عفونت ادراری ،پيشگيري از عفونت های ادراري

عفونت دستگاه ادراری

عفونت دستگاه ادراری(urinary tract infection-UTI )، عبارت است از بروز عفونت در هر قسمت از سیستم ادراری، شامل اعضای جمع آوری کننده و نگه دارنده و دفع کننده ی ادرار، یعنی کلیه ها، حالب ها، مثانه و پیشابراه.* معمولاً UTIدر اثر ورود باکتری هایی که می توانند در دستگاه گوارش، مهبل(واژن) یا اطراف پیشابراه زندگی کنند به دستگاه ادراری ایجاد می شود.

در اغلب موارد این باکتری ها از طریق پیشابراه به مثانه و کلیه ها می رسند. اکثراً سیستم دفاعی بدن این باکتری ها را از بین می برد و علایمی ایجاد نمی شوند ولی گاهی باکتری های مزبور موجب بروز عفونت در دستگاه ادراری می شوند.

خانم ها و افراد مسن بیشتر مستعد ابتلا به عفونت ادراری هستند.* علایم عفونت دستگاه ادراری عبارتند از:سوزش ادرار، تکرر یا فوریت ادرار، درد پشت و کمر یا قسمت پایین شکم، ادرار تیره، خونی یا بدبو، تب یا لرز.* عفونت ادراری در اقایان جدی تر از خانم هاست و دشوارتر درمان می شود. همچنین عفونت ادراری در افراد مسن، زنان باردار، افراد مبتلا به دیابت و افرادی که به سختی ادرار می کنند نیز خطرناک است.

عفونت ادراری

کلیه‌ها، میزنای و مثانه، دستگاه ادراری را تشکیل می‌دهند. محیط دستگاه ادراری باید استریل و فاقد باکتری باشد و وقتی باکتری وارد این محیط می‌شود علائمی در بدن فرد بیمار به وجود می‌آورد که ممکن است ابتدا مشکل چندانی پدید نیاورند، ولی با ازدیاد عامل بیماری زا بتدریج زندگی بیمار دچار اختلال می‌شود و بیمار از حضور در جمع و فعالیت روزانه خود باز خواهد ماند.

البته با پیشرفت عفونت ادراری، عوارضی جدی نیز دیده می‌شود که خطرناک است. نشانه‌های عفونت ادراری کدام است و چگونه عوامل بیماریزا وارد مثانه می‌شود و مهم‌تر این‌که چه کنیم به این بیماری مبتلا نشویم؟

چه کسانی بیشتر به عفونت‌های ادراری مبتلا می‌شوند؟

در پاسخ باید گفت بروز عفونت‌های ادراری، به سن و جنس افراد بستگی دارد. اگر بخواهیم از دیدگاه جنسی موضوع را بررسی کنیم باید بگویم عفونت ادراری در زنان شایع‌تر از مردان است، زیرا مجرای ادراری در زنان کوتاه‌تر بوده و باکتری راحت‌تر وارد پیشابراه می‌شود. این باکتری‌ها اغلب از ناحیه دستگاه گوارش یعنی مقعد به دستگاه ادراری تحتانی ورود پیدا می‌کنند.

همچنین میزان شیوع در زنان متاهل بیش از زنان مجرد است، چون با ازدواج، فلور نرمال واژن زن تغییر کرده (واژن فاصله اندکی با پیشابراه دارد) و این نیز عاملی برای بروز عفونت در زنان است. اما اگر بخواهیم از نظر سنی بررسی کنیم، در صورتی که در کودک پسری یک بار عفونت ادراری دیده شود این علامت برای ما هشداردهنده خواهد بود، زیرا می‌تواند به دلیل نقص مادرزادی در مجرای ادراری او باشد.

 اما در کودکان دختر که دچار دو یا چند بار عفونت شوند، گرچه پیگیری ضروری است و علت دقیق آن باید مشخص شود، ولی عفونت ادراری آنها به اندازه عفونت ادراری در کودکان پسر اهمیت ندارد. مورد بعدی شیوع عفونت ادراری در مردان میانسال است. غده پروستات در همه مردان به طور فیزیولوژیک شروع به رشد می‌کند و حجیم‌تر می‌شود. این افزایش حجم، اجازه تخلیه کامل مثانه را نمی‌دهد. ادرار احتباس یافته و محیط غیراستریل احتمال عفونت ادراری را بالا می‌برد. بنابراین در مردان میانسال نیز عفونت ادراری شیوع بیشتری دارد.

پيشگيري از عفونت های ادراري

اين عامل بيماري‌زا متناسب با عضوي كه آلوده مي‌كند با عناوين «پيلونفريت» يا عفونت کليه، «سيستيت» يا عفونت مثانه و «اورتريت» يا عفونت پيشابراه ناميده مي‌شود البته در برخي موارد دو يا سه عضو همزمان به يك عامل بيماري‌زا آلوده مي‌شوند. عامل بيماري‌زا اغلب يك باکتري به ويژه از نوع باکتري‌ ايكولي است. به گزارش سايت مركز تخصصي مايوكلينيك، علائم باليني در اين بيماري بستگي به عضوي دارد كه آلوده شده است اما شايع‌ترين علائم شامل سوزش ادرار، تکرر ادرار، احساس فوريت در دفع ادرار و گاه تب و بروز درد در پهلوها هستند. کشت ادرار اغلب مي‌تواند عامل بيماري‌زا را تشخيص دهد و نشان دهد كه چه دارويي براي درمان آن مناسب‌تر است. پزشكان تاكيد كردند كه براي جواب صحيح آزمايش، بيمار نبايد قبل از اخذ نمونه براي تست از داروهاي آنتي بيوتيک استفاده کرده باشد. به توصيه متخصصان مركز مايوكلينيك، براي پيشگيري از عفونت ادراري مي‌توان اقدامات زير را انجام داد:
– هيچگاه احساس دفع ادرار را ناديده نگيريد و سعي كنيد هر بار مثانه كاملا خالي شود.
– نوشيدن مقادير زيادي آب را فراموش نكنيد. روزانه حداقل هشت ليوان آب بنوشيد.
– بعد از اجابت مزاج، موضع را از جلو به عقب تميز كنيد تا از ورود باكتري‌هاي مدفوع به پيشابراه پيشگيري شود.
– رعايت بهداشت در اندام‌هاي توليدمثلي را جدي بگيريد.
– عصاره شاتوت بنوشيد. مطالعات نشان داده است كه آب عصاره شاتوت ميزان باكتريها را كاهش داده و از جايگزيني باكتري‌هاي جديد در دستگاه ادراري پيشگيري مي‌كند. البته اين بدان معني نيست كه نوشيدن عصاره شاتوت منجر به درمان عفونت ادراري مي‌شود چون در صورت ابتلا، حتما بايد به پزشك مراجعه كرده و آنتي بيوتيك مصرف كنيد.
– از به كار بردن فرآورده‌هاي بهداشتي براي تميز كردن دستگاه توليدمثلي، شامل اسپري يا پودر و نيز صابون‌هاي قوي، خودداري كنيد چون مواد فوق پيشابراه و ساير بخش‌هاي اين دستگاه را ملتهب مي‌كنند و محيط كشت مناسبي براي رشد باكتري‌ها بوجود مي‌آورند.
– حتما لباس‌هاي زير را از جنس نخي استفاده كنيد.

منبع : متخصص اورولوژی تهران