دیابت و مثانه عصبی

[sbu_post_image]

اگر دیابت درمان نشود و مراقبت لازم در مورد آن صورت نگیرد، بیماری ای است که بدون اغراق در نهایت تمام اعضای بدن را درگیر می کند. این بیماری در حال حاضر یکی از مهم ترین مشکلات بهداشتی جهان به شمار می آید…

بیماران مبتلا به دیابت علاوه بر اینکه باید قندخونشان را کنترل کنند باید مراقب عوارض این بیماری از جمله نارسایی کلیوی باشند. با توجه به اهمیت آگاهی بیماران نسبت به این عوارض، بد نیست اختلالات کلیوی ناشی از این بیماری و همچنین عوارض ناشی از آن که ممکن است منجر به ایجاد مثانه نوروژنیک شود، مورد مطالعه قرار گیرد. مثانه نوروژنیک یکی از عوارض دیابت است که زنان را بیشتر از مردان گرفتار می کند.

سطح گلوکز خون بالا، باعث آسیب رساندن به اعصاب می شود و مناطقی از مثانه را درگیر می کند. مثانه نوروژنیک نوعی نوروپاتی دیابتی است اما کمتر از یک درصد از بیماران دیابتی را درگیر می کند. علایم مثانه نوروژنیک عبارت است از: نشت ادرار؛ عدم تخلیه کامل مثانه؛ جریان ضعیف ادرار؛ کاهش دفعات تخلیه ادرار و عفونت دستگاه ادراری. بسیار مهم است که همه بیماران دیابتی در صورت مشاهده هر کدام از این علایم و بی اختیاری ادراری، علایم را به پزشک خود گزارش دهند. این امکان وجود دارد که درمان این وضعیت با کنترل قندخون بسیار سریع انجام شود همان طور که در آزمایش خون A۱C مشخص می شود، بیماران ممکن است قادر به کند کردن پیشرفت نوروپاتی باشند.

● مثانه نوروژنیک از تشخیص تا عوارض

روش های تشخیصی شامل موارد زیر است: آزمایش خون؛ آزمایش ادرار؛ سیستوسکوپی و اولتراسوند یا سی تی اسکن. متخصص اورولوژی ممکن است از سیستورتروگرام برای ارزیابی جریان ادرار در سیستم ادراری استفاده کند. الکتروگرام (EMG) نیز پاسخ اعصاب و عضلات مثانه و میزراه را به محرک های خفیف الکتریکی اندازه گیری می کند. دیگر آزمایش ها نیز می توانند ظرفیت و میزان تخلیه مثانه را اندازه گیری کنند. علاوه بر همه اینها از آنجا که ممکن است بیمار دیر متوجه این مشکل شود پزشک باید خود با طرح پرسش هایی به تشخیص سریع تر کمک کند. مهم ترین عوارض مثانه نوروژنیک عبارت است از: ۱) آسیب کلیوی به دلیل بالا بودن فشار داخل مثانه و وجود مانع بر سر راه تخلیه ادرار؛ ۲) برگشت ادرار از مثانه به حالب و ۳) عفونت های ادراری.

● درمان مثانه نوروژنیک
در مراحل اولیه که فرد دیابتی با اختلال سیستم عصبی مثانه مواجه است، می توان آموزش های خاصی را برای او تدارک دید. از جمله برخی ورزش های خاص برای بازگرداندن فعالیت مثانه و موارد دیگر. در زیر برخی از مراحل درمانی را مرور می کنیم.

▪ برنامه ریزی: در ابتدا باید از درمان های طبیعی شروع کرد. به این ترتیب که فرد یک برنامه برای توالت رفتن برای خود تنظیم کند. معمولا افراد ۶ تا ۸ بار در روز از دستشویی استفاده می کنند. بیماران مبتلا به بی اختیاری ادراری باید با پزشک خود در مورد تنظیم یک برنامه برای کمک به بهبود کیفیت زندگی شان مشورت کنند.

▪ نوشیدن مایعات: بیماران مبتلا به بی اختیاری ادرار اغلب آب کافی نمی نوشند و این موضوع اصلا برای وضعیت آنها مناسب نیست زیرا منجر به فشار بیش از حد به کلیه ها می شود که در حال حاضر با قندخون بالا تحت فشار است. علاوه بر این نوشیدن مایعات ناکافی می تواند مثانه را اذیت کند و باعث انقباض عضلانی و تحریک نشت ادرار شود. بنابراین نوشیدن آب کافی باید در اولویت قرار گیرد.

▪ پرهیز از محرک ها: برخی غذاها و مواد خوراکی می تواند مثانه را تحریک کند. بهتر است از شیرین کننده های مصنوعی و نوشیدنی های حاوی کافئین (مانند قهوه) دوری شود. غذاهای تند و اسیدی هم می توانند این علایم را تشدید کنند.

▪ بازآموزی مثانه برای پیشگیری از بی اختیاری ادرار: بازآموزی مثانه می تواند از بی اختیاری ادرار بکاهد. هدف از این درمان آموزش مجدد عضلات مثانه برای جلوگیری از نشت ادرار و اسپاسم های عضلانی است. به طور معمول برنامه ریزی برای رفتن به دستشویی و به تدریج افزایش زمان مراجعه یکی از راه های آموزشی و درمانی در این بیماری است.

▪ استفاده از سوند: برای بیماران مبتلا به مثانه نوروژنیک که احتباس ادراری دارند (ناتوانی در تخلیه مثانه)، ممکن است استفاده از سوند لازم باشد تا به منظور جلوگیری از عفونت ادراری، ادرار را از مثانه خارج کند. هرچند این درمان سخت است اما برای محدود کردن خطر عفونت الزامی است. عفونت های دستگاه ادراری می تواند در بیماران مبتلا به قندخون بالا جدی باشد چون سیستم ایمنی بدنشان ضعیف شده و تاخیر در بهبود در آنها به وجود می آید.

▪ دارو: بیماران مبتلا به مثانه نوروژنیک ممکن است از برخی دارو ها برای کاهش فعالیت زیاد مثانه استفاده کنند. این داروها عمدتا شامل دیتروپان، دترول، انابلکس و تویاز هستند. در زنان مبتلا به بی اختیاری ادراری ممکن است از داروهای حاوی پسودوافدرین استفاده شود.

▪ عمل جراحی: اعمال جراحی برای بیمارانی استفاده می شود که با دیگر روش های کنترل بی اختیاری ادرار درمان نشده اند. روش جراحی با توجه به ساختار ناهنجاری، آسیب های عصبی و علایم بیمار نیز متفاوت است.در نهایت بیماران مبتلا به دیابت باید با رژیم غذایی مناسب و آزمایش مرتب قندخون و البته داروهایی که روزانه استفاده می کنند از عوارض خطرناک این بیماری پیشگیری کنند.

منبع: ام اس ایران