[sbu_post_image]
دستگاه ادراری
دستگاه ادراری از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟ دستگاه ادراری شامل کلیه ها، حالب ها و مثانه و پیشابراه است. به طور طبیعی هر فرد دو کلیه دارد که در عقب حفره شکم، پشت پرده صفاق و درست زیر پرده دیافراگم در طرفین ستون فقرات قرار گرفته اند. کلیه ها به صورت یک صافی عمل می کنند و خون را از مواد زاید پاک کرده و ادرار می سازند. ادرار در طی شبانه روز به تدریج در کلیه ها تشکیل شده از طریق حالب ها به مثانه منتقل می شود و در آن جا ذخیره می گردد که به وسیله مکانیسم دفع به صورت اختیاری و یا بی اختیار توسط پیشابراه از مثانه به خارج از بدن هدیات می شود. ظرفیت متوسط مثانه در فرد بزرگسال 300 تا 500 میلی لیتر است ولی در کودکان این ظرفیت کمتر است بنابراین کودکان مجبورند بارها بیش از بزرگسالان تخلیه ادرار کنند. وقتی مقدار کافی از ادرار در مثانه جمع شد این احساس از طریق نخاع به مغز می رسد و فرد از میل به تخلیه ادرار آگاه می شود.
علائم شب ادراری
علائم بیماری چیست؟ علامت بالینی بیماری، ادرار کردن در لباس و رختخواب در هنگام شب است که غالباً گاه گاه و در بعضی موارد هر شب اتفاق می افتد. در بعضی موارد علائم دیگر از جمله سوزش موقع ادرار کردن، تکرر ادرار، خون شاشی، زور زدن موقع ادرار کردن، قطره قطره ادرار کردن، جریان باریک ادرار، بی اختیاری به هنگام زور زدن و سرفه و دویدن و بلند کردن اشیاء، کنترل ضعیف روی اجابت مزاج و خیس بودن دائمی شلوار بچه، ممکن است وجود داشته باشد. در مواردی که این علائم وجود دارد به احتمال قوی مشکل شب ادراری کودک به دلیل عضوی و ثانویه است.
شب ادراری
شب ادراری چیست؟ بی اخیتاری ادرار به دفع ادرار در لباس یا رختخواب بعد از سن طبیعی به دست آوردن کنترل ادراری اطلاق می شود. به طور طبیعی کودک در سن 5 سالگی کنترل ادرار به دست می آورد. بی اختیاری ادرار بر دو نوع 1) اولیه و 2) ثانویه است. بی اختیاری اولیه ادرار، که حدود 80 درصد موارد را شامل می شود، زمانی است که فرد هیچ گاه برای یک مدت طولانی کنترل ادرار نداشته باشد. بی اختیاری ادرار ثانویه هنگامی است که پس از دوره های طولانی (6 تا 12 ماه) که فرد قادر به کنترل ادرار بوده است، اکنون دچار بی اختیاری ادرار شود. بی اختیاری شبانه شایع ترین شکل بی اختیاری ادراری است که شب ادراری نیز نامیده می شود. طبق تعریف دیگر دفع نابجا ادرار شبانه چه به صورت ارادی و چه غیر ارادی در بستر یا لباس پس از سن 5 سالگی بیماری شب ادراری نامیده می شود.
شب ادراری کودکان
سیر تکاملی کودک در کنترل دفع ادرار به چه ترتیبی است؟ از دست دادن کنترل ادرار یک مشکل اساسی به شمار می رود و فرد آن را به معنی بازگشت به دوران نوزادی تلقی می کند و این احساس، اعتماد به نفس فرد را کاهش می دهد. اولین نشانه کنترل ادرار کودک، آگاهی از ادرار کردن است که در حدود 18-15 ماهگی به وجود می آید و کود ک در این سن پس از دفع ادرار به والدین می گوید که ادرار کرده است. بعد از این مرحله قبل از ادرار کردن به مادر می گوید که ادرار دارد ولی قادر به کنترل آن نیست و بالاخره در سنی 24-18 ماهگی قبل از این که ادرار کند با دقت کافی به مادر می گوید تا او را به توالت ببرد. در سن 5/2 سالگی قدرت نگهداری ادرار زیاد است به طوریکه کودک قادر است تا 5 ساعت ادرار خود را نگه دارد. عمل دفع ادرار معمولاً بعد از سن 3 تا 4 سالگی در هنگام بیداری تحت کنترل ارادی در می اید. معمولاً توانایی کنترل ادرار در طی روز، قبل از توانایی کنترل در شب به دست می آید بنابراین مدتی پس از آن که کودک توانست در طول روز ادرار خود را کنترل کند، توانایی کنترل شبانه را نیز به دست خواهد آورد. سن متوسط به دست آوردن توانایی کنترل شبانه ادرار در حدود سه سال و سه ماهگی است و معمولاً در سن سه سال و شش ماهگی 75 درصد کودکان در اکثر شبها خشک هستند ولی گاهی به دلیل بیماری، اضطراب شدید یا خستگی ممکن است دچار بی اختیاری شبانه شوند. در سن 5 سالگی هماهنگی لازم بین عضلات کنترل کننده مثانه و اعصاب مربوط به دفع ادرار به وجود آمده است وکودکان از این سن به بعد قادرند حتی قبل از پر شدن کامل مثانه ادرار خود را تخلیه سازند بنابراین تشویق کودک به ادرار کردن بدون احساس دفع ادرار موفق خواهد بود. جهت درک بهتر از مسائل مربوط به دفع ادرار لازم است دستگاه ادراری به طور مختصر تشریح شود.
آمار شب ادراری
شیوع شب ادراری چقدر است؟ شیوع شب ادراری پیش از سن 5 تا 6 سالگی به حدی زیاد است که آن را بی اختیاری ادرار و شب ادراری نمی نامیم. میزان شیوع شب ادراری از سن 5 سالگی به صورت جدول زیر بیان شده است:
| گروه سنی | میزان شیوع شب ادراری |
| در 5 سالگی | 10 درصد |
| در 8 سالگی | 7 درصد |
| در 12 سالگی | 3 درصد |
| در 15 سالگی | 1 درصد |
بنابراین مشاهده می شود که با رشد کودک به طور مشخصی از میزان شیوع شب ادراری کاسته می شود. طبق آمار معتبر از هر 100 کودک 6 ساله 22 نفر یک بار در ماه دچار شب ادراری می شوند ولی از هر 100 کودک 12 ساله تنها 10 نفر یک بار در ماه دچار این عارضه هستند.
شب ادراری در چه کودکانی شایع تر است؟ شب ادراری معمولاً در پسرها بیشتر از دخترها وجود دارد و در اولین کودک خانواده بیشتر دیده می شود. اگر کودکی دچا شب ادراری باشد در اکثر موارد (75 درصد موارد) می توان در فامیل و یا پدر و مادر وی مواردی از این مشکل را یافت. بنابراین نقش ارث در این بیماری مهم است. مسائل روحی روانی و استرس های عصبی نیز می تواند باعث شیوع بیشتر شب ادراری در بعضی خانواده ها شود. بی اختیاری ادراری در طی روز در دختران شایع تر از پسران است.
منبع : پزشک بی اختیاری ادرار تهران
