نحوه عمل با دستگاه سنگ شکن
عملكرد اين روش درماني به اين صورت است كه امواج صوتي پرقدرت توسط دستگاه سنگ‌شكن از بيرون بدن بدون هيچ‌گونه برش يا آسيبي به سطح پوست يا عضلات به راحتي به سمت سنگ‌هاي كليه فرستاده مي‌شوند. انرژي اين امواج توسط سنگ جذب مي‌شود و در نهايت باعث تخريب سنگ مي‌گردد. طي مدت انجام اين عمل، بيمار در وضعيتي كه براي انجام عمل سنگ‌شكني راحت باشد روي تخت دراز مي‌كشد. براي اينكه بيمار درد و ناراحتي احساس نكند، مسكن هم به او داده مي‌شود. براي تعيين دقيق محل كليهها از گرافي اشعه ايكس استفاده مي‌شود.
ابتدا از امواج صوتي با قدرت اندك استفاده مي‌شود اما اگر اين امواج در شكستن سنگ ناموفق باشند، بر قدرت آنها افزوده مي‌شود تا به حدي برسند كه سنگ را بشكنند. بهطور متوسط به هر سنگ حدود 200 پالس صوتي زده مي‌شود تا در نهايت سنگ را بشكند. در هنگام ارسال هر يك از اين پالس‌ها بيمار صداي ارسال پالس را مي‌شنود.
نتيجه حاصل از اين اقدامات اين است كه سنگ بزرگ به تعدادي خرده سنگ تقسيم مي‌شود كه برخلاف سنگ بزرگ ابتدايي، امكان خروج خود به خودي آنها با جريان ادرار وجود دارد. البته بايد توجه داشت كه محدوديت‌هايي هم در اين راه موجود است. بهطور مثال، سنگ‌هاي بسيار بزرگ (عمدتا سنگ‌هاي بزرگ‌تر از 2 سانتي‌متر) را نمي‌توان با اين روش درمان كرد. علاوه بر اين برخي از سنگ‌ها به قدري سفت و محكم هستند كه نمي‌توان آنها را با اين روش خرد كرد. پس جنس سنگ نيز مهم است و انتخاب شيوه درماني بايد براساس نوع سنگ توسط يك متخصص جراحي كليه و مجاري ادراري صورت گيرد.
عوارض درمان سنگ کلیه با دستگاه سنگ شکن
بهطور كلي اين روش عوارض چنداني را در پي ندارد و بروز عوارض و مشكلات پس از انجام eswl چندان زياد نيست. يكي از عوارض، بروز درد در طي انجام eswl است كه با تجويز مسكن قبل از انجام درمان مي‌توان آن را كاهش داد. ممكن است كبودي مختصري در محل ايجاد شود كه ظرف چند روز برطرف مي‌شود. در ضمن ممكن است طي ساعات اوليه مقداري خون در ادرار قابل مشاهده باشد كه آن هم به مرور برطرف مي‌شود اما اگر شديد بود، بهتر است با پزشك مشورت شود. همان‌طور كه گفته شد هدف از انجام eswl اين است كه سنگ‌هاي بزرگ به سنگ‌ريزه‌هاي كوچكي تبديل شوند كه قادر به دفع از مجاري ادرار باشند. عبور اين سنگ‌ها ممكن است طي روزهاي آتي باعث بروز درد و ناراحتي شود كه قابل انتظار است.
اگر سنگ‌ها به اندازه كافي به تكه‌هاي ريز و قابل عبور خرد شده باشند احتمال بروز اين درد و ناراحتي هم كمتر است. در طي انجام اين درمان (يعني )eswl نيازي به بي‌هوشي عمومي يا خواب‌‌آلود كردن بيمار نيست و بنابراين عوارض بي‌هوشي نيز براي فرد ايجاد نمي‌شود.كل عمل طي حدود 40 تا 60 دقيقه كامل مي‌شود. بيمار در بيمارستان بستري نمي‌شود و بهطور معمول در همان روز از محل انجام eswl مرخص مي‌گردد.
توصيه‌هاي قبل از انجام سنگ‌شكن
اولين توصيه ما اين است كه حداقل از يك هفته قبل، مصرف سيگار را كنار بگذاريد. سعي كنيد ورزش و فعاليت‌هاي بدني را به ميزان مناسب در برنامه خود بگنجانيد، چرا كه هرچه آمادگي بدني شما بيشتر باشد، دفع سنگ بهتر صورت خواهد گرفت. حتما نام تمام داروهاي مصرفي خود را به اطلاع‌پزشك معالج برسانيد. به‌ويژه داروهايي مثل آسپيرين كه روي سيستم انعقاد خون اثر مي‌گذارند، ممكن است لازم شود طي روزهاي قبل قطع گردند. طي انجام سنگ‌شكن هم آرام باشيد و اضطراب چنداني به خود وارد نكنيد. سعي كنيد طي انجام سنگ‌شكن حركت نكنيد چون براي پزشكي كه در حال انجام سنگ‌شكن است، مشكل‌ساز مي‌شويد.
توصيه‌هاي بعد از سنگ‌شكن
به مقدار زياد از مايعات استفاده كنيد چرا كه اين كار باعث تسهيل دفع سنگ از بدن شما مي‌شود.
وجود مقدار اندكي از درد و ناراحتي قابل انتظار است و حتي ممكن است در ادرار خود اندكي خون ببينيد. در ضمن توجه داشته باشيد كه طي روزهاي آتي ممكن است در ادرار شما سنگ‌ريزه نيز ديده شود. اما به هر حال اگر درد شديد، خونريزي شديد، تب و يا ضعف و بي‌حالي را تجربه كرديد حتما به پزشك يا نزديك‌ترين بيمارستان مراجعه كنيد.
در موارد زير معمولا پزشكان ترجيح مي‌دهند به جاي eswl از روش‌هاي ديگري براي درمان سنگ‌ها استفاده كنند:
1) وجود عفونت يا سرطان در كليهها
2) ابتلا به يك اختلال خون‌ريزي‌دهنده يا انعقادي
3) بارداري، چرا كه امواج صوتي قدرتمند و حتي اشعه ايكس ممكن است براي جنين مضر باشند.
4) وجود اختلالات ساختماني در كليهها
5) برخي از سنگ‌هايي كه از كليه به درون حالب افتاده‌اند.
معمولا بیمارانی که با سنگ کلیه به اورژانس یا پزشک مراجعه می کنند در اورژانس به آن ها سرم تزریق شده یا توصیه می شود که مایعات زیاد استفاده کنند. اگر این اقدام نسنجیده صورت گیرد، ممکن است برای بیمار مشکل ساز شود. مثلا با تزریق سرم یا مصرف مایعات زیاد، سنگی به اندازه 1 سانتی متر از کلیه به طرف خارج رانده و در حالب گیر می کند. این بیماران هم دردشان شدیدتر می شود و هم این که سنگ کلیه از دسترس سنگ شکن خارج می گردد. مصرف مایعات در بیماران مبتلا به سنگ ادراری خیلی کمک کننده است ولی اگر نابجا تجویز شود ممکن است مشکل ساز باشد.
بعضی از بیماران را نمی توان سنگ شکن کرد، عمده ترین آن ها عبارتند از: خانم های حامله و بیمارانی که از داروهای ضدانعقادی مثل آسپرین و وارفارین استفاده می کنند. در خانم های حامله باید در صورت امکان منتظر شد که زایمان انجام شود و در بیمارانی که داروهای ضدانعقادی مصرف می کنند می توان با مشورت پزشک معالج موقتا دارو را قطع و بیمار را سنگ شکن نمود. تمامی خانم هایی که در سن حاملگی هستند و دارای سنگ ادراری بوده و قصد حامله شدن دارند، حتما باید قبل از حامله شدن تکلیف سنگ ادراری خود را روشن کنند و گرنه در حین حاملگی دچار مشکلات عدیده خواهند شد.
منبع:ایران سلامت هفت سیب
