شب ادراری در دوران کودکی یک مشکل نسبتا شایع است. در سن چهار و نیم سالگی 30 درصد کودکان دچار شب ادراری هستند که در 21 درصد آن ها این امر بیش از 2 بار درهفته اتفاق می افتد و در 9 درصد بقیه شب ادراری کمتر از 2 بار در هفته می باشد. در نه و نیم سالگی میزان شیوع شب ادراری به 9.5 درصد کاهش می یابد. هر قدر میزان شب ادراری در کودکی بیشتر باشد، بیماری وی شدیدتر است و این گونه کودکان نیازمند مداخله زودرس و تهاجمی هستند.
یک بررسی بزرگ نشان داد که در سن 7 سالگی هنوز 2.6 درصد از کودکان بیش از 2 بار در هفته دارای شب ادراری هستند. در هنگام روز با پر شدن مثانه، کودکان احساس رفتن به دستشویی می کنند و کودک کم کم یاد می گیرد که خود را کنترل کرده و در زمان مناسب مثانه خود را خالی کند. ما موقعی می گوییم که یک کودک دارای شب ادراری است که در پایان 5 سالگی شب ها خود را خیس بکند. به دست آوردن کنترل شبانه ادرار مدت زمان بیشتری از کنترل روزانه ادرار طول می کشد.
شب ادراری ثانویه
میزان شیوع شب ادراری در پسران 2 برابر دختران است. شب ادراری را به 2 دسته بزرگ تقسیم می کنند: اولیه و ثانویه. اگر کودگی از بدو زندگی هیچ وقت کنترل ادرار شبانه نداشته است، به آن شب ادراری اولیه گفته می شود. اگر کودکی پس از مدت زمانی که شب ها خشک بوده و دارای کنترل ادرار بوده است، دچار شب ادراری شود، به آن شب ادراری ثانویه می گویند.
شب ادراری اولیه
شب ادراری اولیه یک نقص تکاملی است و مراکزی از مغز که کنترل شبانه دفع ادرار را به عهده دارند، به خوبی تکامل پیدا نمی کنند و معمولا این نوع شب ادراری با گذشت زمان خود به خود بهبود پیدا می کند. در شب ادراری ثانویه ما باید به دنبال یک علت برای آن بگردیم.
علل شب ادراری
• اختلال در خواب
• کاهش شبانه ظرفیت مثانه
• پرادراری شبانه (حجم ادرار هنگام شب ازدیاد پیدا می کند)
عوامل مساعد کننده شب ادراری
یک عده عواملی هستند که کودک را مستعد ابتلا به شب ادراری می کنند:
• توارث: شب ادراری یک زمینه ارثی دارد. اگر هیچ کدام از والدین کودک دارای سابقه شب ادراری نباشند، شانس وجود شب ادراری در وی 15 درصد است. اگر یکی از والدین دارای سابقه شب ادراری باشد، این میزان به 40 درصد افزایش می یابد و اگر هر دو والدین دارای سابقه شب ادراری بوده اند، این میزان به 75 درصد می رسد. در کودکانی که دارای سابقه فامیلی شب ادراری هستند، حجم مثانه اندک است.
• 23 درصد کودکانی که دارای شب ادراری می باشند مبتلا به عدم کنترل دفع مدفوع و بی اختیاری ادراری روزانه نیز می هستند.
• همان طور که ذکر شد شب ادراری یک بیماری نقص در تکامل می باشد. بنابراین تعدادی از این کودکان دارای نقص تکاملی در سایر اعضاء مثل سندرم داون (مونگولیسم) می باشند، حتی اگر تاخیر در بلوغ جسمی وجود نداشته باشد، این کودکان ممکن است مبتلا به بیش فعالی و اختلالات رفتاری باشند.
• ممکن است کودک دارای یک بیماری عصبی مثل استخوان دنبالچه دو شاخه و یا فلج مغزی باشد. کودکانی که دارای مشکلات جسمی هستند احتمال این که دارای بی اختیاری ادراری روزانه و بی اختیاری مدفوعی باشند زیاد است.
• یبوست می تواند سبب مشکلات مثانه ای شود. در یک بررسی دو سوم کودکانی که دارای یبوست شدید بوده اند، با درمان یبوست، شب ادراری آن ها نیز بهبود پیدا کرده بود.
• 3 درصد پسران و 33 درصد دخترانی که دارای شب ادراری هستند، مبتلا به عفونت ادراری می باشند.
• سایر عوامل مستعد کننده شب ادراری عبارتند از: سن مادر هنگام تولد کودک کمتر از 20 سال باشد، کودک اختلال خواب داشته باشد، مادر بیش از 10 عدد سیگار در روز در منزل بکشد، کودک فرزند اول نباشد.
• انسداد راه های هوایی هنگام خواب و خرخر کردن بچه.
• استفاده از نوشیدن های حاوی متیل گزانتین که بیشتر در نوشابه های انرژی زا یافت می شود. سایر نوشیدنی های حاوی متیل گزانتین عبارتند از: چای، قهوه، کولا و شکلات. استفاده از این مواد، شب ادراری را تشدید می کند.
• استرس در زندگی کودک مثل جدا شدن از والدین.
ارزیابی کودکی که دارای شب ادراری می باشد: برای این که تصمیم بگیریم که کودک نیاز به چه بررسی هایی دارد، دانستن موارد زیر مهم است:
• آیا کودک دارای علایم ادراری در روز است مثل تکرر ادرار (ادرار کردن بیش از 7 بار در روز)، فوریت در ادرار کردن، بی اختیاری ادراری روزانه، زور زدن هنگام ادرار کردن، جریان ادرار ضعیف و درد در هنگام ادرار کردن.
• آیا کودک در گذشته بدون درمان حداقال 6 ماه فاقد شب ادراری بوده است؟ اگر جواب مثبت است دنبال تغییرات در زندگی کودک مثل عوامل اجتماعی، هرگونه بیماری، عوامل محیطی مثل کودک آزاری و یا جدا شدن والدین باشید.
منبع:هفت سیب