به نظر می‌رسد ابتلا به سرطان کلیه رو به افزایش است. یکی از دلایل این افزایش، ممکن است این باشد که تکنیک های تصویربرداری مانند اسکن کامپیوتری توموگرافی(CT) امروزه بیشتر استفاده می شوند. این آزمایش ها ممکن است منجر به کشف تصادفی سرطان کلیه شوند. در بسیاری از موارد، سرطان کلیه در مراحل اولیه دیده می‌شود (یعنی زمانی که تومورها هنوز کوچک هستند) و به کلیه محدود می شوند و باعث می شوند که این سرطان در اغلب موارد درمان شود. نقش اصلی کلیه ها فیلتر و تمیز کردن خون است. خون از طريق شريان كليوي به هر كليه وارد مي شود و از طریق ميليون ها غربال كوچك به نام نفرون فیلتر مي شود. سپس خون تصفیه شده از طریق ورید کلیوی به بقیه اندام های بدن می رسد. به دلیل اهمیت بالای کلیه در عملکرد بدن ایجاد تومورهای خوش خیم و بدخیم کلیه(سرطان کلیه) باعث بروز مشکلات زیادی برای بیمار می شود. درمان زود هنگام این بیماری از بروز مشکلات حاد و جدی جلوگیری می کند. دکتر محسن وریانی متخصص اورولوژی روش های درمانی مؤثر و کارآمدی برای درمان سرطان کلیه به بیماران ارائه می دهد. برای مشاوره در این زمینه و رزرو نوبت می توانید با شماره 02166571448 تماس بگیرید.
انواع سرطان کلیه
شایع ترین شکل سرطان کلیه، کارسینوم سلول کلیوی یا RCC است. حدود 90 درصد سرطان های کلیه، از نوع RCC هستند. چندین زیر مجموعه RCC وجود دارد که با توجه به نوع سلولی که تحت تأثیر قرار می گیرد یا ظاهر سلول های سرطانی زیر میکروسکوپ نامگذاری می شوند. شایع‌ترین نوع کارسنیوم سلول کلیوی سلول روشن (Clear Cell) است که حدود 75 درصد از RCC را تشکیل می دهند. سایر زیرشاخه های RCC عبارتند از: پاپیلاری، کروفیوف، و کارسینوم مجرای جمع کننده.
زیرگروه‌های کارسینوم سلولی کلیه (RCC):
- کارسنیوم سلول کلیوی معمول یا سلول روشن. این اختلال RCC غیر پاپیلاری نیز نامیده می‌شود و حدود 75 درصد موارد RCC را به خود اختصاص می‌دهد. سلول‌های سرطانی زیر میکروسکوپ شفاف هستند و هسته های بزرگ دارند.
- RCC پاپیلاری یا کروموفیلیک. حدود 10 تا 15 درصد موارد RCC را تشکیل می‌دهد. تومورها دارای برآمدگی کوچک یا گره‌های مشخصی روی سطح خود هستند.
- RCCکروموفوب حدود 5 درصد موارد را تشکیل می دهد.
- جمع آوری کارسینوم مجرای جمع کننده
- کارسینوم کلیوی مدولار
- کارسینوم سلول‌های تومورال و اسپینلت سلولی
- کارسینوم کلیوی Translocation
- RCC طبقه بندی نشده، که پنج مورد آن 5 تا 10 درصد از تومورهای RCC را تشکیل می‌دهند
علل سرطان کلیه چیست؟
برای اکثر سرطان ها هیچ علت مستقیمی وجود ندارد و سرطان کلیه نیز از این قاعده مستثنی نیست. علت سرطان برای بسیاری از مردم هرگز پیدا نشده است. با این حال، عوامل خاصی از شیوه زندگی می توانند خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند.
- خطر ابتلا به سرطان کلیه در افراد بالای 45 تا 75 ساله بیشتر است و در اواخر هفتاد سالگی نیز از بین می رود.
- یک رژیم ناسالم و اضافه وزن (چاقی) خطر ابتلا به سرطان کلیه را افزایش می دهد.
- ممکن است سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان کلیه را برای برخی افراد دو برابر کند. هر چه افراد بیشتر سیگار بکشند و مقدار مصرف سیگار بالاتری داشته باشند، خطر بیشتر است.
- عوامل ژنتیکی مانند جهش در ژن Von Hippel-Lindau، سندرم Birt-Hogg-Dube، توبروز اسکلروزیس(Tuberous sclerosis) و سرطان کلیوی سلول روشن و پاپیلاری، افراد را در معرض خطر بیشتر ابتلا به این بیماری قرار می دهند.
- جنسیت؛ مردان نسبت به زنان دو برابر بیشتر از سرطان کلیه رنج می برند.
- سابقه خانوادگی؛ افرادی که دارای خویشاوند درجه یک (والدین، خواهر یا فرزندان) با سرطان کلیه هستند، دو برابر سایرین در معرض خطر ابتلا به سرطان کلیه قرار دارند.
- برخی از اختلالات پزشکی مانند فشار خون بالا و بیماری مزمن کلیوی، به ویژه افرادی که دیالیز کلیه دراز مدت دارند، بیشتر در معرض ابتلا به سرطان کلیه هستند.
- سابقه قبلی ابتلا به سرطان تیروئید خطر ابتلا به سرطان کلیه را افزایش می دهد، احتمالاً به دلیل تغییرات ژنتیکی که برای هر دو نوع سرطان رایج است.
- سابقه قبلی رادیوتراپی برای سرطان بیضه یا دهانه رحم ممکن است کمی خطر ابتلا به سرطان کلیه را افزایش دهد.
- استفاده منظم طولانی مدت از داروهای مسکن مانند Ibuprofen، Naproxen، Phenacetin و Celebrex با سرطان کلیه مرتبط است.
علائم سرطان کلیه
خون در ادرار
شایع ترین علامت این بیماری مشاهده خون در ادرار است. پزشکان این وضعیت را هماچوری می نامند. این علامت ممکن است اتفاق بیفتد و از بین برود و تمامی افراد مبتلا به سرطان کلیه هماچوری را تجربه نمی کنند. گاهی اوقات شما نمی توانید این خون را مشاهده کنید، اما با آزمایش ادرار هنوز هم این خون قابل تشخیص است. اکثر افراد مبتلا به خون در ادرار، سرطان کلیه ندارند. این علامت می تواند نشانه عفونت، سنگ کلیه، مشکلات پروستات یا سرطان مثانه باشد. با این حال، باید همیشه این احتمال مورد بررسی قرار گیرد تا مشخص شود که چه چیزی باعث وجود این خون در ادرار شده است.
وجود توده یا جرم در ناحیه کلیه
اکثر توده های ناشی از سرطان های کلیه بسیار کوچک تر از آن هستند که قابل حس باشند، اما اگر توده یا جرمی را در ناحیه کلیه ها احساس کردید، باید به سرعت به پزشک خود اطلاع دهید. شما همچنین باید در مورد هر گونه کمر‌درد و یا درد مزمن در پهلوهای خود در ناحیه بین دنده ها و استخوان لگن خاصره با پزشک صحبت کنید. هرچه سرطان کلیه زودتر تشخیص داده شود، درمان آن ساده تر است.
علائم معمول دیگر
در مراحل اولیه سرطان کلیه ممکن است علائم واضحی مشاهده نشود. بسیاری از سرطان های کلیه به سادگی به طور اتفاقی زمانی که یک نفر برای دلیل دیگری اسکن می شود، تشخیص داده می شوند. بیش از نیمی از تومورهای کلیه بالغ هنگام استفاده از اسکن اولتراسوند برای تشخیص علائمی مانند: فشار خون بالا، ضعف عضلانی و کاهش وزن، درجه حرارت بالا یا تب، اختلالاتی که بر عصب و ماهیچه ها تأثیر می گذارند، التهاب، کم خونی، آزمایش های عملکرد غیرطبیعی کبد و سطح بالایی از کلسیم در خون (هیپرکلسمی)، تشخیص داده می شوند.
گاهی اوقات تعداد گلبول‌های قرمز غیر طبیعی و فشار خون بالا می تواند علائم سرطان کلیه باشد. برخی از بیماران عارضه ای تحت عنوان Polycythaemia یا غلظت خون را تجربه می کنند که می تواند نشانه ای از سرطان کلیه نیز باشد. علائم Polycythaemia سردرد بد و قرمزی پوست است.
در حدود یک سوم بیماران، سرطان کلیه به اندام های دیگر آنها مانند ریه، کبد، مغز و استخوان گسترش یافته است. این بیماران ممکن است علائم سرطان پیشرفته کلیه مانند: سرفه مداوم، وجود خون در سرفه (یا Hemoptysis)، آزمایش های عملکرد غیرطبیعی کبد، سردرد و اختلالات بینایی یا درد استخوان را تجربه کنند. اگر هر کدام از این علائم را دارید، باید به پزشک خود مراجعه کنید. علائم دیگری وجود دارد که ممکن است عمومی تر باشند و همچنین می تواند به علت بسیاری از بیماری های دیگر مانند کاهش وزن، خستگی و ثبات دمایی و عرق کردن به خصوص در شب اتفاق بیفتند.
عوامل اثرگذار در افزایش احتمال ابتلا به سرطان کلیه
عواملي كه می توانند خطر ابتلا به سرطان كليه را افزايش دهند عبارتند از:
- سن بالا: خطر ابتلا به سرطان کلیه با افزایش سن شما، افزایش می یابد.
- سیگار کشیدن: افراد سیگاری بیشتر از افراد غیر سیگاری در معرض خطر ابتلا به سرطان کلیه قرار دارند. این خطر پس از ترک سیگار کاهش می یابد.
- چاقی: خطر ابتلا به سرطان کلیه در افرادی که چاق هستند، بیشتر از افرادی که دارای وزن متوسط هستند در نظر گرفته می‌شود.
- فشار خون بالا: فشار خون بالا باعث افزایش خطر ابتلا به سرطان کلیه می شود.
- درمان نارسایی کلیه: افرادی که به منظور درمان نارسایی مزمن کلیه تحت درمان دیالیز طولانی مدت قرار دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان کلیه قرار دارند.
- سندرم های ارثی خاص: ابتلای افراد به سندرم‌های ارثی خاص ممکن است خطر ابتلا به سرطان کلیه را افزایش دهد، مانند افرادی که دارای بیماری فون هیپال لیندو، سندرم Birt-Hogg-Dube، کامپلکس سلول‌های توبول، کارسینوم سلول‌های کلیوی پاپیلری و یا سرطان کلیه خانوادگی است.
- سابقه خانوادگی سرطان کلیه: حتی در غیاب یک سندرم ارثی، افرادی که سابقه خانوادگی قوی در سرطان کلیه دارند، در معرض خطر ابتلا به سرطان کلیه قرار دارند.
- قرار گرفتن در معرض مواد معینی در محل کار: این ممکن است شامل، قرار گرفتن در معرض کادمیوم یا مواد شیمیایی خاص باشد.
تشخیص سرطان کلیه
راه های مختلفی برای تشخیص اینکه آیا فرد مبتلا به سرطان کلیه می باشد، وجود دارد. این راه ها عبارتند از:
- دسترسی به تاریخچه سلامت و معاینه فیزیکی: ارائه دهنده خدمات بهداشتی در مورد تاریخچه سلامت فردی می پرسد. او همچنین درباره سابقه خانوادگی سرطان کلیه و سایر بیماری هایی که ممکن است مربوط به سرطان کلیه باشد، با بیمار صحبت می کند. ارائه دهنده خدمات بهداشتی همچنین بیمار را معاینه خواهد کرد.
- آزمایش ادرار: برای این آزمایش مقدار کمی از ادرار در یک ظرف جمع آوری می شود. سپس فاکتورهای وجود خون در ادرار، پروتئین، باکتری و سلو ل‌های سرطانی آزمایش می شود.
- آزمایش خون: هیچ آزمایش خونی وجود ندارد که بتواند سرطان کلیه را تشخیص دهد. اما یک تست شمارش کامل خون (CBC) و آزمایش شیمی خون می تواند علائمی را در خون نشان دهد که با سرطان کلیه ارتباط دارند.
- تست های تصویربرداری این آزمایشات برای گرفتن عکس از داخل بدن یک فرد استفاده می شود. آنها شامل سیتی اسکن، سونوگرافی، پیلوگراف داخل وریدی (IVP) و آنژیوگرافی هستند.
- بیوپسی: در طی یک بیوپسی، ارائه دهنده خدمات بهداشتی یک قطعه کوچکی از تومور را برمی دارد. یک متخصص پاتولوژیست به این نمونه زیر میکروسکوپ نگاه می کند. نوع بیوپسی مورد استفاده برای سرطان کلیه، آسپیراسیون سوزن ظریف (FNA) نامیده می شود. اما بیوپسی در اغلب موارد انجام نمی شود. در اغلب موارد اگر CT اسکن یا MRI سرطان کلیه را نشان دهد، برای حذف تومور کلیه یا کلیه عمل جراحی انجام می شود. سپس متخصص آسیب شناسی برای تأیید تشخیص داده شده، به بافتی که در طی عمل جراحی برداشته شده، نگاه می کند.
چگونه سرطان کلیه درمان می شود؟
جراحی
جراحی درمان اصلی در نظر گرفته شده برای اکثر سرطان های کلیه است. شانس زنده ماندن بیمار مبتلا به سرطان کلیه بدون جراحی کم است.
برداشتن کامل کلیه
در این عمل، جراح تمام کلیه، غده آدرنال، غدد لنفاوی مجاور و بافت چربی اطراف کلیه را بر می‌دارد. اکثر مردم تنها با یک کلیه به راحتی می توانند به زندگی خود ادامه دهند.
جراح می تواند در چندین محل برش را ایجاد کند. وسط شکم (شکم)، زیر دنده ها در طرفی که سرطان ایجاد شده یا در پشت، درست در زیر کلیه، شایع ترین مکان های ایجاد برش هستند. هر روش مزایای خودش را در درمان سرطان هایی در اندازه های گوناگون و در بخش های مختلف کلیه دارد. اگر چه حذف غده آدرنال بخشی از یک رادیکال استاندارد نفروکومتری است ولی ممکن است جراح بتواند در مواردی که سرطان در قسمت پایین کلیه و دور از غده آدرنال باشد، از برداشتن این غده صرف نظر کند.
اگر این تومور به ورید کلیوی(رگ‌هایی که از کلیه خارج می شوند) و به بزرگ سیاهرگ(ورید بزرگی که به قلب منتهی می شود) رشد کرده باشد، ضروری است که قلب برای مدت کوتاهی به منظور برداشتن تومور، متوقف شود. سپس بیمار تحت بایپس قلب (دستگاه قلب و ریه) قرار می گیرد که خون را در هنگام عبور از قلب گردش می دهد. اگر شما به این جراحی نیاز داشته باشید، یک جراح قلب در طول عمل شما با اورولوژیست شما همکاری خواهد کرد.
برداشتن جزئي از کلیه
در این روش، جراح تنها بخشی از کلیه که حاوی سلول های سرطانی است را حذف می کند و بخش های دیگر کلیه را باقی می گذارد. همانند روش رفلکتومی رادیکال، جراح می تواند بسته به عواملی مانند محل تومور، برش را در مکان های مختلف بدن انجام دهد.
نافرکتومی جزئی در حال حاضر درمان ترجیحی بسیاری از افراد مبتلا به سرطان کلیه در اوایل ابتلا به این بیماری است. اغلب برای حذف تومورهای کوچک منفرد (کمتر از 4 سانتی متر) انجام می شود و همچنین می توان برای حذف تومورهای بزرگتر (تا 7 سانتیمتر) این عمل جراحی را انجام داد. مطالعات نشان داده اند که نتایج درازمدت تقریباً همانند زمانی است که کل کلیه برداشته می شود. مزیت واضح این است که بیمار بیشتر عملکرد کلیه خود را حفظ می کند.
اگر تومور در وسط کلیه یا خیلی بزرگ باشد، اگر بیش از یک تومور در یک کلیه وجود داشته باشد، یا اگر سرطان به گره های لنفاوی یا ارگان های اطراف کلیه منتقل شده باشد، ممکن است نفرکتومی جزئی قابل اجرا نباشد. همه پزشکان نمی توانند این نوع جراحی انجام دهند. این جراحی باید فقط توسط فردی با تجربه زیاد انجام شود.
درمان سلول های سرطانی با گرما (ابلیشن با رادیوفرکوئنسی)
ابلیشن با رادیوفرکوئنسی (RFA) روشی است که در طی آن یک سوزن وارد تومور شده و با استفاده از جریان الکتریکی آن را از بین می برد. این روش توسط رادیولوژیست یا اورولوژیست انجام شده و بیمار در طی آن بی حس خواهد شد. در گذشته این روش تنها برای افرادی مورد استفاده قرار می گرفت که وضعیت وخیمی داشته و توان انجام عمل جراحی را نداشتند. امروزه اکثر این بیماران تحت نظر گرفته می شوند.
درمان سلول‌های سرطانی با سرما (کرایو ابلیشن)
کرایو ابلیشن که به آن کرایوتراپی یا کرایوسرجری نیز گفته می شود روشی است که در طی آن با وارد کردن یک پروب فلزی به داخل تومور، سلول های آن منجمد می شوند. این پروب با کمک سی تی اسکن یا سونوگرافی در داخل بافت سرطانی قرار می گیرد. این روش نیازمند بیهوشی عمومی به مدت چند ساعت بوده و توسط متخصص رادیولوژی انجام می شود. برخی از جراحان از این روش به همراه لاپاروسکوپی استفاده می کنند ولی تحقیقات لازم برای اثبات کارایی آن انجام نشده اند.
درمان هدفمند
درمان هدفمند یا تارگت تراپی روشی است که به طور اختصاصی ژن ها، پروتئین ها یا بافت محیطی سلول های سرطانی را هدف قرار می دهد. این روش رشد و انتشار سلول های سرطانی را متوقف کرده و در عین حال آسیب کمتری به سلول های سالم وارد می کند. همه تومورها دارای اهداف یکسانی نبوده و تحقیقات بیشتری بر روی اهداف مولکولی در حال انجام هستند تا بتوان روش های درمانی جدیدی را ابداع کرد.
ایمونوتراپی
در ایمونوتراپی یا ایمنی درمانی از سیستم ایمنی خود بدن برای مبارزه با سرطان استفاده می شود. ممکن است سیستم ایمنی بدن شما به دلیل تولید برخی پروتئین ها توسط سلول های سرطانی از مبارزه با آنها غافل شود. ایمونوتراپی در این روند اختلال ایجاد می کند.
شیمی درمانی
شیمی درمانی روشی است که در طی آن با استفاده از داروهای خاصی رشد و تقسیم سلول های سرطانی متوقف می شود. رژیم شیمی درمانی شامل دوزهای متعدد دارو بوده که در بین آن ها دوره های استراحت وجود دارد. ممکن است در هر جلسه از یک یا چند دارو استفاده شود.
با وجود اینکه شیمی درمانی برای درمان بسیاری از سرطان ها مؤثر است، اکثر سرطان های کلیه نسبت به این روش مقاوم هستند. تحقیقات بیشتری بر روی داروهای جدید و ترکیبی در حال انجام بوده و ترکیب جمسیتابین با کاپسیتابین یا فلوریوراسیل می تواند به طور موقت تومور را کوچک کند.
باید بدانید که کارسینوم سلول های ترانزیشنال یا کارسینوم یوروتلیال و همچنین تومور ویلمز با احتمال بیشتری توسط شیمی درمانی از بین خواهند رفت. عوارض جانبی شیمی درمانی به هر فرد و دوز مورد استفاده بستگی داشته و می تواند شامل خستگی، خطر عفونت، تهوع و استفراغ، ریزش مو، کاهش اشتها و اسهال باشد. این عوارض معمولاً پس از پایان درمان برطرف می شوند.
رادیوتراپی
تومورهای کلیه نسبت به انواع استاندارد پرتودرمانی حساس نبوده ولی سلول های سالمان حساسیت بالایی خواهند داشت. به همین دلیل پرتودرمانی برای درمان تومورهای کلیه نقش محدودی خواهد داشت. در موارد نادر ممکن است از پرتوهای متمرکز برای درمان تومور استفاده شود. ازجمله این تکنیک ها می توان به رادیوسرجری استریوتاکتیک و پروتون تراپی اشاره کرد. اگر سرطان بیمار به خارج از کلیه منتشر شده باشد می توان از پرتودرمانی استاندارد برای متوقف کردن رشد متاستازها، تسکین درد و کاهش علائم دیگر استفاده کرد.
سؤالات متداول
آیا سرطان کلیه درمان قطعی دارد؟
سرطانی که به خارج از کلیه منتشر نشده باشد معمولاً قابل درمان است.
سرطان کلیه با چه سرعتی منتشر می شود؟
سرطان کلیه بسته به نوع آن معمولاً در مراحل اولیه سرعت انتشار بالایی خواهد داشت. این سرعت به عواملی ازجمله سن، وضعیت سلامت و سوابق ژنتیکی بستگی خواهد داشت.
میزان شیوع سرطان کلیه چقدر است؟
سرطان کلیه نسبت به دیگر انواع سرطان شیوع کمتری دارد.
سرطان کلیه اول به کجا منتشر می شود؟
سرطان کلیه بیشتر به ریه و استخوان ها انتشار پیدا کرده ولی می‌تواند مغز، کبد، تخمدان و بیضه ها را نیز درگیر کند. از آن جایی که این بیماری در مراحل اولیه علامتی ندارد ممکن است قبل از تشخیص انتشار پیدا کرده باشد.
درد سرطان کلیه به چه شکل است؟
کمردردهایی که نشانه‌ی سرطان کلیه هستند می‌توانند متفاوت باشند. این درد ممکن است به شکل فشار، درد مبهم و یا درد شدید بروز پیدا کند.
میانگین سن بروز سرطان کلیه چقدر است؟
میانگین سن افرادی که سرطان کلیه برای آنها تشخیص داده شده است 64 سال بوده و اکثر افراد بین 65 تا 74 سال سن داشتند. سرطان کلیه در افراد زیر 45 سال بسیار نادر است.
