سنگ های کلیه تکه های سختی متشکل از نمک و مواد معدنی هستند که معمولا از کلسیم یا اسید اوریک تشکیل می شوند. این سنگ ها که در کلیه تشکیل می شوند می توانند به سایر قسمت های دستگاه اداری حرکت کنند و مشکلات بسیاری را ایجاد نمایند. سنگ های کلیه در اندازه های متفاوتی تشکیل می شوند. برخی سنگ ها به اندازه یک نقطه کوچک هستند و برخی دیگر می توانند تا چند سانتی متری هم باشد. البته برخی سنگ های کلیه به قدری بزرگ می شوند که کل فضای کلیه را اشغال می کنند. سنگ کلیه در اثر تجمع مقدار زیادی مواد معدنی خاص داخل ادرار است. اگر شما به اندازه کافی آب ننوشید این مواد معدنی باعث غلیظ تر شدن ادرار شما می شود. بالا بودن میزان مواد معدنی احتمال تشکیل سنگ کلیه را بیشتر می کند. سنگ های کوچکتر در کلیه باقی می مانند و معمولا شما هیچ علائمی را احساس نمی کنید. ممکن است تا زمانی که سنگ به داخل حالب شما (لوله ای که ادرار از آن عبور می کند تا از کلیه به مثانه برسد) حرکت نکند، متوجه وجود آن نشوید. اگر سنگ به اندازه کافی کوچک باشد از مثانه تا مجرای ادرار حرکت می کند و از طریق ادرار از بدن شما خارج می شود. هر چه سنگ کوچکتر باشد احتمال بیشتری وجود دارد که خود به خود و با سرعت بیشتری دفع شود. اما اگر سنگ کلیه شما بزرگ باشد احتمالا علائم خاصی را تجربه می کنید.
علائم سنگ کلیه چیست؟
در ادامه به 8 مورد از علائم و نشانه های سنگ کیله اشاره می کنیم.
درد در پشت، شکم و پهلو
درد سنگ کلیه (که به آن قلنج کلیوی هم گفته می شود) بسیار شدید است. برخی کسانی که درد سنگ کلیه را تجربه کرده اند آن را با درد زایمان یا درد چاقو مقایسه می کنند. درد سنگ کلیه به اندازه ای شدید است که سالانه شاهد بیشتر از نیم میلیون مراجعه به اورژانس هستیم. معمولا زمانی که سنگ کلیه به داخل حالب باریک حرکت می کند درد شروع می شود. این حرکت سنگ باعث مسدود شدن و در نتیجه ایجاد فشار در کلیه می شود. این فشار باعث فعال شدن رشته های عصبی می شود که سیگنال های درد را به مغز منتقل می کنند. درد سنگ کلیه در بیشتر موارد به طور ناگهانی شروع می شود و حرکت سنگ باعث تغییر محل درد و شدت آن می شود.
در سنگ کلیه معمولا ثابت نیست و به صورت موجی می آید و می رود و در اثر انقباض حالب هنگامی که سعی دارد سنگ را بیرون بندازد بدتر می شود. هر موج درد ممکن است چند دقیقه طول بکشد، از بین برود و سپس دوباره تکرار شود. درد سنگ کلیه معمولا در امتداد پهلو، پشت و زیر دنده ها احساس می شود. ممکن است در اثر حرکت سنگ از طریق مجرای ادراری به سمت پایین درد به شکم و کشاله ران سرایت کند. سنگ های بزرگ معمولا دردناکتر از سنگ های کوچک هستند اما شدت درد لزوما به اندازه سنگ بستگی ندارد. حتی یک سنگ کوچک هم می تواند هنگام حرکت یا ایجاد انسداد دردناک باشد.
درد یا سوزش هنگام ادرار
هنگامی که سنگ به محل اتصال بین حالب و مثانه می رسد ادرار کردن برای شما دردناک می شود. معمولا پزشکان این وضعیت را دیزوری می نامند. درد سنگ کلیه ممکن است تیز یا سوزناک باشد. در برخی موارد ممکن است سنگ کلیه را با عفونت ادرار اشتباه بگیرید ولی در برخی موارد ممکن است در کنار سنگ کلیه عفونت ادرار هم داشته باشید.
نیاز فوری به دستشویی
نیاز فوری یا بیش از حد به دسشویی رفتن یکی دیگر از علائمی است که نشان می دهد سنگ کلیه به قسمت پایینی مجرای ادرار حرکت کرده است. نیاز فوری و بیش از حد به دستشویی همچنین می تواند نشان دهنده UTI (عفوفت ادرار) باشد.
خون در ادرار
وجود خون در ادرار یکی از علائم شایع سنگ کلیه است. به این وضعیت هماچوری هم گفته می شود. خون داخل ادرار ممکن است قرمز، صورتی یا قهوه ای باشد. در برخی موارد دیدن سلول های خونی بدون میکروسکوپ بسیار سخت است، در این موراد با آزمایش ادرار مشخص می شود که آیا خون در ادرار وجود دارد یا خیر. سلول های خونی بسیار کوچک را هماچوری میکروسکوپی می گویند.
ادرار کدر یا بدبو
ادرار سالم رنگ شفافی دارد و بوی بدی نمی دهد. ادرار کدر یا بدبو می تواند نشان دهنده وجود عفونت در کلیه ها یا قسمت دیگری از مجرای ادراری باشد. کدر بودن ادرار نشان دهنده وجود عفونت در ادرار است و بوی بد می تواند ناشی از باکتری های عفونت زا باشد. عفونت ادرار همراه سنگ کلیه که احتمالا یکی از علائم آن تب است یک وضعیت اورژانسی است و ممکن است نیاز به جراحی داشته باشد.
جریان ضعیف ادرار
در برخی موارد سنگ های بزرگ در حالب گیر می کنند. این انسدا می تواند جریان ادرار را ضعیف یا متوقف کند. اگر دچار چنین وضعیتی هستید ممکن است با هر بار دستشویی رفتن فقط مقدار کمی ادرار تخلیه شوید. توقف کامل جریان ادرار یک وضعیت کاملا اورژانسی است.
حالت تهوع و استفراغ
حالت تهوع و استفراغ یکی از علائم شایع برای افراد مبتلا به سنگ کلیه است. این علائم ناشی از اتصالات عصبی مشترک بین کلیه ها و دستگاه گوارش است. وجود سنگ در کلیه می تواند باعث تحریک اعصاب در دستگاه گوارش و ناراحتی معده شود. حالت تهوع و استفراق میتواند واکنش بدن نسبت به شدت درد باشد.
تب و لرز
تب و لرز نشان دهنده وجود عفونت در کلیه یا سایر قسمت های مجرای ادراری است. این وضعیت ممکن است ناشی از یک عارضه جدی سنگ کلیه باشد. علاوه بر سنگ کلیه می تواند نشان دهنده مشکلات جدی دیگری هم باشد. هر گونه تب و لرز همراه با درد نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. تب هایی که با عفونت رخ می دهند معمولا بالا هستند یعنی حدود 38 درجه سانتی گراد یا بیشتر.
علائم سنگ کلیه در کودکان چیست؟
وجود خون در ادرار یا درد شایع ترین نشانه های سنگ کلیه هستند. میزان درد کودک و محل آن به محل قرار گیری سنگ و اندازه آن بستگی دارد. سایر علائم سنگ کلیه در کودکان شامل موارد زیر می شود:
- درد کولیکی شدید
- ناتوانی در ادرار کردن (زمانی که سنگ مجرای ادرار را مسدود می کند).
- حالت تهوع و استفراغ
- ادرار کدر و بدبو، تب، لرز یا ضعف که می تواند نشان دهنده یک عفونت جدی باشد.
- وجود خون در ادرار
بیشتر سنگ های کلیه کودکان در کلیه باقی می مانند اما تا حدود یک سوم سنگ ها ممکن است از کلیه خارج شوند و در حالب گیر کنند. سنگ هایی که در کلیه باقی می مانند با وجود اینکه معمولا بدون درد هستند اما می توانند باعث ایجاد عفونت در مجرای ادرای شوند. گیر کردن سنگ های کلیه در حالب می تواند باعث درد کولیکی شدید شود.
عوامل خطرناک مرتبط با سنگ کلیه چیست؟
با وجود اینکه همه افراد در خطر ابتلا به سنگ کلیه قرار دارند اما عواملی وجود دارد که می توانند خطر ابتلا به آن را افزایش دهند. برخی از این عوامل را نمی توان تغییر داد اما برخی دیگر قابل کنترل یا اصلاح هستند اگر:
- شما مرد هستید.
- قبلا سنگ کلیه داشته اید.
- یکی از اعضای خانواده شما سنگ کلیه داشته است.
- مایعات کافی نمی نوشید.
- رژیم غذایی شما سرشار از پروتئین، نمک (سدیم) یا قند است.
- اضافه وزن یا چاقی دارید.
- به دیابت مبتلا هستید.
- نقرس دارید.
- مبتلا به بیماری پلی کیستیک کلیه هستید.
- از آنتی اسیدها یا دیورتیک های ساخته شده از کلسیم استفاده می کنید.
- جراحی بای پس معده یا سایر جراحی های دستگاه گوارش انجام داده اید.
- در سنین باروری هستید و یک یا چند بارداری داشته اید.
- از رژیم غذایی سرشار از گوشت قرمز یا اگزالات زیاد استفاده می کنید.
- شرایطی دارید که باعث میزان بالای سیستین، اسید اوریک، کلسیم یا اگزالات در ادرار می شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت داشتن علائم سنگ کلیه با پزشک خود صحبت کنید. اگر علائم زیر را دارید که می تواند نشان دهنده ابتلا به عفونت یا سایر عوارض جدی باشد فورا به پزشک مراجعه کنید:
- درد بسیار شدید
- تهوع، استفراغ، تب یا تب و لرز همراه با درد
- وجود خون در ادرار
- ضعیف شدن جریان ادرار
جمع بندی
سنگ های کلیه تکه های سختی متشکل از نمک و مواد معدنی هستند که در کلیه ها تشکیل می شوند و می توانند به سایر قسمت های مجاری ادراری حرکت کنند. سنگ کلیه علائمی مانند درد هنگام تخلیه ادرار، ادرار کدر یا بدبو، حالت تهوع و استفراغ دارد. برخی سنگ های کلیه خود به خود دفع می شوند و برای شکسته شدن یا از بین رفتن به درمان با امواج صوتی یا جراحی نیاز ندارند. در صورت داشتن علائم سنگ کلیه با پزشکتان تماس بگیرید. هر چه زودتر درمان شوید احتمال بروز عوارض ناشی از سنگ کلیه کمتر می شود.
سوالات پرتکرار
آیا سنگ کلیه یک بیماری ژنتیکی (ارثی) است؟
بله سنگ کلیه می تواند یک بیماری ارثی باشد.
آیا می توانم با وجود سنگ کلیه یک زندگی عادی داشته باشم؟
سنگ کلیه نباید شما را از انجام فعالیت های روزانه بازدارد یا کیفیت زندگی شما را تا حد زیادی کاهش دهد. خوشبختانه با توجه به اینکه سنگ کلیه با روش های درمانی و همچنین از طریق ادرار دفع می شود یک بیماری دائمی نیست.
آیا سنگ کلیه باعث بیماری کلیه می شود؟
اگر تا به حال سنگ کلیه داشته اید بیشتر در معرض خطر ابتلای مجدد به سنگ کلیه و بیماری مزمن کلیوی قرار دارید.
آیا سنگ کلیه یک بیماری کشنده است؟
خیر سنگ کلیه باعث مرگ نمی شود.
در صورت ابتلا به سنگ کلیه چه قسمت هایی از بدن دچار درد می شوند؟
اورولوژیست ها و متخصصان پزشکی تاکید میکنند که سنگ کلیه یک بیماری بسیار دردناک است. سنگ کلیه بعد از درد زایمان دومین وضعیت دردناکی است که ممکن است تجربه کنید. درد این بیماری در قسمت هایی مانند پهلو، بیضه، کمر و کلیه احساس می شود.
احتمال ابتلا به سنگ کلیه چقدر است؟
در انگلستان حدود 15 درصد از مردان و 5 درصد از زنان در مرحله ای از زندگی خود دچار سنگ کلیه میشوند. این بیماری میتواند در هر سنی رخ دهد اما بیشتر افراد بین 20 تا 40 سال به آن مبتلا می شوند. تقریبا نیمی از افرادی که به سنگ کلیه مبتلا می شوند مشکلاشان مجددا در آینده تکرار می شود.
آیا سنگ کلیه نیاز به آزمایش دارد؟
اگر علائمی دارید که نشان دهنده سنگ کلیه هستند ممکن است نیاز باشد از کلیه ها و حالب اسکن یا عکس برداری با اشعه ایکس انجام دهید. این آزمایش ها برای تشخیص سنگ و بررسی اینکه آیا مانع از جریان ادرار می شود یا خیر است. آزمایشی که ممکن است توصیه شوند عبارتند از:
- آزمایش خون خون برای بررسی درست کار کردن کلیه
- آزمایش خون برای بررسی میزان مواد شیمایی
- آزمایش ادرار برای بررسی عفونت و وجود کریستال های خاص
- بررسی سنگ دفع شده( برای گرفتن سنگ ادرار از گاز، صافی چای یا فیلتری مانند فیلتر قهوه عبور دهید).
