[sbu_post_image]
كلیه تولیدی با موفقیت به موش صحرایی پیوند زده شد
محققان بیمارستان مركزی شهر بوستون در ایالت ماساچوست آمریكا موفق شدند با استفاده از داربستهای باقیمانده از كلیه موش صحرایی تلفشده، یك كلیه مصنوعی را در آزمایشگاه تولید كنند. خوشبختانه پس از پیوند، این كلیه شروع به تصفیه مواد سمی از خون و تولید ادرار در این جاندار كرده است كه از موفقیتآمیز بودن این اقدام بیسابقه نشان دارد.
هارولد اوت (Harald Ott) محقق ارشد این تحقیقات و همكارانش ابتدا از كلیه موش تلفشدهای كار خود را آغاز كرده و با شستن سلولهای تشكیلدهنده آن به داربستی حیاتی از سلولهای اولیه دست یافتند كه شامل اجزای اصلی و رگهای خونی كلیه جاندار میشد. آنها سپس با بهره از این داربست و سلولهای بنیادین ناف ـ وریدی انسان و سلولهای كلیه موش صحرایی تازه متولدشده دیگری موفق به ساخت مابقی بافتهای این عضو حیاتی شدند. شرح این تحقیق علمی در تازهترین شماره از نشریه علمی نیچر پزشكی (Nature Medicine) منتشر شده است. اوت و همكارانش این شیوه را پیشتر سال 2008 ابداع كرده و از آن زمان تاكنون به تولید موفقیتآمیز اندامهایی نظیر شش و قلب مشغول بودند،اما به دلیل پیچیدگیهای بالای كلیه آنها هنوز موفق به تولید این عضو كلیدی در محیط آزمایشگاهی نشده بودند.
نتایج این تحقیق به وضوح حاكی از نقطه عطفی تاریخی در مهندسی و تولید اعضای بدن بخصوص اندامهای پیچیدهای چون كلیه است. در صورت موفقیتآمیز بودن این روش احتمالاً شاهد رشد بیش از پیش آن در دیگر آزمایشگاهها خواهیم بود. در حال حاضر بیمارانی كه از بیماریهای حاد كلیوی رنج میبرند، تنها به كمك دستگاه دیالیز زنده هستند؛ در حالی كه تنها عمل پیوند عضو میتواند آنها را از این روند دردناك، پرهزینه و وقتگیر نجات دهد. جالب است بدانید در آمریكا حدود یكصد هزار نفر در انتظار پیوند كلیه به سر میبرند، اما سالانه تنها 18 هزار پیوند عضو انجام میشود.
در این روش ابداعی، ساختار و معماری سهبعدی بافت كلیه، رگهای خونرسان و مولكولهای آن باقی مانده و میتوان از آنها برای تولید عضوی حقیقی و تازه بهره برد. این روش مزایای زیادی نسبت به شیوههای سنتی پیوند عضو از فرد دیگر دارد. یكی از مهمترین مزایا استفاده از سلولهای بنیادین بیمار است كه خطر رد پیوند را نزدیك به صفر میكند. از این گذشته بیمار پیوندی هرگز با انواع التهابات معمول پس از عمل جراحی دست و پنجه نرم نخواهد كرد و دیگر به مصرف بلندمدت داروهای سركوبكننده ایمنی نیازی نخواهد داشت.
از این گذشته در صورت موفقیتآمیز بودن این روش در آینده شاهد تولید اعضای آماده و كاملاً منطبق از نظر ژنتیكی برای بیماران خواهیم بود؛ اندامهایی كه از سوی سیستم ایمنی بدن بیمار رد نخواهد شد. به این ترتیب دیگر به استفاده از اعضای حیواناتی نظیر خوك نیز نیازی نخواهد بود. حتی در برخی موارد، مهندسان علوم زیستی خواهند توانست كلیه فرد بیمار را استفاده كرده، آن را از سلولهای اضافی بشویند و روی داربستهای زیستی موجود كلیه سالم و جدیدی پرورش دهند.
اوت، مدیر ارشد این تحقیقات معتقد است: اگر در دنیای حقیقی هر كس بتواند كلیه اختصاصی خود را داشته باشد دیگر با كمبود پیوند عضو مواجه نخواهیم شد و از سوی دیگر نیز بیماران دیگر با مشكلات سیستم ایمنی بدن مواجه نخواهند شد.
با تمام پیشرفتهای چشمگیر در این عرصه، اندامهای تولیدی هنوز راه زیادی برای راهیابی به بیمارستانها در پیش دارند. برای مثال پس از پیوند اندام مصنوعی به بدن موش صحرایی، كلیه ثانویه گرچه توانست به تصفیه خون جاندار از كراتین بپردازد، اما تنها یك سوم میزان طبیعی ادرار تولید كرد. گفتنی است كراتین مادهای سمی است كه در عضلات بدن تولیدشده و در خون یافت میشود و پزشكان از آن برای ارزیابی میزان سلامت كلیهها استفاده میكنند.
البته اوت و گروهش علت كارایی ضعیف كلیه تولیدی خود را به دلیل پایینبودن تجربهشان در این زمینه میدانند و امیدوارند در آینده نزدیك با رفع اشكالات موجود بتوانند همه سلولهای موجود در كلیه طبیعی جاندار بالغ را باز تولید كنند. اوت همچنین خاطرنشان میكند بیماران كلیوی میتوانند با كلیهای كه دارای حداقل 15 تا 20 درصد كارایی است از دیالیز رهایی یابند.
این گروه در حال حاضر مشغول انجام آزمایشهایی برای ساخت كلیه انسان و خوك است. از این گذشته آنها در حال توسعه روش پیشرفتهتری در تولید سریع سلولها و بافتهای مورد نظر هستند.
اوت و همكارانش امیدوارند انتشار نتایج تحقیقاتشان بتواند دیگر همكاران را به این موضوع علاقهمند ساخته و راههای ابتكاری بیشتری را در این زمینه به همراه داشته باشد.
در پایان خاطرنشان میكنیم محققان هنوز راه درازی برای تولید كلیه انسان در پیش دارند. همانطور كه در بیشتر حوزههای پزشكی پیشرفت تحقیقات از موشهای آزمایشگاهی به انسانهای حقیقی مدتها به درازا میانجامد كه این موضوع به خاطر ظرافت، پیچیدگی و دشواری بالا در تولید بافتها و اندامهای آدمی به نسبت سایر موجودات آزمایشگاهی است! همیشه سلامت باشید.
منبع : تبیان
