بیماری کلیوی چیست

[sbu_post_image]

دستگاه ادراری از کلیه‌ها شروع می‌شود. کلیه ها هم توسط لوله‌هایی که حالب خوانده می‌شوند به مثانه وصل می‌شوند. دستگاه ادراری به پیشابراه ختم می‌شود که لوله کوتاهی است که ادرار را به خارج از بدن می‌برد. وقتی باکتری‌های موجود در روده‌ها، از راه رکتوم به پیشابراه برسند و از آنجا بالا رفته وارد مثانه شوند، عفونت به وجود می‌آید.

حالِب

هر کلیه دارای یک میزنای(حالِب؛ureter)است که به  شکل  لوله ای فیبری-عضلانی، ادرار را از لگنچه به مثانه هدایت می کند. هر حالب تقریباً40 تا41 سانتی متر طول  دارد و معمولاً حالب راست به دلیل پایین تر قرار داشتن کلیه راست نسبت  به کلیه چپ، کمی  کوتاه تر  از حالب چپ است.

 حالب از لایه های مخاطی، عضلانی و رشته ای (فیبری) تشکیل  می شود. محل  ورود حالب به مثانه، مثلث(تریگون؛trigone) نام دارد و دریچه های واقع در این ناحیه از برگشت(ریفلاکس؛refiux ) ادرار به داخل کلیه ها  جلوگیری به عمل  می آورند. بخش شکمی حالب،  در پشت  صفاق در سمت داخلی عضله ی پسواس بزرگ(psoas major )قرار دارد. بخش لگنی حالب در جنس مذکر، در مسیر دیواره  خارجی حفره ی لگن حرکت می کند و در جلوی رأس فوقانی کیسه مِنَوی به زاویه خارجی مثانه می رسد.

در جنس مؤنث بخش لگنی حالب، مرز پشتی حفره ی تخمدانی را تشکیل  میدهد و در جلول و داخل، در مسیربخش فوقانی مهبل(واژن) حرکت می کند. ادرار به وسیله ی امواج کِرمی شکل(امواج پریستالتیک؛peristaltic waves ) که تقریباً هر 3 دقیقه یک  بار ایجاد می شوند از حالب ها به مثانه پمپ می شود.

* خون  رسانی حالب به وسیله ی سرخرگ های منشعب شده از سرخرگ کلیوی،آئورت شکمی،سرخرگ بیضه ای (در جنس مذکر)یا  سرخرگ تخمدانی(در جنس مؤنث)، سرخرگ خاصره ای(ایلیاک)مشترک،سرخرگ ایلیاک داخلی، سرخرگ احشایی و رحمی  (درجنس مؤنث) و سرخرگ مثانه ای تحتانی صورت می گیرد.

پیشابراه

 *پیشابراه(urethera)، لوله ای است که ادرار  را از مثانه به خارج از بدن دفع می کند. پیشابراه در آقایان حدود 20 سانتی متر طول  دارد و از مثانه  شروع می شود و پس  از عبور از قسمت مرکزی غده ی پروستات به محل واقع در بین دو لایه ی بافت مرتبط کننده ی دو استخوان عانه(پوبیس)می رود و در نهایت به سوراخ آلت تناسلی می رسد. پیشابراه در خانمها، حدود 3 سانتی متر طول  دارد و مستقیماً در پشت ارتفاق عانه(سمفیزپوبیس؛symphysis pubis ) و جلوی مهبل(واژن)واقع است. سمفیزپوبیس مفصل حاصل از به هم پیوستن تنه های استخوان عانه(شرمگاهی)واقع در محل تلاقی  استخوان های لگن دوطرف است.

در جنس مذکر، پیشابراه به مجرای انزالی(ejaculatory duct) می پیوندد و در نتیجه، علاوه بر  ادرار، مایع منی نیز از طریق آن خارج می شود.* خونرسانی به پیشابراه به وسیله ی سرخرگ پیشابراهی(urethralartery rethral arteryپیشابراه به وسیله ی سرخرگ پیشابراهی()یز می شود و پس  از عبور از قسمت مرکزی غده ی پروستات به محل واقع در بین دو لا)(شاخه ی سرخرگ خاصره ای داخلی) صورت می گیرد.* رگ های لنفاوی پیشابراه به گره های لنفاوی  خاصره ای داخلی متصل  می شوند.*پیشابراه در جنس مذکر، از 3 بخش پروستاتی، غشایی و اسفنجی تشکیل  می شود.

 بخش پروستاتی، عریض ترین قسمت پیشابراه است و از غده ی پروستات عبور  می کند. این بخش، از بافت فیبری، رشته های عضلانی و سوراخ های ظریفی تشکیل می شود که با پروستات مرتبط هستند. بخش غشایی پیشابراه، حدود 2  سانتی متر طول  دارد و در بین رباط  های مثلثی شکل لگن واقع است. بخش اسفنجی پیشابراهف طویل ترین قسمت آن را  تشکیل  میدهد و از جسم اسفنجی آلت(corpus spongiosum) تا سر آلت ادامه می یابد.

 جسم اسفنجی، در سطح زیرین آلت قرار  دارد و پیشابراه را احاطه و از آن محافظت می کند.

باکتری‌ها می‌توانند مثانه را آلوده کرده و عفونت ایجاد کنند و یا بدون آنکه علامتی ایجاد کنند، در آنجا تکثیر یابند.

در هر یک از این موارد، باکتری‌ها ممکن است از راه حالب بالا رفته و کلیه‌ها را دچار عفونت سازند. عفونت کلیه خطرناک است و ممکن است باعت زایمان زودرس در خانم‌های باردار یا سایر عوارض گردد.

عفونت مثانه در بین خانم‌های 20 تا 50 بیشتر شایع است.

بیماری حاد کلیه

 تنها راه ترمیم این نقص عمده در رویارویی با آسیب حاد کلیه
در مقام معضل جدی در عرصه جهانی بهداشت و درمان، آگاهی بخشی جهانی در دو سطح عام و تخصصی است.

سطح عام برای عموم مردم و سطح تخصصی برای شاغلان عرصه درمان. از آنجا که این امر مستلزم عزم و اقدام فعالانه جهانی است، جامعه بین المللی نفرولوژی(ISN) و نیز فدراسیون بین المللی بنیادهای کلیه (IFKF) که با هم کمیته راهبری روز جهانی کلیه را تشکیل می دهند، تصمیم گرفته اند این روز را در سال جاری میلادی به مبارزه با این طیف بیماری ها اختصاص دهند. شعار آنان برای این روز عبارت است: کلیه برای زندگی: «نه» به آسیب حاد کلیه! آنها به این طریق امیدوارند موجی در جهان ایجاد کنند که آگاهی درباره AKI را افزایش دهد و سبب سیاستگذاری ها و برنامه ریزی های جدی و موثر در این زمینه شود تا در نهایت به بهبود پیشگیری و درمان این بیماری اساسی در سراسر جهان بینجامد.

برخلاف کشورهای در حال توسعه، در کشورهای توسعه یافته آسیب های حاد کلیوی اغلب در بیمارستان ها مشاهده می شود.

آمارهای رسمی در ایالات متحده نشان می دهد چیزی حدود 5تا 20 درصد بیمارانی که درشرایط بحرانی به سر می برند (بیماران بستری در ICU) طی دوره بیماری خود گرفتار آسیب های حاد کلیوی می شوند.

نکته اساسی در چنین شرایطی آن است که بروز این آسیب ها اثرات منفی و خطرناک حیاتی بر بیمار خواهد گذاشت.

بعـــلاوه مطابــــق بــررسی های صورت گرفته در انگلستان، آسیب های حاد کلیوی، عوارضی عمومی است که حدود یک پنجم بیماران بستری در بیمارستان های این کشور را درگیر می سازد.

علاوه بر آن در این کشور مشخص شده است که ارتباط معنی داری میان بروز این آسیب ها و درآمد پایین مالی وجود دارد.

همین بررسی ها پرده از واقعیت وحشتناکی برمی دارد: میزان مرگ و میر ناشی از این آسیب ها طی 40 سال گذشته کاهش نیافته و گزارش های رسمی در این زمینه حاکی است که سال 2009 استاندارد مراقبت های پزشکی و بیمارستانی در 50 درصد این آسیب ها ناکافی بوده و متاسفانه منجر به مرگ شده است.کمک می کند

دیالیز کلیه

به طوری که قبل از دیالیز فشار فرد نرمال یاحتی تا حدودی نیز بالا بوده باشد ولی بعد از دیالیز یک دفعه فشار فرد پایین می افتد و به دنبال آن اگر بیمار مشکل قلبی داشته باشد ممکن است فرد دچار MI ( سکته قلبی ) ، آریتمی و … شود . یکی از عوامل که باعث کاهش شدید فشارخون می شود excessive ultra filtration  است . یعنی مریض را زیاد ultra filtration کنیم و مایع زیادی از مریض بگیریم ، مریض ممکن است دچار آنوری یا دیوری می شود.

بعد از هر بار دیالیز ممکن است kg 6-5 اضافه وزن پیدا کند و چون در فاصله ی هر دیالیز فر آب و غذا مصرف می کند و این ها عامل اضافه وزن هستند ، پزشک باید در زمان دیالیز بعدی این اضافه وزن را از بین ببرد و این کار را به کمک ultra filtration انجام می دهد . باید به بیمار آموزش داد که در فواصل دو دیالیز نهایتاً kg 3-2 اضافه وزن داشته باشد یعنی خیلی مایعات مصرف نکند . هر چه وزن فرد بیشتر شود ، ultra filtration بیشتر می شود و Hypotension نیز ، بیشتر می شود .

در بیماران دیالیزی سیستم اتوزوم بهم خورده است و دچار اتوزوم نوروپاتی هستند . مثل اینکه ترموستات آب گرم کن خراب شده باشد . به طوری که گاهی آب جوش می شود و گاهی سرد . ممکن اشت این بیماران خودشان فشارخون بالا داشته باشند به همین جهت داروهای Anti Hypertension مصرف می کنند . بدترین فشارخون ها را بیماران CKD ( بیماری مزمن کلیه ) دارند . حتی بیماران ،  CKD که failure نشده باشند گاهی این بیماران تا 7٪-6 داروهای ضد فشارخون مصرف می کنند . در بافت قلبی آن ها کم می شود و دیاستولیک dysfunction خواهند داشت . ( پر شدن قلب ، مشکل پیدا می کند ) :

وزن خشک : dry weight ، وزنی است که بیمار زمانی که دیالیز را ترک می کند دارو به طوری که هیچگونه ادمی ندارد  فشارخون هم نرمال می باشد . ( ابتدایی ترین تعریف ) / تعریف دیگر از وزن خشک : وزنی است که بیمار ورم نداشته باشد و اگر بیشتر ultra filtration را انجام دهیم فرد دچار هایپوتنشن می شود . ولی وزن خشک یک بیمار دیالیزی نمی تواند همیشه ثابت باشد ، بهتر است هر ماه وزن خشک یک بیمار را حدس بزنیم چون ممکن است خود مریض چاق یا لاغر شود . ( به طوری که اگر وزن خشک بیمار kg 60 بوده

یکی دیگر از مواردی که بیمار زیر دیالیز به آن دچار می شود ، گرفتگی عضلانی است و اتیولوژی این cramp ها ، برداشتن وزن بیشتری از میزان لازم در دیالیز است که موجب Hypotension بیمار و به دنبال آن cramp می شود .

از دیگر عوارض دیالیز ایجاد واکنش ها آنافیلاکسی است و علت آن استفاده از dialyzer ( صافی ) است که ممکن است در بیماران ایجاد حساسیت کند . از عوارض دیگر ، عوارض cardiovascular شایع ترین علل آن هایپوتنشن و آریتمی و … است .

منبع : متخصص اورولوژی تهران