علل بی اختیاری ادراری چیست

[sbu_post_image]

بی اختیاری ادرار

بی اختیاری ادرار(urinary incontinence ) ممکن است به طور ناگهانی  و موقت  یا دایمی و دراز مدت ایجاد شود.

 علل بی اختیاری ادرار

 علل بی اختیاری ادرار ناگهانی یا موقت عبارتند از:

**استراحت طولانی(مثلاً بعد از عمل جراحی)**مصرف بعضی داروها( مثل داروهای مُدرّ، ضد افسردگی،آرام بخش،ضدسرفه و سرماخوردگی و آنتی هیستامین)**افزایش حجم ادرار(مثلاً در دیابت کنترل نشده)**اختلال هوشیاری* حاملگی*عفونت یا التهاب مثانه* متراکم شدن مدفوع در اثر یبوست(که باعث  فشار آوردن به مثانه می شود)* عفونت یا التهاب دستگاه ادراری* افزایش وزن.

علل بی اختیاری ادرار

علل بی اختیاری ادرار در درازمدت عبارتند از:* بیماری آلزایمر*سرطان مثانه* اسپسام مثانه* افسردگی*بزرگی پروستات(در آقایان)* اختلالات عصبی (مثل بیماری ام اس یا سکته مغزی)*آسیب عصبی یا عضلانی پس  از رادیوتراپی لگن*پایین افتادگی  مثانه، پیشابراه یا رکتوم(راست روده) به داخل فضای مهبل (واژن)که اغلب در اثر حاملگی ها و زایمان های متعدد روی می دهد.* مشکلات ساختاری دستگاه ادراری* آسیب های نخاعی* ضعف اسفنکترمثانه(عضلات حلقوی مسئول باز و بسته کردن مثانه) که اغلب به دنبال جراحی پروستات در اقایان یاجراحی مهبل(واژن) در خانم ها روی میدهد.

خانم ها 2 برابر اقایان دچار بی اختیاری ادرار می شوند که علت آن حاملگی و زایمان، یائسگی و ساختار خاص دستگاه ادراری در خانمها است.* خانم ها و آقایان ممکن است در اثر آسیب عصبی،نقایص مادرزادی،سکته مغزی، بیماری ام اس و مشکلات ناشی از افزایش سن، دچار بی اختیاری ادرار شوند.* خانم های مسن، بیش  از زنان جوان دچار بی اختیاری ادرار می شوند.* اغلب در هر سن، بی اختیاری ادرار قابل درمان و حتی قابل علاج کامل  است.

انواع  بی اختیاری ادرار

 انواع  بی اختیاری ادرار عبارتند از:

بی اختیاری نوع استرس

 بی اختیاری نوع استرس(stress incontinence) که به دلیل وارد آمدن فشار بر مثانه، در اثر سرفه، خنده، عطسه دویدن یا موارد مشابه و به  صورت قطره قطره با حجم کم ادرار روی می دهد و معمولاً تغییرات فیزیکی ناشی از بارداری، زایمان و یائسگی موجب آن می شوند.

بی اختیاری استرس، شایع ترین نوع  بی اختیاری ادرار در خانم هاست  و می توان آن را  درمان نمود. این نوع بی اختیاری بر اثر ضعف عضلات کف لگن و پیشابراه که وظیفه کنترل بازو بسته شدن خروجی مثانه در هنگام ادرارکردن را برعهده دارند ایجاد می شود. بی اختیاری ادرار نوع استرس ممکن است در هفته ی قبل  از پریود تشدید شود که علت آن، کاهش مقدار استروژن است که موجب پایین آمدن فشار عضلات اطراف پیشابراه می شود.

میزان بروز بی اختیاری استرس، پس  از یائسگی افزایش پیدا می کند.

 بی اختیاری ادرار فوریتی

بی اختیاری ادرار فوریتی(urge incontinence)، بدون علت مشخص و به  صورت احساس ناگهانی نیاز به ادرارکردن بروز می کند و بیش از همه در موارد وجود انقباض های نامتناسب مثانه دیده می شود.

متخصصان، این نوع مثانه ها را مثانه های«ناپایدار»،«اسپاستیک» یا« بیش فعال» می نامند. چنان چه بی اختیاری ادراری در اثر بیش فعالی اعصاب کنترل کننده ی مثانه ایجاد شده باشد به آن «بی اختیاری رفلکسی» گفته می شود.

 در بی اختیاری فوریتی ممکن است تخلیه ی مثانه به  صورت دفع حجم زیاد ادرار درهنگام خواب، پس  از نوشیدن کمی آب یا درهنگام مشاهده ی آب جاری یا شنیدن صدای جریان آب روی دهد. آسیب دیدگی اعصاب مثانهف نخاع و مغز، یا عضلات مثانه می توانند موجب بی اختیاری مزبور شوند. بیماری ام اس، پارکینسون، آلزایمر، سکته مغزی و آسیب های ناشی  از جراحی همگی می توانند به اعصاب یا عضلات مثانه آسیب برسانند.

 تشخیص بی اختیاری ادرار

  روش های تشخیص بی اختیاری ادرار  عبارتند از:معاینه ی فیزیکی، نوار مغزی(EEG )، نوار عضله(EMG )، سونوگرافی، آزمایش های اورودینامیک( که توانایی مثانه برای نگهداری ادرار و تخلیه یکنواخت و  کامل آن و مکانیسم کنترل اسفنکترمثانه را مشخص  می کنند)، تعیین مقدار باقی مانده ادرار در مثانه پس  از ادرار کردن، تست استرس( که با سرفه شدید در حالت ارام بدن و بررسی خارج شدن ادرار در اثر سرفه انجام می شود)، آزمایش کامل ادرار( برای  تشخیص عفونت، سنگ های ادراری  یا سایر عوامل ایجادکننده بی اختیاری)،آزمایش خون، سونوگرافی،سیستوسکوپی.

درمان  بی اختیاری ادرار

درمان  بی اختیاری ادرار عبارتست از انجام ورزش های کِگِل(Kegel exercises ) به منظور تقویت عضلات کف لگن و عضلات اسفنکتر مثانه که باعث کاهش یا درمان بی اختیاری استرس  می شود و زنان در هر سنی می توانند این  ورزش ها را بیاموزند و انجام دهند؛ تحریک الکتریکی( با قراردادن موقت الکترودها در مهبل یا رکتوم به منظور تحریک عضلات مجاور و تثبیت عضلات بیش فعال و تحریک انقباض عضلات پیشابراه با هدف  کاهش بی اختیاری نوع استرس و فوریتی؛

پسخوراند زیستی(بیوفیدیک؛biofeedback ) که در آن با استفاده از وسایل مخصوص الکترونیکی به فرد کمک می شود تا از عملکرد بدن خود آگاهی یابد؛

مصرف داروهای کاهش دهنده بسیاری از انواع نشت ادراری( که بر حسب نوع، باعث مهار انقباض، مثانه بیش فعال، یا شُل شدن عضلات مثانه و در نتیجه تخلیه کامل ادرار در زمان ادرارکردن، یا انقباض عضلات گردن مثانه و پیشابراه می شوند) و داروهای هورمونی مانند استروژنها، استفاده از پِساری(pessary)،(حلقه  سفتی که به وسیله پزشک  یا پرستار در داخل مهبل قرار  می گیرد تا پیشابراه را به محل صحیح خود قرار دهد و از این طریق، از بی اختیاری ادراری نوع استرس در خانم ها بکاهد)؛ تزریق ایمپلنت در بافت های اطراف پیشابراه( ایمپلنت ها موادی هستند که موجب  افزایش حجم  بافت می شوند و به بسته شدن پیشابراه کمک می کنند)؛

 عمل جراحی( در موارد ناموفق بودن روش های قبلی). در آقایان از داروهای مسدودکننده آلفا(مثل پرازوسین) برای درمان بزرگی پروستات و انسداد دهانه خروجی مثانه، مهارکننده ی 5-آلفا ریدوکتاز( مثل فیناستراید با نام تجارتیproscar )برای مهار تولید هورمونDHT که به نظر می رسد مسئول بزرگ شدن پروستات اسست، ایمیپرامین( با نام تجارتیTofranil) که نوعیداروی ضدافسردگی سه حلقه ای است و موجب شل شدگی عضلات و انسداد سیگنال های عصبی ایجادکننده اسپاسم مثانه می شود و بیشتر در بی اختیاری ادراری شبانه کودکان به کار  می رود، و داروهای ضداسپاسم مثل پروپانتلین با نام تجارتیPro-Banthine ) استفاده می شود.

 در صورت عدم موفقیت اقدامات قبلی یا غیرقابل  دسترسبودن آنها باید با استفاده از سوند(کاتتر) مثانه را خالی کرد. در بزرگی پروستات  یا آسیب عصبی، استفاده از کاتتر با روش استریل و در زمان های منظم یا در صورت لزوم برای تخلیه مثانه توصیه می شود. در بعضی از آقایان از نوعی سیستم تخلیه شبیه کاندوم استفاده می شود که بر روی آلت قرار می گیرد. استفاده از تزریق یک ماده ی چربی مانند یا کلاژن به اطراف محل ورود پیشابراه  به مثانه یا به کارگیری اسفنکتر مصنوعی در بعضی آقایان توصیه می شود.

 یکی از روش های  انجام ورزش کِگِل (Kegel exercises) که گفته شد برای تقویت عضلات کف لگن به کار  می رود عبارتست از منقبض کردن عضلات کف لگن(مانند هنگامی که فرد می خواهد ادرار خود را نگه دارد) به مدت 10 ثانیه و سپس شل کردن این عضلات برای مدت 10 ثانیه است. این کار 10 بار تکرار می شودو باید 3 بار  در روز انجام شود. انجام این ورزش درهرجا و هر زمان امکان پذیر است.

منبع : کتاب راهنمای پزشکی خانواده- بیماری های کلیه و مجاری ادرار