[sbu_post_image]
بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار عبارت است از فقدان کنترل ادرار یا ناتوانی در نگه داشتن ادرار تا رسیدن زمان مناسب برای ادرار کردن. بیش از 13 میلیون نفر در ایالات متحده دچار بیاختیاری ادرار هستند و میزان ابتلا در زنان دوبرابر مردان است.*بی اختیاری ادرارممکن است موقتی و ناشی از بیماری زمینه ای باشد.* بی اختیاری ادرار می تواند از یک ناراحتی خفیف به صورت نشت مقادیر کم ادرار تا مشکل شدید به شکل خیس شدن مکرر متغیر باشد.
علل بی اختیاری ادرار
بی اختیاری ادرار الزاماً در اثر افزایش سن ایجاد نمی شود ولی در افراد مسن شایع تر است. بی اختیاری اغلب به دلیل بروز تغییرات اختصاصی در عملکرد بدن که می تواند ناشی از بیماری ها، مصرف داروها و / یا شروع یک بیماری باشد روی می دهد و گاهی نخستین و تنها نشانه عفونت ادراری است.
انواع بی اختیاری ادرار
انواع بی اختیاری ادرار عبارتند از:** بی اختیاری اشتیاقی- به ناتوانی در نگه داشتن ادرار تا زمان رسیدن به توالت گفته می شود و در بیماری هایی مانند دیابت، سکته مغزی، زوال مغزی، پارکینسون،MS و بعضی از بیماری های دیگر روی میدهد.
بیاختیاری ادرار
بیاختیاری ادرار به معنای از دست دادن کنترل دفع ادرار است بطوری که قبل از رسیدن به توالت ادرار نشت خواهد کرد. انواع مختلفی از بیاختیاری ادرار وجود دارد.
بیاختیاری استرسی
شایعترین نوع بیاختیاری است و در هنگام سرفه کردن- عطسه- بلند خندیدن، تمرینات ورزشی اتفاق می‌افتد. در خانمها زمانی اتفاق می‌افتد که ماهیچه‌های لگن و اسفنکتر ضعیف هستند.
بیاختیاری فوریتی
بیمار به محض احساس ادرار دچار ریزش ادرار می‌شود و قادر به کنترل ادرار تا رسیدن به دستشویی نمی‌باشد. این نوع بیاختیاری بیشتر در اثر آسیب عصب در بیماران دیابتی، سکته مغزی، عفونتها و غیره اتفاق می‌افتد.
بیاختیاری پارادوکس
بعلت احتباس مزمن ادرار ایجاد می‌شود و ادرار بطور مداوم و قطره قطره دفع می‌گردد.
علل بیاختیاری ادراری
یک سری عوامل بطور موقت در فرد ایجاد بیاختیاری ادراری می‌کنند مانند عفونتهای مجاری ادرار- تحریکات یا عفونتهای دستگاه تناسلی- یبوست- چاقی- سیگار کشیدن- تأثیر داروها- تمرینات ورزشی فشرده.
یک سری عوامل نیز بطور غیرموقت ایجاد بیاختیاری ادراری می‌کنند از جمله:
– افزایش سن
– ضعف در ماهیچه‌های نگهدارنده مثانه و همچنین بافت مثانه
– مصرف الکل- قهوه و داروها
– ضعف در ماهیچه‌های دریچه خروجی ادرار
– ضعف در ماهیچه‌های لگنی به دنبال زایمان طبیعی سخت
– بیش فعالی ماهیچه‌های مثانه
– انسداد مجرای خروجی ادرار (مثلاً به علت بزرگی پروستات در مردان)
– اختلالات هورمونی در خانمها
– اختلالات عصبی
– افتادگی رحم
– غیرطبیعی بودن ساختمان مجرا
– عدم تحرک به مدت طولانی
– دیابت
– بالا بودن سطح کلسیم خون
بیاختیاری به صورت شایع‌تری در زنان نسبت به مردان وجود دارد. این موضوع می‌تواند به علت زایمان‌های سخت واز دست دادن هورمونهای زنانگی بدنبال یائسگی باشد.
درمان بی اختیاری ادرار
درمان بی اختیاری ادرار عبارتست از انجام ورزش های کِگِل(Kegel exercises ) به منظور تقویت عضلات کف لگن و عضلات اسفنکتر مثانه که باعث کاهش یا درمان بی اختیاری استرس می شود و زنان در هر سنی می توانند این ورزش ها را بیاموزند و انجام دهند؛ تحریک الکتریکی( با قراردادن موقت الکترودها در مهبل یا رکتوم به منظور تحریک عضلات مجاور و تثبیت عضلات بیش فعال و تحریک انقباض عضلات پیشابراه با هدف کاهش بی اختیاری نوع استرس و فوریتی؛
پسخوراند زیستی(بیوفیدیک؛biofeedback ) که در آن با استفاده از وسایل مخصوص الکترونیکی به فرد کمک می شود تا از عملکرد بدن خود آگاهی یابد؛
مصرف داروهای کاهش دهنده بسیاری از انواع نشت ادراری( که بر حسب نوع، باعث مهار انقباض، مثانه بیش فعال، یا شُل شدن عضلات مثانه و در نتیجه تخلیه کامل ادرار در زمان ادرارکردن، یا انقباض عضلات گردن مثانه و پیشابراه می شوند) و داروهای هورمونی مانند استروژنها، استفاده از پِساری(pessary)،(حلقه سفتی که به وسیله پزشک یا پرستار در داخل مهبل قرار می گیرد تا پیشابراه را به محل صحیح خود قرار دهد و از این طریق، از بی اختیاری ادراری نوع استرس در خانم ها بکاهد)؛ تزریق ایمپلنت در بافت های اطراف پیشابراه( ایمپلنت ها موادی هستند که موجب افزایش حجم بافت می شوند و به بسته شدن پیشابراه کمک می کنند)؛
عمل جراحی( در موارد ناموفق بودن روش های قبلی). در آقایان از داروهای مسدودکننده آلفا(مثل پرازوسین) برای درمان بزرگی پروستات و انسداد دهانه خروجی مثانه، مهارکننده ی 5-آلفا ریدوکتاز( مثل فیناستراید با نام تجارتیproscar )برای مهار تولید هورمونDHT که به نظر می رسد مسئول بزرگ شدن پروستات اسست، ایمیپرامین( با نام تجارتیTofranil) که نوعیداروی ضدافسردگی سه حلقه ای است و موجب شل شدگی عضلات و انسداد سیگنال های عصبی ایجادکننده اسپاسم مثانه می شود و بیشتر در بی اختیاری ادراری شبانه کودکان به کار می رود، و داروهای ضداسپاسم مثل پروپانتلین با نام تجارتیPro-Banthine ) استفاده می شود.
در صورت عدم موفقیت اقدامات قبلی یا غیرقابل دسترسبودن آنها باید با استفاده از سوند(کاتتر) مثانه را خالی کرد. در بزرگی پروستات یا آسیب عصبی، استفاده از کاتتر با روش استریل و در زمان های منظم یا در صورت لزوم برای تخلیه مثانه توصیه می شود. در بعضی از آقایان از نوعی سیستم تخلیه شبیه کاندوم استفاده می شود که بر روی آلت قرار می گیرد. استفاده از تزریق یک ماده ی چربی مانند یا کلاژن به اطراف محل ورود پیشابراه به مثانه یا به کارگیری اسفنکتر مصنوعی در بعضی آقایان توصیه می شود.
یکی از روش های انجام ورزش کِگِل (Kegel exercises) که گفته شد برای تقویت عضلات کف لگن به کار می رود عبارتست از منقبض کردن عضلات کف لگن(مانند هنگامی که فرد می خواهد ادرار خود را نگه دارد) به مدت 10 ثانیه و سپس شل کردن این عضلات برای مدت 10 ثانیه است. این کار 10 بار تکرار می شودو باید 3 بار در روز انجام شود. انجام این ورزش درهرجا و هر زمان امکان پذیر است.
منبع : متخصص اورولوژی تهران
