تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه

تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه چیست؟
لگنچه در کلیه محلی است که ادرار تولید شده توسط کلیه در آن می ریزد و سپس ادرار از لگنچه وارد حالب شده و به مثانه منتقل می شود. لگنچه کلیه در قسمت پائین به حالب منتهی می شود (شکل 1). محلی که لگنچه کلیه به حالب متصل می شود ممکن است تنگ باشد که به آن تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه یا Ureteropelvic Junction Obstruction می گویند که به اختصار UPJO نامیده می شود. این توضیح از این نظر بود که عده ای از والدین سئوال می کنند که پزشک گفته فرزند شما مبتلا به UPJO می باشد، یعنی چه؟

از هر 1500 کودک یک نفر آن مبتلا به تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه است. تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه شایعترین علت انسداد در سیستم ادراری است. این بیماری مادرزادی است و امروزه حتی در جنین در داخل رحم مادر قابل تشخیص می باشد. چون این بیماری مانع تخلیه ادرار از لگنچه می شود، در نتیجه ادرار در لگنچه کلیه جمع شده و سبب بزرگ شدن و باد کردن لگنچه کلیه می شود که براحتی با سونوگرافی قابل تشخیص است. در سیستم ادراری هر نوع انسداد مهم است چون سبب از بین رفتن کلیه می شود.

هر تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه دلیل وجود انسداد نیست، در بسیاری از موارد درست است که محل اتصال حالب به لگنچه کلیه تنگ است ولی انسداد ایجاد نکرده است و کودک یا بیمار باید تحت نظر باشد تا در صورت ایجاد انسداد بلافاصله اقدام درمانی بعمل آید. در بسیاری از موارد این بیماری تا بعد از بلوغ تشخیص داده نمی شود و بالغین با تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه مراجعه می کنند.

علل تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه به قرار زیر هستند:
•    مادرزادی: بیش از 90 درصد موارد تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه مادرزادی است.
•    هر نوع عمل جراحی بر روی محل مذبور مثل عمل جراحی سنگ لگنچه کلیه
•    وجود سنگ در محل مذبور
•    التهاب در سیستم ادراری فوقانی

علائم تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه کدامها هستند؟
همانطور که در بالا نیز ذکر شد این بیماری امروزه حتی در جنین نیز قابل تشخیص است. در بسیاری از موارد نیز متاسفانه این بیماری یا دارای علائم نیست و یا اینکه علائم خفیف بوده و بیمار به آن اهمیت نمی دهد و موقعی متوجه می شود که کلیه مربوطه از بین رفته است. علائم شایع تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه عبارتند از:
•    درد مبهم در شکم و پهلوها
•    احساس سنگینی در پهلوها
•    یکی از علائم مهم، ایجاد درد مبهم در پهلو هنگام صبح قبل از بر خواستن از خواب و از بین رفتن آن پس از بلند شدن از خواب است. علت این است که هنگام شب بعلت تنگی ادرار در لگنچه کلیه جمع می شود و پس از بلند شدن و سرپا ایستادن قوه جاذبه به خروج ادرار از لگنچه کمک می کند.
•    عفونتهای ادراری مکرر
•    سنگ کلیه، چون هر نوع انسداد می تواند منجر به تشکیل سنگ شود. در حقیقت در تعدادی از موارد تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه موقعی تشخیص داده می شود که بیمار بعلت سنگ کلیه به پزشک مراجعه می کند.
•    وجود خون در ادرار

تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه چگونه تشخیص داده می شود؟
•    ساده ترین راه سونوگرافی است، ولی سونوگرافی فقط بیانگر اتساع لگنچه است و برای تشخیص تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه دقیق نیست.
•    عکس رنگی از کلیه ها: برای تشخیص دقیق تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه بهترین روش است (شکل 2)، ولی توجه داشته باشید که خود وجود تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه دلیل نیاز به درمان نیست، تنگی یابد سبب ایجاد اسداد شده باشد تا نیاز به درمان پیدا کند.
•    اسکن کلیه: بهترین روش برای اثبات اینکه انسداد در سیستم ادراری انجام اسکن کلیه است. اگر ثابت شود که تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه سبب ایجاد انسداد شده است باید حتما عمل جراحی انجام شود.

درمان تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه چیست؟
بعد از اینکه ثابت شد که فردی (چه کودک و چه بالغ) دارای تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه می باشد، باید بررسی شود که انسداد ایجاد کرده است یا نه؟ اگر انسداد وجود نداشته باشد، نیاز به اقدام درمانی ندارد فقط بیمار باید بطور منظم از نظر ایجاد انسداد بررسی شود تا اگر انسداد ایجاد شده باشد، اقدامات درمانی انجام شوند. روشهای درمانی تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه که انسدادی می باشد به قرار زیر هستند:
•    گذاشتن سوند حالب: در مواردیکه تنگی خفیف است گاها با گذاشتن سوند حالب به مدت 8 هفته انسداد برطرف می شود. یک سوندهای مخصوص است که با دستگاههای مخصوص می توان در داخل حالب گذاشت. این سوندها سبب اتساع محل تنگی می شوند.
•    بریدن محل تنگی با آندوسکوپ: در این روش با استفاده از دستگاههای بخصوص بصورت بسته محل تنگی بریده می شود و سپس در داخل حالب سوند گذاشته می شود تا محل بریدگی ترمیم پیدا کند.
•    اصلاح محل تنگی با جراحی لاپاراسکوپی
•    عمل جراحی باز: اگر موارد فوق در درمان تنگی محل اتصال حالب به لگنچه کلیه موفقیت آمیز نبودند باید با عمل جراحی باز تنگی حال را اصلاح کرد .

منبع: دکتر صفری نژاد