سنگ ادراری

[sbu_post_image]

علایم سنگ ادراری

سنگ برحسب اينكه در كجاي دستگاه ادراري قراردارد، از بي علامت تا شديداً دردناك ظاهر مي شود

سنگ شاخ گوزني

همان طور كه اشاره شد، اين سنگها دراثر رشد تدريجي سنگهاي كاليس يا لگنچه ايجاد مي شوند. علت نامگذاري خاص اين سنگها شكل ويژه يي است كه در عكسها از آنها مي بينيم. اين شكل بسيار شبيه به شاخ گوزن است؛ يعني در اثر قالب گيري دستگاه جمع كننده ادرار شكلي شبيه به شاخ گوزن ظاهر مي شود..

سنگ كاليس

گاهي سنگ در نوك ورودي كاليس توليد مي شود و همان جا باقي مي ماند. اينگونه سنگ ها در صورت عدم رشد معمولاً مشكلي ايجاد نمي كنند.
تشخيص اين سنگها كاملاً اتفاقي است. يعني مثلاً در عكسي كه به دليل ديگري گرفته شده است نمايان مي شوند.

گاهي سنگ در گردن كاليس قرار مي گيرد و انسداد آن را سبب مي شود. اين گونه سنگها به خصوص اگر با عفونت همراه باشند، سبب حالتي موسوم به «پيوكاليس» يا (۱۳) (Pyocalice) مي شوند. درمراحل بعد كم كم بافت تحليل مي رود و صدمه گسترش مي يابد. رشد اين سنگها نهايتاً سنگهاي لگنچه يا همان طور كه بعداً اشاره خواهد شد، «شاخ گوزني» را پديد مي آورد.

سنگ کلیه

همان طور كه قبلاً اشاره شد، سنگهاي لگنچه در نتيجه رشد سنگهاي كاليس به خصوص زماني كه امكان عبور آنها از محل اتصال حالب به لگنچه وجود ندارد، ايجاد مي شوند. اين سنگها به مجرد تشخيص بايد به حيل مختلف خارج شوند.

سنگ حالب

سنگهايي كه به حالب وارد مي شوند، درصورتي كه از ۵ميلي متر بزرگتر نباشند، امكان دفع خود به خود دارند. اين سنگها درد خاصي را به وجود مي آورند كه به كوليك (Colick) معروف است.
اصولاً براي دفع خود به خود سنگهاي حالب هيچ قاعده يي وجود ندارد. يعني در حالي كه گاهي سنگهاي بزرگ دفع خود به خود دارند. سنگهاي كوچكتر از ۵ميليمتر انسدادهاي شديد و كامل ايجاد مي كنند.
شخصاً بيماراني را سراغ دارم كه براي سنگهاي بسيار كوچك تحت عمل جراحي قرار گرفته اند و يا افرادي را مي شناسم كه درست در لحظه شروع جراحي روي تخت عمل، سنگ بسيار درشت خود را دفع كرده اند.
همان طور كه در بالا ذكر شد، محل انسداد معمولاً در نواحي تنگ حالب است. اين نواحي تنگ به قرار زيرند
۱ـ محل اتصال لگنچه به حالب
۲ـ محل عبور عروق لگني از روي حالب
۳ـ محل ورود حالب به مثانه

علایم سنگ حالب

بطور كلي اگر سنگ در محل اتصال لگنچه به حالب گير كند و سبب انسداد شود، پهلوي همان طرف بشدت دردناك و حساس مي شود. اين درد درمسير حالب انتشار مي يابد عوام اين نحوه انتشار درد به پايين را «تيركشيدن» مي گويند، كه از مختصات سنگهاي ادراري محسوب مي شود.
اگر محل انسداد درناحيه عبور عروق لگن باشد، معمولاً قسمت پايين سمت راست شكم دردناك مي شود. اين نوع سنگها به راحتي با آپانديسيت اشتباه مي شوند؛ زيرا از نظر علايمي كه ايجاد مي كنند به اين بيماري كه يك فوريت جراحي محسوب مي شود، بسيار شباهت پيدا مي كنند.
بالاخره اگر سنگ در شايع ترين محل گيركردن آن درحالب، يعني «محل ورود حالب به مثانه» انسداد ايجاد كند. درد پهلو به سمت پايين و بخصوص ناحيه شرمگاهي تير مي كشد.

درمان سنگ ادراری

سنگ ادراري بخصوص زماني در درون حالب انسداد ايجاد مي كند، از فوريتهاي اورلژي محسوب مي شود. سراغ بيماران سنگي را در بخش فوريت هاي بيمارستانها و در نيمه هاي شب مي توان گرفت.
اكثر قريب به اتفاق سنگهاي ادراري بخصوص اگر بزرگتر از ۵ميلي متر نباشند، و مشكل زمينه يي هم وجود نداشته باشد، دفع مي شوند.
دفع سنگ معمولاً بسيار دردناك است. همان طور كه گفته شد، دربخش فوريت تمام بيمارستانها به مواردي از اين بيماران برخورد مي كنيم.
باتوجه به طبيعت ناگهاني بودن جريان دفع سنگ معمولاً اطباي عمومي نخستين پزشكاني هستند كه با بيماران سنگي برخورد مي كنند. اقدامات اوليه نيز دراكثر موارد توسط اين دسته از پزشكان انجام مي گيرد.
درهرحال درمان سنگ و مشكلات ناشي از آن بعضاً از ظرايف و دقايقي برخوردار است كه لزوم نظارت و اقدامات پزشكان متخصص دراين خصوص را مي طلبد. اورلژيست ها پزشكاني هستند كه تخصص خود را در جراحي كليه، حالب و مثانه گرفته اند. درگيرترين متخصصان پزشكي در درمان سنگ اين پزشكان به شمار مي آيند.
در مراجعه به اورلژيست چه اقداماتي انجام مي گيرد؟
يك اورلژيست قبل و مقدم بر همه چيز به سابقه بيماريهايي كه سبب بستري شدن بيمار مي شوند، اهميت مي دهد. كساني كه از دو پا فلج هستند يا في المثل به دليل شكستگي استخوان ران مدتها بستري بوده اند، . مقدار زيادي كلسيم را از طريق ادرار دفع مي كنند. اين واقعيت زماني كه با كاهش سرعت و جريان ادرار (كه در اين بيماران بروز پيدا مي كند) همراه مي شود، زمينه مناسبي براي سنگ سازي مهيا مي كند. يعني از يك سو با كاهش سرعت جريان ادرار و از سوي ديگر با افزايش ميزان كلسيم آن، شرايط به نفع ايجاد سنگ تغيير مي يابد. نتيجه نهايي سنگ سازي است.
به علاوه به شغل بيمار نيز بايد توجه كرد؛ اگر محيط كار بيمار گرم باشد (مثل كار در شوفاژخانه ها يا آجرپزي ها) و يا طبيعت شغل وي از تحرك كمي برخوردار باشد (نظير شغل هاي دفتري و پشت ميزنشيني) سنگ سازي فراوان تر اتفاق مي افتد.
سابقه خانوادگي بيمار نيز بايد موردتوجه قرار گيرد. بعضي از سنگها مثل سنگهاي اسيداوريكي يا سيستيني اصولاً زمينه خانوادگي دارند. به علاوه بايد به داروهايي كه بيمار مصرف مي كند نيز توجه مبذول داشت. مصرف داروهاي ضددرد و مسكن يا ضداسيدها بيمار را مستعد سنگ سازي مي سازد.

مصرف بي رويه شير يا مواد لبني غني از كلسيم زمينه مناسبي براي تشكيل سنگهاي كلسيمي مهيا كند.
اورلژيست از بيمار معاينه دقيقي به عمل مي آورد. اهم توجه پزشك دراين معاينه به حساسيت پهلوها و يا وجود توده هايي در گردن معطوف مي شود. در پشت غده «تيروييد» چهارغده ريز موسوم به پاراتيروييد قرار دارند بزرگي اين غده با افزايش كلسيم در ادرار همراه مي شود و درنتيجه سنگ سازي را تسريع مي كند. دربسياري از موارد اين بيماران به دليل سنگهاي ادراري توليدشده شناسايي مي شوند.

منبع : iransalamat