علت شب ادراری و بی اختیاری ادرار

[sbu_post_image]

علت شب ادراری

علت اصلی بیماری شب ادرای چیست؟ همانطور که در متن کتاب توضیح داده شد دلایل متعدد و مختلفی در علت شناسی شب ادراری مطرح شده اند که یکی از مهم ترین آنها علل ژنتیک و ارثی است، به طوری که 75 درصد این کودکان دارای یک وابسته درجه اول خانوادگی مبتلا به این اختلال داشته اند. دلیل دیگری که برای شب ادراری مطرح می شود کاهش ظرفیت مثانه یا ناپایداری مثانه است. کاهش ظریفت مثانه در نتیجه تخلیه زود به زود ادرار در بسیاری از کودکان مبتلا به بی اختیاری در شب و روز اثبات شده است این کودکان علائم دیگری همچون تکرر ادرار و فوریت در دفع ادرار نیز دارند.

علل بیماری شب ادراری

علل دیگر بروز بیماری شب ادراری چیست؟ یک علت دیگر برای بروز شب ادراری را تأخیر در تکامل مغزی می دانند. کنترل ادرار به معنی تکامل مغز برای باز و بسته کردن ارادی دریچه پیشابراه (که درست زیر مجرای خروجی مثانه قرار دارد) و تخلیه ادرار با اراده و خواست فرد است. این مرحله در واقع بخشی از تکامل عمومی کودک بوده و باید به تدریج کسب شود. عوامل داخلی و خارجی می توانند تکامل این بخش را به تأخیر بیندازند و درنتیجه کودک به علت تأخیر در تکامل مغزی قادر به کنترل صحیح ادرار خود نیست. فقدان آموزش آداب توالت به طور مناسب و منطقی که بایستی به طور معمول از سن 1 تا 3 سالگی شروع شود یا استفاده از روش های سخت گیرانه و تنبیهی می تواند در ایجاد یا تداوم عدم توانایی کودک درکنترل ادرار نقش داشته باشند.

همچنین وجود استرس های متعدد خانوادگی از جمله طلاق، مشاجرات زناشوئی، تولد فرزند جدید، شروع مدرسه، نقل مکان به منزل جدید یا بستری شدن کودک در بیمارستان می تواند از عوامل تداوم یا ایجاد این اختلال باشد. سال های دوم تا چهارم زندگی دوران نسبتاً حساس زندگی در تکامل کنترل ادرار می باشد. فشارهای اجتماعی و استرس ها در این سن به عنوان یک عامل خارجی، کنترل ادراری را به تعویق انداخته و بی اختیاری ادراری ثانویه را تشدید می کنند.

معمولاً این کودکان با گذشت زمان و تکامل مغز بهبود می یابند. عمق خواب را یکی دیگر از عوامل دخیل در بروز شب ادراری می دانند به این صورت که عده ای از محققین عقیده دارند دلیل اتفاق افتادن شب ادراری عمیق تر بودن خواب اینگونه افراد نسبت به سایر افراد طبیعی است و در نتیجه این بیماران پر بودن مثانه و خروج ادرار خود را کمتر حس می کنند. ولی مطالعات دیگری نشان می دهد که خواب این کودکان مانند سایرین بوده و بی اختیاری در هر مرحله از خواب و معمولاً در ساعات اولیه روی می دهد. دلیل دیگری که برای شب ادراری مطرح می سازند وجود اختلالات روانی است که تنها در 20 درصد این کودکان وجود دارد. در صورت باقی ماندن مشکل شب ادراری در سنین بالاتر احتمال وجود این اختلالات بیشتر مد نظر قرار می گیرد. و بالاخره علل عضوی در دستگاه ادراری می تواند دلیل ایجاد شب ادراری باشد که این گونه افراد بی اختیاری روز هم وجود دارد و به عبارت دیگر این کودکان هیچ گاه کنترل ادرار را فرا نگرفته اند. توجه داشتن به علل فوق و مطرح نمودن دقیق آنها در ملاقات باپزشک ارزیابی کننده کودک راهنمای مفیدی در ارزیابی کننده جهت تشخیص علت اختلال و درمان مؤثر آن است.

چه مشکلاتی ممکن است سبب طولانی شدن مدت بیماری شب ادرای شود؟

همانگونه که قبلاً نیز توضیح داده شد فشارهای عصبی مانند سرزنش های شدید در مقابل دیگران و تنبیه کودک می تواند باعث طولانی تر شدن بیماری شود. فشارهای روحی عاطفی شدید نظیر جدایی پدر و مادر، بیماری های شدید و بستری شدن در بیمارستان و یاجدایی از والدین باعث طول کشیدن بیشتر بیماری شب ادراری و یا عود آن خواهد شد. گاهی اضافه شدن یک خواهر یا برادر نوزاد به محیط خانواده باعث عود مجدد شب ادراری می شود. آموزش زود هنگام توالت رفتن و اصرار ورزیدن به آن نیز می تواند باعث طول کشیدن مشکل شب ادراری شود.

داروهایی که بی اختیاری را بدتر می کنند

– در زنان داروهای خاص فشار خون، باعث شل شدن عضلات مثانه می شوند و باعث بی اختیاری ادرار ناشی از فشار می گردند.
– برخی از داروهای ضد افسردگی ممکن است بی اختیاری را تسکین دهند، اما برخی دیگر از این داروها، این بیماری را بدتر می کنند.
– دیورتیک ها و یا داروهای ادرارآور می توانند انواع بی اختیاری ها را تشدید کنند.

تشخیص بی اختیاری ادرار

روش های تشخیص بی اختیاری ادرار عبارتند از:معاینه ی فیزیکی، نوار مغزی(EEG )، نوار عضله(EMG )، سونوگرافی، آزمایش های اورودینامیک( که توانایی مثانه برای نگهداری ادرار و تخلیه یکنواخت و کامل آن و مکانیسم کنترل اسفنکترمثانه را مشخص می کنند)، تعیین مقدار باقی مانده ادرار در مثانه پس از ادرار کردن، تست استرس( که با سرفه شدید در حالت ارام بدن و بررسی خارج شدن ادرار در اثر سرفه انجام می شود)، آزمایش کامل ادرار( برای تشخیص عفونت، سنگ های ادراری یا سایر عوامل ایجادکننده بی اختیاری)،آزمایش خون، سونوگرافی،سیستوسکوپی.

منبع : پزشک بی اختیاری ادرار تهران ، کتاب راهنمای پزشکی خانواده- بیماری های کلیه و مجاری ادرار