری از ایجاد سنگهای استروویت جلوگیری از عفونت‌های ادراری مکرر که به وسیله انواع خاصی از باکتری‌ها ایجاد می‌شوند و جراحی برداشتن سنگ است.
داروهای تیول متصل شونده به سیستین
این داروها فقط برای بیمارانی که سنگهای سیستین دارند استفاده میشود. این داروها (d-penicillamine یا tiopronin) به سیستین موجود در خون متصل می‌شوند و ترکیبی را تشکیل می‌دهند که نسبت به سیستین احتمال کمتری برای ایجاد کریستال در ادرار دارد. این دارو زمانی استفاده میشود که دیگر اقدامات، مانند مصرف مایعات، کاهش نمک مصرفی یا مصرف پتاسیم سیترات، موفق نباشد.
مکمل‌های ویتامینی
باید از این مکمل‌ها با دقت استفاده کرد، زیرا برخی از آنها می‌توانند احتمال ایجاد سنگهای کلیه را افزایش دهند. پزشک و متخصص تغذیه ممکن است اطلاعات خوبی در مورد مکمل‌های غذایی بدون نسخه بدهند.
مسدود کننده‌های کلسیمی و آلفا
دیگر انواع داروها گاهی برای تسریع دفع سنگهای حالب استفاده می‌شوند. مسدودکننده کانال کلسیم و آلفا دو نوع از داروهایی هستند که با شل کردن اسپاسم مجرای ادراری، دفع سنگ حالب را تسریع کرده‌اند. داروهایی که برای درمان سنگهای کلیه با موفقیت استفاده شده‌اند شامل مسدود کننده کانال کلسیم، نیفدیپین (Procardia ,Adalat) و مسدود کننده آلفا مانند تامسولوسین (فلومکس) می‌شوند.
داروهای دفع و جلوگیری از ایجاد سنگ حالب بر اساس نوع سنگ
داروها می‌توانند مقدار مواد معدنی و نمک موجود در ادرار را کنترل کرده و ممکن است در بیمارانی که سنگهای خاصی دارند مفید باشند. نوع این داروها را پزشک بسته به نوع سنگهای حالب تجویز می‌کند. در اینجا مثال‌هایی زده‌ایم:
سنگهای کلسیمی
به منظور جلوگیری از ایجاد سنگهای کلسیمی، پزشک ممکن است دیورتیک تیازیدی یا داروی حاوی فسفات تجویز کنند.
سنگهای اسید اوریک
پزشک ممکن است آلوپورینول (Zyloprim ,Aloprim) را به منظور کاهش سطح اسید در خون و ادرار و دارویی برای حفظ آلکالین/قلیاییت تجویز کند. در برخی موارد، آلوپورینول و عامل قلیایی کننده، ممکن است سنگهای اسیدی را از بین ببرند.
سنگهای استروویت/Struvite
به منظور پیشگیری از ایجاد سنگهای استروویت، پزشک ممکن است روش‌هایی را برای از بین بردن باکتری‌های مسبب عفونت توصیه کند که شامل نوشیدن مایعات به منظور حفظ جریان مناسب ادرار و دفع مکرر ادرار میشود. در موارد نادر، استفاده بلند مدت از آنتی بیوتیک‌ها در مقادیر کم یا متناوب ممکن است در رسیدن به هدف مورد نظر مفید باشد. مثلاً، پزشک ممکن است قبل و برای دوره بعد از جراحی به منظور درمان سنگهای کلیه مصرف آنتی بیوتیک را توصیه کند.
سنگهای سیتین/Cystine
در کنار توصیه به داشتن رژیم غذایی کم پروتئین و نمک، پزشک ممکن است پیشنهاد کند که مایعات بیشتر بنوشید تا ادرار بیشتری ایجاد کنید. اگر این کار به تنهایی مفید نباشد، پزشک ممکن است دارویی که حلالیت سیستین در ادرار را افزایش می‌دهد را نیز تجویز کند.
روش‌های جایگزین برای درمان سنگهای حالب
متخصص ارولوژی می تواند با استفاده از روش‌های زیر سنگ حالب را خارج کند یا به قطعات کوچکتر بشکند:
سنگ شکنی با موج شوک
پزشک میتواند از موج شوک سنگ شکن استفاده کند تا سنگ حالب را به قطعات کوچکتر تبدیل کند. سپس تکه‌های کوچکتر سنگ حالب از طریق مجاری ادراری دفع می‌گردد. پزشک میتواند در طی درمان سرپایی بی حسی تزریق کند.
سیستوسکوپی و یورتروسکوپی/Cystoscopy and ureteroscopy
در طی سیستوسکوپی، پزشک از سیستوسکوپ برای مشاهده داخل حالب و مثانه استفاده می‌کند تا سنگ داخل آنها را بیابد. در طی یورتروسکوپی، پزشک از یورتروسکوپ استفاده می‌کند که بلندتر و نازک‌تر از سیستوسکوپ است تا عکس‌های دقیق تری از سطح داخلی کلیه‌ها و حالب‌ها داشته باشد. پزشک سیستوسکوپ یا یورتروسکوپ را داخل مجرای ادراری می‌برد تا باقی مجرای ادراری را ببیند. وقتی سنگ پیدا شد، پزشک میتواند آن را خارج کند یا به قطعات کوچکتر بشکند. پزشک این روش درمانی را در بیمارستان و با بیهوشی انجام می‌دهد. معمولاً می‌توانید در همان روز به خانه بروید.
نفرولیتوتومی از طریق پوست
پزشک از ابزاری نازک برای مشاهده استفاده می‌کند که نفروسکوپ نام دارد تا مکان سنگ حالب را شناسایی و خارج کند. پزشک وسیله را از طریق برشی کوچک در کمر، مستقیماً به داخل حالب وارد می‌کند. برای سنگهای حالب بزرگتر، پزشک ممکن است از لیزر برای شکستن سنگهای حالب به قطعات کوچکتر استفاده کند. پزشک، نفرولیتوتومی از طریق پوست را در بیمارستان و با بیهوشی انجام می‌دهد. ممکن است مجبور شوید که در بیمارستان برای چند روز بعد از درمان بمانید.
بعد از درمان، گاهی اورولوژیست ممکن است لوله منعطفی، به نام استنت حالب، را در مجرای ادراری قرار دهد تا به جریان ادرار یا دفع سنگ کمک کند. وقتی سنگ حالب برداشته شد، پزشک سنگ یا تکه‌های آن را به آزمایشگاه می‌فرستد تا نوع آن مشخص گردد.
پزشک ممکن است از شما بخواهد تا 24 ساعت بعد از دفع یا برداشتن سنگ ادرار خود را جمع آوری کنید. با این کار پزشک میتواند اندازه‌گیری کند که چه مقدار ادرار در روز تولید میشود و سطح مواد معدنی ادرار چقدر است. اگر به اندازه کافی ادرار در هر روز نداشته باشید یا سطح مواد معدنی شما بالا باشد، به احتمال زیاد سنگ ایجاد شود.
چه زمانی برای سنگهای حالب اضطراری به پزشک مراجعه کنید؟
اگر هر کدام از علائم و نشانه‌های زیر را داشتید، به پزشک مراجعه کنید. اگر موارد زیر را دارید نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارید:
- درد به حدی شدید باشد که نتوانید بنشینید یا موقعیت راحتی داشته باشید.
- درد همراه با حالت تهوع و استفراغ باشد.
- درد همراه تب و لرز باشد.
- خون در ادرار.
- مشکل در دفع ادرار.
سؤالات پرتکرار
آیا سنگ حالب با دارو رفع میشود؟
پزشک ممکن است آلوپورینول (Zyloprim ,Aloprim) را به منظور کاهش سطح اسید اوریک در خون و ادرار و دارویی برای حفظ قلیایی بودن ادرار تجویز کند. در برخی موارد، آلوپورینول و یک عامل قلیایی کننده ممکن است سنگهای اوریک اسید را حل کنند.
چه داروهایی حالب را شل می‌کنند؟
تامسولوسین، یک مسدود کننده آلفا است که برای درمان بزرگی پروستات استفاده میشود و دارویی مرسوم برای دفع سنگ حالب می‌باشد.
چه دارویی برای رفع درد سنگ بهترین است؟
داروهای مسکن بدون نسخه، مانند ایبوپروفن (Advil ,Motrin IB)، استامینوفن(Tylenol) یا ناپروکسن(Aleve) می‌توانند به تحمل درد تا زمان دفع آن کمک کنند. پزشک ممکن است داروی آلفا بلاکر را که عضلات حالب را شل کرده و به دفع سریعتر و بی دردتر سنگ‌ها کمک می‌کند را نیز تجویز کند.
آیا فلومکس حالب را منبسط می‌کند؟
فلومکس، بدون نسخه معمولاً در درمان علائم یا درد سنگ کلیه‌ها استفاده میشود. فلومکس با شل شدن عضلات اطراف ساختار سیستم ادراری، مثلاً حالب و گردن مثانه، برای تسهیل دفع خود به خودی سنگ (بدون دخالت پزشک) استفاده میشود.
آیا تامسولوسین سنگهای کلیه را میشکند؟
در برخی موارد، این دارو میتواند برای دفع آسانتر سنگهای کلیه از طریق مجرای ادراری استفاده شود. مدت زمان مصرف آن بستگی به دلیل استفاده دارو دارد.
چه کسانی نباید فلومکس استفاده کنند؟
اگر به تامسولوسین حساسیت دارید، نباید فلومکس نیز استفاده کنید. این دارو را همراه با داروهای مشابه مانند:
ترازوسین(Hytrin), سیلودوسین(Rapaflo), پرازوسین(Minipress), دوکسازوسین(Cardura), آلفوزوسین(Uroxatral).
خطرات استفاده از تامسولوسین چیست؟
این دارو به ندرت ممکن است باعث ایجاد حساسیت شدید (مانند ورم صورت، زبان یا گلو، مشکل در تنفس و تاول پوستی) شود. اگر این موارد روی داد، فوراً به پزشک مراجعه کنید. اگر در هنگام استفاده از این دارو نعوظ طولانی داشتید، باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید.
