راه تشخيص بیماری کلیه چیست

[sbu_post_image]

نكاتي در مورد كليه ها

هر فرد در بدن خود دو كلیه به اندازه مشت فرد بزرگسال دارد كه در دو طرف ستون مهره ها و در قسمت زیرین قفسه سینه در پشت قرار دارند، اگر چه كلیه ها كوچكند ولی وظایفی پیچیده و حیاتی را انجام می دهند كه كل بدن را متعادل نگه می دارند. برای مثال كلیه ها:

– در دفع مواد زاید و مایعات اضافی كمك می كنند.

– خون را تصفیه، برخی از مواد را حفظ و برخی را دفع می كنند.

– تولید گلبولهای قرمز را تحت نظارت قرار می دهند.

– ویتامین های موثر در رشد را می سازند.

– هورمون های موثر در تنظیم فشار خون را تولید می كنند.

– در تنظیم میزان مواد مغذی ویژه در بدن مانند كلسیم و پتاسیم كمك می كنند.

درد کلیه

درد کلیه ناشی از عفونت یا آسیب دیدگی کلیه ها می باشد.

اگر در قسمت کمر یا پهلو های تان درد دارید، ممکن است فکر کنید که مربوط به کلیه ها می باشد. اما در اغلب مواقع این درد مربوط به کلیه ها نیست. بسیاری از افراد تعجب می کنند وقتی متوجه می شوند که کلیه ها تقریبا بالای کمر، درست زیر دنده های پایینی (فضای خلفی) قرار دارند.

از کجا باید بدانیم آنچه درد کلیه می نامیم واقعا درد کلیه است؟ هیچ راه مطمئنی وجود ندارد، اما با وجود علائم و نشانه های دیگر و با توجه به نتایج آزمایشات احتمال ارتباط آن با کلیه ها افزایش می یابد.

درد شدید و یک طرفه قسمت بالایی کمر همراه با تب و علائم ادراری درد واقعی است. این درد ممکن است ناشی از عفونت کلیوی (پیلونفریت) باشد.

سنگ کلیه نیز موجب بروز درد می شود، اما درد کلیه محسوب نمی شود. تا زمانیکه سنگ در کلیه باقی می ماند درد ندارد، اما حرکت آن برای خروج از کلیه واقعا دردناک است. وقتی سنگ کلیه از حالب حرکت می کند تا به مثانه برود، موجی از درد تند و تیزی بوجود می آید که پزشکان آن را کولیک کلیوی یا کولیک حالب می نامند.

علل درد کلیه

·                    تصلب شرائین (سرخرگ کلیوی به همراه تشکیل لخته خون یا کم خونی موقت)

·                    خونریزی کلیوی (خونریزش)

·                    کلیه نعل اسبی

·                    هیدرونفروز (تورم کلیه به علت بازگشت ادرار)

·                    سرطان کلیه (یا تومور کلیه)

·                    عفونت کلیوی (پیلونفریت)

·                    بیماری پلی کیستیک کلیه

·                    ترومبوز وریدی کلیه (ایجاد لخته خون در وریدهای کلیه)

·                    عفونت مجاری ادراری

در صورت وجود علائم زیر با پزشک تماس بگیرید:

·                    درد مداوم و شدید در یک طرف کمر یا پهلو

·                    تب، بدن درد و خستگی

·                    سابقه عفونت مجاری ادراری

ایجاد لخته خون یا خونریزی کلیه موجب بروز درد ناگهانی در قسمت پایینی شکم و پهلو می شود و همچنین خون زیادی در ادرار دیده می شود. این شرایط غیرطبیعی مربوط به آسیب دیدگی کلیه یا سایر اختلالات کلیه از جمله تصلب شرائین سرخرگ کلیوی، اختلال خونریزی یا انسداد جریان خون در کلیه می باشد. قطع جریان خون کلیه یک مورد اورژانسی است، بنابراین در صورت وجود درد شدید کلیه، با یا بدون وجود خون در ادرار، فورا به پزشک مراجعه نمایید.

تشخيص بیماری کلیه

درنگاه اول بيمار دچار رنال كوليك بيقرار است واز درد به خود مي پيچيد. تمايل بيمار به بيحركت بودن بايد شك به مشكلات اسكلتي عضلاني ويا پريتونيت را برانگيزد. از نظر علائم حياتي نكته بسيار حائز اهميت گرفتن درجه حرارت بدن بيمار است كه در صورت وجود تب به همراه سنگ وانسداد يك اورژانس اورولوژي مطرح است. پس از معاينه قلـب وريه ها، معاينه شكم داراي اهميت فوق العاده زيادي مي باشد.
در معاينه شكم بايستي در مشاهده وجود هرگونه اسكار جراحي، برجستگي يا غير قرينه بودن شكم مورد توجه قرار گيرد. سمع اپيگاستر از نظر وجود بروئي ناشي از مشكلات عروق كليـــوي و وجود صداهــاي روده اي بايد مد نظر باشد. در لمس، نرم بودن شكم، وجود تندرنس وريباند تندرينس، لمس توده به ويژه در نقطه مك بورني و ساير معاينات مربوط به بررسي پريتوان مي بايست انجام گردند. در صورت وجود هرگونه تندرنس يا ساير علائم تحريك پريتوان جهت رد مسائل مهمي نظر آپانديست يا پاتولوژيهاي تخمدان ( كه در قسمت تشخيص افتراقي ذكر شده اند ) مشاوره جراحي عمومي بايد مد نظر باشد.

بيماريهايي نظير آپانديسيت، آبسه آپانديكولار، ‌كيست هاي بزرگ تخمدان، پارگي كيست تخمدان، تورشن كيست تخمدان، حاملگي خارج رحمي، تورشن بيضه، پريتونيت، آمبولي مزانتر ، ديورتيكوليت، ولولوس، سنگها ومشكلات كيسه صفرا و كبد ، دردهاي گوارشي با منشا معده و دئودنوم، پانكراتيت ، انسداد روده، هرني اينگوينال، اپيديديم اركيت، بيماريهاي ايسكميك قلب نظير MI ، پريكارديت، آمبولي ريه وساير پاتولوژيهاي مربوط به ديافراگم و پلور، مشكلات عروقي كليه وآئورت نظير دايسكشن، آمبولی، آنوريسم و… مي بايست در تشخيص اقتراقي مد نظر قرار گيرند.

آزمایش ادرار برای تشخیص باکتری به وجود گلبولهای سفید، وجود کست (cast) انجام می‌شود. در صورتی که عفونت کلیه به درمان مقاومت نشان داد عکس‌های رادیولوژی و CT اسکن برای بررسی مشکلات کلیوی مثانه و حالب انجام می‌شود.

علت‌ عفونت کلیه

• عفونت مثانه
• احتباس ادرار
• کاتتر و یا سوند ادراری
• سیستوسکوپی
• جراحی روی مجاری ادراری
• بزرگی پروستات
• سنگ کلیه
• مشکلات مادرزادی یا اکتسابی مجاری ادراری که موجب انسداد در مجاری ادراری می شود.

علائم عفونت کلیه

• درد پشت یا پهلو
• تب
• تهوع و استفراغ
• درد عضلانی و بی حالی
• در درصدی از افراد علایم ادراری مثل سوزش ادرار، احساس فوریت ادرار، تکرر ادرار، خون در ادرار

درمان عفونت کلیه

اولین روش درمان عفونت کلیه، آنتی بیوتیک برای چند هفته می‌باشد. مشکلات آناتومیکی شاید به درمان طولانی تر و یا روشهای جراحی نیاز باشد. که با توجه به شرایط و حال عمومی بیمار پزشک برای درمان تصمیم‌گیری می‌کند.
• مسکن‌ها برای کاهش تب و درد بیمار

عوارض عفونت کلیه

عفونت مکرر و شدید کلیه ممکن است منجر به آسیب کلیه و بیماری مزمن کلیه شود. در بعضی موارد، عفونت کلیه می‌تواند وارد جریان خون شود و در فرد شرایط خطرناکی به نام سپسیس ایجاد کند. بنابراین تشخیص به موقع و درمان عفونت کلیه به طور کامل ضروری می‌باشد.
از عوارض دیگر عفونت کلیه تجمع چرک در کلیه و ایجاد آبسه کلیه می‌باشد.

علت بیماری كلیه

معمولاً دو علت مهم برای نارسایی كلیه ها( یا مرحله نهایی بیماری كلیه) دیابت( دیابت نوع 2 یا دیابت بزرگسالان) و فشار خون بالا وجود دارد. زمانی كه این دو بیماری با درمان مراقبت شوند، بیماری های كلیه مرتبط با آنها می توانند پیشگیری شوند یا سرعت شان كاهش یابد. داروهای موثر زیادی برای درمان فشار خون بالا وجود دارند. علاوه براین، تغییرات سلامت بخش در شیوه زندگی، مانند كم نمودن وزن و ورزش مرتب در مراقبت از فشار خون بالا و حتی پیشگیری از آن موثر است. نظارت دقیق بر قند خون در بیماران دیابتی از سایر مشكلات مانند بیماری كلیه، بیماری كرونر قلب وسكته پیشگیری می كند. زمانی كه بیماران دیابتی، همزمان به فشار خون بالا مبتلا شوند، داروهای خاصی كه بازدارنده های آنزیم تبدیل كننده آنژیوتنسین نامیده می شوند، برای حفظ عملكرد كلیه ها موثرند. سومین علت اصلی مرحله نهایی بیماری كلیه گلومرولونفریت( بیماریی كه به واحدهای تصفیه كننده كلیه بنام گلومرول ، آسیب می رساند) است . در بسیاری از حالات، علت این بیماری ناشناخته است ، اما در برخی موارد ممكن است ارثی باشد یا در اثر عفونت به وجود آمده باشد.

برخی از بیماریهای دیگری كه ممكن است بر كلیه اثر بگذارند شامل عفونت ها، سنگ های كلیوی و بیماریهای ارثی، می شوند. استفاده بیش از اندازه قرص های ضد درد یا مصرف مواد مخدر مانند هروئین می تواند به كلیه ها صدمه بزند . برخی از این بیماریها قابل درمان هستند. برخی موارد، درمان می تواند سرعت پیشرفت بیماری را كاهش و طول عمر را افزایش دهد.

مرحله نهایی بیماری كلیه زمانی رخ می دهد كه حدود 90 درصد از عملكرد كلیه از بین برود. افراد مبتلا به نارسایی كلیه ممكن است دچارتهوع، استفراغ، ضعف، خستگی، گیجی، مشكل در تمركز و از دست دادن اشتها شوند، نارسایی كلیوی با آزمایش خون و ادرار قابل پیشگیری است.

دیالیز کلیه

متاسفانه رعایت نکردن اصول تغذیه مناسب و عدم کنترل قند یا فشارخون یا توجه‌نکردن به علایم تغییر تعداد دفعات ادرار یا حجم ادرار و… به مرور زمان می‌تواند باعث نارسایی کلیه شود. نارسایی کلیه، مرحله نهایی بیماری کلیوی است و هنگامی اتفاق می‌افتد که کلیه‌ها دیگر قادر به انجام کاری که به عهده‌شان است، نیستند. این اتفاق موقعی می‌افتد که 85 تا 90 درصد بافت هردو کلیه از بین رفته باشد. در چنین وضعیتی باید دیالیز انجام شود. عملیات دیالیز جایگزینی برای بسیاری از وظایف و مسوولیت‌های طبیعی کلیه‌ است. این روش درمانی به فرد امکان می‌دهد با اینکه کلیه‌هایش به خوبی کار نمی‌کند، بتواند به حیات خود ادامه دهد. یادمان باشد که دیالیز باعث بهبود بیماری کلیوی نمی‌شود و فقط جایگزینی برای کلیه از دست رفته است.

نقش مهم تغذیه را هرگز نمی‌توان نادیده گرفت. بیماران دیالیزی در مصرف نمک و مایعات باید دقت کنند. مصرف غذاهای حاوی پتاسیم نظیر میوه‌ها، آجیل، شکلات، کمپوت و آبمیوه باید محدود شود. مصرف مکمل‌های ویتامینی و آهن کافی تحت نظارت و به دستور پزشک برای این افراد ضروری است. مصرف سیگار برای همه افراد مضر است اما در بیماران دیالیزی به دلیل احتمال بالای ابتلا به بیماری‌های قلبی – عروقی خطر بیشتری دارد و باید حتما ترک شود. بیماران دیالیزی در معرض سوءتغذیه هستند و بروز سوءتغذیه در این گروه از بیماران باعث کاهش طول عمر می‌شود. مصرف کالری در این بیماران باید در حد کافی باشد. مشاوره با متخصصان تغذیه برای این گروه از بیماران مفید است. دردیالیز صفاقی ازصفاق (پرده ای طبیعی که حفره شکم را میپوشاند) استفاده میشود. پرده سوراخهای کوچکی دارد و بعنوان صافی عمل میکند. مواد زائد و مایعات میتوانند از بدن دفع شوند.

مایع دیالیز، ازخلال لوله پلاستیکی نرم وکوچک به نام کاتتر دیالیز صفاقی به حفره صفاق جریان می یابد.

کاتتر با یک جراحی کوچک داخل شکم گذاشته میشود. حدود 15 سانتی متر از این لوله خارج از شکم وزیر لباستان باقی می ماند و وسیله ای برای اتصال کیسه های مایع دیالیز فراهم می آورد.

در دیالیز صفاقی، فرایند دیالیز داخل شکم بیمار با استفاده از غشا طبیعی (صفاق) بعنوان غشا دیالیز انجام میگیرد. مویرگهای صفاق دارای تعداد زیادی منافذ کوچک است. خون از خلال عروق خونی به صفاق جریان یافته و از کنار منافذ عبور می کند بنابراین آب و مواد سمی به آسانی میتوانند از خلال منافذ عبور نمایند. به هنگام دیالیز حفره صفاق بعنوان مخزن مایع دیالیز مورد استفاده قرار می گیرد.

نارسایی کلیه و پیوند کلیه

کسانی که بیماری زمینه ای خاص ندارند، بیمارانی که رگ های کلیوی مسدود ندارند و افرادی که می توانند داروهایی را که برای جلوگیری از پس زدن کلیه داده می شود تحمل کنند کاندید های خوبی برای پیوند هستند. البته دهنده باید با گیرنده همخوانی نسجی داشته باشد. (اگر دهنده از بستگان بیمار باشد درصد موفقیت بالا خواهد بود)

معمولا طول عمر ۵ تا ۱۰ ساله برای کلیه جدید پیش بینی می شود ولی آنچه طول عمر کلیه را بالا می برد، مراقبت بیمار از کلیه جدید و رعایت دستورهای داده شده توسط پزشک است. به صورت منظم و استاندارد بیماری که عوامل منفی زمینه ای را کمتر داشته باشد و کاملا دستورات را رعایت کند، بهتر می تواند از کلیه جدید محافظت کند. البته این به آن معنا نیست که کلیه پس بزند ولی بعد از این مدت کلیه پیوندی عملکردی مانند یک کلیه سالم را نخواهد داشت.

فرهنگ اهدای عضو در جامعه ما و شمار بیماران دچار نارسایی رو به گسترش است. پس باید امکانات زیادی را برای این عزیزان فراهم کنیم. بیماری که پیوند کلیه انجام می دهد باید به راحتی به داروهایی که مانع از پس زدن کلیه می شوند، دسترسی داشته باشد. لازم است سیستم سازمان یافته ای از این بیماران پشتیبانی کند. برخی از بیماران به دلیل ناتوانی مادی قادر نیستند پیوند کلیه را انجام دهند یا در تهیه دارو های بعد از پیوند دچار مشکل می شوند. سودجویی ها و دلالی ها، باید کاملا ریشه کن شود. خوشبختانه کشور ما در پیوند کلیه، جزء پیش رو هاست و درصد موفقیت بالایی را در این حیطه داریم. امیدواریم پیوند کلیه با حداقل هزینه و کمترین مدت انتظار بیمار برای پیوند باشد.

پیوند کلیه

کلیه پیوندی در حفره لگنی گذاشته می‌شود، بنابراین از هر گونه فعالیتی که امکان وارد کردن ضربه به کلیه در آن وجود داشته باشد، اجتناب کنید.
از بستن کمربندهای تنگ خودداری کنید.
علائم و نشانه‌های پس‌زدگی کلیه از جمله کاهش ادرار، ورم، تب، افزایش فشار خون، افزایش وزن و احساس سفت شدن کلیه پیوندی را همواره به خاطر داشته باشید.
رعایت بهداشت محیط و بهداشت فردی بسیار حائز اهمیت می‌باشد.
شستن مکرر دست‌ها برای پیشگیری از عفونت‌های احتمالی بسیار حائز اهمیت است.
رعایت کردن بهداشت موادغذایی از بروز بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می‌کند. سبزیجات و میوه‌جات باید با مواد ضدعفونی‌کننده کاملا شسته و ضدعفونی شوند
غذای شما باید کم نمک و کم‌چربی باشد. از خوردن غذاهای آماده مثل سوسیس، کالباس، پیتزا و غذاهای رستورانی پرهیز کنید. همچنین خوردن غذاهای کنسروی مثل تن ماهی و انواع غذاهای کنسرو شده و کله‌پاچه توصیه نمی‌شود.
تعدادی از داروهای پیوندی باعث افزایش چربی خون می‌شوند، لذا برای پیشگیری از افزایش چربی خون بهتر است از غذای کم‌چرب استفاده کنید.
به دلیل افزایش حساسیت پوست به نور آفتاب در نتیجه مصرف داروهای پیوندی بهتر است در معرض نور مستقیم آفتاب قرار نگیرید و اگر مجبور به بودن در معرض آفتاب بودید، می‌توانید از کلاه نقاب‌دار استفاده نمایید و حتما ضد آفتاب بزنید.
از افزایش وزن بپرهیزید، چون میزان برخی از داروها بر اساس وزن شما محاسبه می‌شود و با افزایش وزن باید به مقدار زیادتری استفاده شوند که قطعا به دنبال آن عوارض دارویی خیلی بیشتر خواهد بود.
اگر ازدواج کرده اید، در مورد زمان از سرگیری فعالیت‌های جنسی با پزشک یا پرستار تیم پیوند مشورت کنید. به طور معمول یک ماه پس از پیوند در صورتی که آمادگی داشته باشید می توانید فعالیت‌های جنسی را از سربگیرید.

تشخیص پس‌زدگی کلیه بعد از پیوند

پیوند کلیه از داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن استفاده می‌شود، گیرندگان پیوند کلیه در معرض ابتلا به عفونت و برخی از بدخیمی‌ها می‌باشند. علاوه بر این ممکن است بافت پیوندی دچار پس‌زدگی شود.
برای پیشگیری از عوارض مطرح شده قبل از پیوند، آزمایش‌های کامل بدنی برای تشخیص و درمان مواردی که می‌تواند پس از عمل پیوند باعث بروز مشکلاتی در بیمار شود، انجام می‌گیرد.
تعیین نوع بافت، گروه خون و کنترل آنتی‌بادی برای تعیین هماهنگی بین بافت‌ها و سلول‌های ‌دهنده و گیرنده ضروری است.
در زمان پیوند، بیمار نباید هیچگونه عفونتی داشته باشد، زیرا پس از عمل به دلیل استفاده از داروهای سرکوب‌کننده ایمنی، در معرض خطر عفونت قرار دارد
قبل از پیوند توانایی بیمار جهت سازگاری با پیوند از طریق بررسی روش‌های سازگاری وی، میزان حمایت اجتماعی و منابع مالی مورد نیاز صورت می‌گیرد.

تشخیص پس‌زدگی کلیه بعد از پیوند 

برای تشخیص پس زدگی کلیه پیوندی در قدم اول آزمایشات اوره و کراتی نین چک می شود.
در مرحله بعد سطح داروها مخصوصا سطح داروی ساندیمون بررسی می شود.
در نهایت نمونه برداری از کلیه انجام می شود و نتیجه نمونه برداری نوع درمان را مشخص می کند.

داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی 

برای پیشگیری و درمان پس‌زدگی عضو پیوندی از دارو استفاده می‌شود. این داروها انواع متنوعی دارند که هر کدام با مکانیسم جداگانه‌ای باعث سرکوبی سیستم ایمنی می‌شوند و با توجه به شرایط بیمار معمولا یک‌ ترکیب سه دارویی یا دو دارویی برای بیمار تجویز می‌شود. معمول‌ترین داروهایی که استفاده می‌شوند عبارتند از: ساندیمون، سل سپت و پردنیزولون.

منبع : متخصص مجاری ادراری