[sbu_post_image]
بیماری های کلیه
بیماری های کلیوی را عمدتا به دو دسته تقسیم میکنند. بیماری های مزمن کلیوی و آسیب حاد کلیه. عبارت بیماری های مزمن کلیوی یا به اختصار CKD به مشکلاتی اطلاق می شود که دائم کلیه ها را درگیر می سازد و ماهیتی پیش رونده دارد.
به عبارت دیگر این دسته از بیماری ها به مرور زمان ممکن است بدتر شوند. اگر این آسیب ها بیش از حد پیشرفت کند، خطر از کار افتادن دائمی کلیه بالا خواهد رفت.
در این صورت برای زنده نگهداشتن فرد بیمار به فراخور حال باید از دیالیز یا پیوند کلیه کمک گرفت. بروز بیماری های مزمن کلیوی روندی خاموش دارد و معلول بیماری های گوناگون دیگری است.
در این میان توجه به این نکته بسیار مهم است که مهم ترین علل بروز این دسته از بیماری ها دیابت و فشار خون است.
علت بیماری های کلیه
دسته دوم بیماری های کلیوی، آسیب حاد کلیه یا به اختصارAKI است. این بیماری پیش از این به نارسایی حاد کلیه معروف بود؛ اما سال 2005 از سوی جامعه نفرولوژی و سایر انجمن ها و سازمان های وابسته به مطالعات در زمینه کلیه و بیماری های آن عبارت نارسایی حاد کلیه عبارتی ناکافی و مبهم تشخیص داده شد.
به همین دلیل تصمیم بر این شد که برای پوشش تمامی طیف اختلالات عملکرد کلیه، این عبارت حذف و به جای آن از عبارت آسیب حاد کلیه استفاده شود. به این ترتیب، عبارت جدید شامل تغییرات خفیف در کارکرد کلیه تا شرایط وخیمی مانند نیاز به دیالیز می شود؛ البته در صورتی که تحت شرایط خاصی بروز کند.
علل نارسایی کلیه
علل نارسایی مزمن کلیه گاهی با تهیه شرح حال دقیق و انجام معاینات فیزیکی و تست های ازمایشگاهی، سونوگرافی و سی تی اسکن قابل تشخیص هستند ولی در اغلب موارد، تعیین علت بیماری دشوار یا حتی غیرممکن است. حتی انجام بیوپسی کلیه ممکن است کمکی به تشخیص علت نارسایی مزمن نکند زیرا تمام فرم های نارسایی کلیه سرانجام موجب ایجاد بافت جوشگاهی(اِسکار) منتشر و ظاهری مشابه در کلیه ها می شوند.
شایع ترین علل نارسایی مزمن کلیه عبارتند از دیابت و بالا بودن فشارخون.* نارسایی مزمن کلیه در بیماری مِلیوم متعدد(نوعی سرطان که از گلبول های سفید نوع پلاسماسِل آغاز می شود)، عملکرد ضعیف قلب، نارسایی مزمن کبد، تصلبّ شرایین(سختی سرخرگها)ی کلیوی، انسداد مجرای خروجی مثانه( مثلاً در اثر بزرگ شدگی پروستات یا سنگ مثانه)، مثانه نوروژنیک( اتساع بیش از حد مثانه در اثر اختلال رشته های عصبی ارتباط دهنده ی مثانه با نخاع)، وجود سنگ در هر دو حالب، انسداد لوله های کلیوی(مجاری انتهایی نفرون ها) ایجاد فیبروز( تشکیل بافت فیبرمانند) در پشت صفاق، بازگشت ادرار از مثانه به حالب، دیابت، افزایش فشارخون، گلومرولونفریت مزمن، نفریت بینابینی مزمن، ضایعات عروق بزرگ کلیه، التهاب عروق خونی کوچک کلیه، بیماری کلیه پُلی کیستیک و بیماری های ارثی کلیه(مثل نفریت ارثی) ممکن است ایجاد شود.
نارسایی مزمن کلیوی
نارسایی مزمن کلیوی به مرحلهای از نارسایی کلیوی گفته میشود که کلیهها دیگر قادر به عملکرد طبیعی و انجام وظایف خود شامل حفظ تعادل محیط داخلی بدن و دفع مواد زاید و سمی از طریق ادرار نیستند. در نتیجه این امر، مواد سمی در خون تجمع پیدا میکنند که سبب بروز اختلالاتی جدی در افراد میشود. دیابت و پرفشاری خون از مهمترین علل بروز نارسایی مزمن کلیوی هستند. کنترل نکردن این بیماری به از بین رفتن کامل عملکرد کلیهها منجر میشود که در این شرایط، انجام دیالیز و یا پیوند کلیه برای ادامه حیات بیمار ضروری خواهد بود.
نارسايي كليه در كودكان
يكي از مهمترين علتهاي شيوع ابتلاي كودكان به نارسايي كليه، عفونت ادراري و برگشت ادرار به كليهها(ريفلاكس ادراري) است. اين بيماري بين دختران شايعتر از پسران است. در اين حالت، ادرار از مثانه به كليه بازميگردد. اگر اين عامل در كودك شناسايي نشود، كودك به نارسايي كليه مبتلا خواهد شد. بنابراين اگر بچهاي بيش از يك بار به عفونت ادراري مبتلا شود، بايد حتما تحت بررسي قرار گيرد. يكي ديگر از علتهاي شيوع بيماري، تنگي ابتدا يا انتهاي حالب است. اين بيماري مادرزادي ممكن است با عوارضي همچون دلدرد، دلپيچه، گريه و بيقراري، بياشتهايي و كاهش وزن همراه باشد.
كنترل قند خون در افراد ديابتي و كنترل فشار خون در افراد مبتلا به پرفشاري خون، مهمترين اقدام براي پيشگيري از ابتلا به نارسايي كليه است
علایم نارسایی کلیه
علایم نارسایی مزمن کلیه به تدریج(طی چندهفته یا چندماه)ظاهر می شوند و غالباً مبهم هستند(یعنی علایمی مانند بی اشتهایی و ضعف در ابتدای بیماری وجود دارند). پس از این مدت علایمی مانند تکرر ادرار (به ویژه هنگام شب)، تنگی نفس، سکسکه های طولانی و مقاوم به درمان، گرفتگی عضلات ساق، تهوع و استفراغ، رنگ پریدگی، کبود شدن اسان پوست، خارش، پرش عضلات یا انقباض آنها، خواب رفتگی یا گزگز دسته ها یا پاها بروز می کنند.
روند از کار افتادن کلیه ها
این روند کاملا بدون نشانه است و به آرامی رخ می دهد. معمولا بیمار با ضعف، بی حالی، خستگی مزمن، رنگ پریدگی و بوی بددهان (تجمع اوره و کراتینین در خون باعث بوی بددهان می شود)، ورم دست ها و پاها یا پف آلود شدن دور چشم ها و افزایش فشارخون مقاوم به درمان مراجعه می کند. در این مواقع، آزمایش خون و ادرار درخواست می کنیم و بالا بودن کراتینین، اوره، پتاسیم و دفع پروتئین از ادرار، ما را به انجام آزمایش های دیگری سوق می دهد تا از کارافتادن کلیه ها مسجل شود.
منبع: متخصص عفونت ادراری