[sbu_post_image]
نارسایی مزمن کلیه
نارسایی مزمن کلیه(chronic renal failure-CRF) به معنی از بین رفتن پیشرونده کلیه است.* کلیه ها تلاش می کنند تا آسیب دیدگی خود را با افزایش دادن تصفیه خون(هیپر فیلتراسیون) به کم نفرون های باقی مانده جبران نمایند. با گذشت زمان، هیپرفیلتراسیون به از دست رفتن بیشتر عملکرد کلیه ها می انجامد و در نتیجه کلیه ها کوچک و چروکیده می شوند و در تمام قسمت های آنها بافت جوشگاهی(اِسکار) پیشرونده به وجود می اید. تا وقتی بیش از 70 درصد عملکرد طبیعی هردو کلیه از بین نرفته، نشانه های نارسایی کلیه بروز نمی کنند.
علل نارسایی مزمن کلیه
علل نارسایی مزمن کلیه گاهی با تهیه شرح حال دقیق و انجام معاینات فیزیکی و تست های ازمایشگاهی، سونوگرافی و سی تی اسکن قابل تشخیص هستند ولی در اغلب موارد، تعیین علت بیماری دشوار یا حتی غیرممکن است. حتی انجام بیوپسی کلیه ممکن است کمکی به تشخیص علت نارسایی مزمن نکند زیرا تمام فرم های نارسایی کلیه سرانجام موجب ایجاد بافت جوشگاهی(اِسکار) منتشر و ظاهری مشابه در کلیه ها می شوند.
شایع ترین علل نارسایی مزمن کلیه عبارتند از دیابت و بالا بودن فشارخون.* نارسایی مزمن کلیه در بیماری مِلیوم متعدد(نوعی سرطان که از گلبول های سفید نوع پلاسماسِل آغاز می شود)، عملکرد ضعیف قلب، نارسایی مزمن کبد، تصلبّ شرایین(سختی سرخرگها)ی کلیوی، انسداد مجرای خروجی مثانه( مثلاً در اثر بزرگ شدگی پروستات یا سنگ مثانه)، مثانه نوروژنیک( اتساع بیش از حد مثانه در اثر اختلال رشته های عصبی ارتباط دهنده ی مثانه با نخاع)، وجود سنگ در هر دو حالب، انسداد لوله های کلیوی(مجاری انتهایی نفرون ها) ایجاد فیبروز( تشکیل بافت فیبرمانند) در پشت صفاق، بازگشت ادرار از مثانه به حالب، دیابت، افزایش فشارخون، گلومرولونفریت مزمن، نفریت بینابینی مزمن، ضایعات عروق بزرگ کلیه، التهاب عروق خونی کوچک کلیه، بیماری کلیه پُلی کیستیک و بیماری های ارثی کلیه(مثل نفریت ارثی) ممکن است ایجاد شود.
علایم نارسایی مزمن کلیه
علایم نارسایی مزمن کلیه به تدریج(طی چندهفته یا چندماه)ظاهر می شوند و غالباً مبهم هستند(یعنی علایمی مانند بی اشتهایی و ضعف در ابتدای بیماری وجود دارند). پس از این مدت علایمی مانند تکرر ادرار (به ویژه هنگام شب)، تنگی نفس، سکسکه های طولانی و مقاوم به درمان، گرفتگی عضلات ساق، تهوع و استفراغ، رنگ پریدگی، کبود شدن اسان پوست، خارش، پرش عضلات یا انقباض آنها، خواب رفتگی یا گزگز دسته ها یا پاها بروز می کنند.
درمان نارسایی مزمن کلیه
درمان نارسایی مزمن کلیه، به علت ایجادکننده بیماری بستگی دارد. به عنوان مثال در بعضی انواع گلومرولونفریت از استروییدها(کورتون) و داروهای ضد فشارخون و در انسداد مجاری ادراری از عمل جراحی استفاده می شود. چنانچه نارسایی مزمن کلیه علی رغم درمان های به عمل آمده بهبود نیابد و پیشرفت کند به مرحله پایانی نارسایی کلیه منجر می شود که در این صورت به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز دارد. علایم مرحله پایانی نارسایی کلیه عبارتند از: کاهش شدید حجم ادرار؛ تورم صورت،دست ها، پاها و شکم؛ خواب آلودگی شدیدف خارش شدید پوست( به دلیل افزایش شدیداوره خون)؛ کاهش وزن، باردارشدن زبان، سردرد و استفراغ، وجود بوی شبیه آمونیاک در دهان و تنفس بیمار.
بیماری کلیوی ناشی از دیابت(نفروپاتی دیابتی)
*نفروپاتی دیابتی(diabetic nephropathy ) که به آن سندرم کیمل اشتایل- ویلسون و گلومرولونفریت بین مویرگی هم گفته می شود، نوعی بیماری پیشرونده کلیوی و ازانواع گلومرولونفریت است که در اثر بیماری مویرگ های گلومرول های کلیه ایجاد می شود.* نفروپاتی دیابتی با سندرم نفروتیک(— توضیح شماره5) و گلومرولواسکلروز گرهی مشخص می شود و عارضه دیابت شیرین طولانی و از علل اصلی انجام دیالیز در بسیاری از کشورهای غربی است.
نفروپاتی دیابتی در افرادی انجام می شود که 15 سال یا بیشتر از شروع بیماری دیابت آنها می گذرد و از این رو معمولاً بیماران مبتلا به آن در سنین بین 50 تا 70 سالگی هستند.* نفروپاتی دیابتی پیش رونده است و2تا 3 سال بعد از بروز ضایعات اولیه موجب مرگ بیمار می شود.* نفروپاتی دیابتی در مردان کمی شایع تر است.
این بیماری، شایع ترین علت نارسایی کلیه و مرحله انتهایی بیمای کلیه در ایالات متحده به شمار می اید. افراد مبتلا به دیابت نوع 1و2 ، هردو در خطر ابتلا به نفروپاتی دیابتی قرار دارند. در صورت کنترل نبودن مقدار قندخون، خطر ابتلا به نفروپاتی دیابتی بیتشر است.* علایم و نشانه های نفروپاتی دیابتی عبارتند از: افزایش فشارخون،تورم بدن(اِدِم یا خیز؛edema ) ؛ تصلب(سختی) سرخرگ کلیوی، دفع پروتئین در ادرار(پروتئینوری،سندرم نفروتیک).
نکته: نفروپاتی دیابتی در مراحل اولیه نشانه ای ندارد و نشانه های بیماری در مراحل دیررس ان، در نتیجه دفع مقادیر زیاد پروتئین در ادرار یا نارسایی کلیه ایجاد می شوند.
بیماری پُلی کیستیک
*بیماری پُلی کیستیک(polycystic kidney-PKD ) اختلالی ارثی است که کلیه ها و سایر اعضا را مبتلا می کند و در آن، گروه هایی از کیسه های پرمایع (موسوم به کیست) در کلیه ها ایجاد می شوند. این کیست ها، تصفیه موادزاید خون به وسیله کلیه ها را مختل می کنند.
رشد کیست ها موجب بزرگ شدن کلیه می شود که ممکن است به نارسایی کلیه بیانجامد. این کیست ها ممکن است در سایر اعضای بدن، به ویژه کبد و لوزالمعدع نیز ایجاد شوند.
علایم بیماری کلیه پلی کیستیک
علایم و نشانه های بیماری کلیه پلی کیستیک عبارتند از افزایش شدید و خطرناک فشارخون، کمردرد یا دردپهلوها، ادرارخونی(هِماچوری،hematuria )، عفونت های ادراری مکرر، سنگ کلیه و ناهنجاری های دریچه ای قلب. در افراد مبتلا به بیماری پلی کیستیک احتمال بروزآنِوریسم(بیرون زدگی غیر طبیعی) در قسمتی از سرخرگ آئورت یا رگ های خونی مغز افزایش می یابد که در صورت پاره شدن می توانند موجب مرگ بیمار شوند.* حدود000/500 نفر در ایالات متحده مبتلا به بیماری کلیهپلی کیستیک هستند.
اگرچه بیماری کلیه پلی کیستیک معمولاً نوعی اختلال ژنتیکی است ولی انواع غیر ارثی آن نیز که بیماری پلی کیستیک اکتسابی نامیده می شوند گاهی در افراد مبتلا به آسیب درازمدت کلیه و افرادی که تحت دیالیز قرار دارند بروز می کنند.
بیماری کلیه پلی کیستیک معمولاً تا حدود 45 سالگی بدون علامت است ولیگاهی در سنین حدود 20 سالگی و حتی به ندرت در نوزادان و کودکان نیز دیده می شود.
چنانچه زن و شوهر بدانند که هردو دارای ژن عامل بیماری کلیه پلی کیستیک نوع جوانان هستند باید مشاوره ژنتیکی انجام دهند.
با سونوگرافی جنین داخل رحم نیز می توان کلیه هایش را بررسی نمود و وجود بیماری پلی کیستیک را تشخیص داد.
گاهی یک یا چند کیست کلیه عفونی می شوند و تولید تب و درد می نمایند.* تشخیص بیماری کلیه پلی کیستیک: در حین معاینه به وسیله ی پزشک و یاآزمایش عملکرد کلیه در فردی که یکی از اعضای خانواده اش مبتلا به این بیماری هستند داده می شود. تأیید تشخیص به وسیله سونوگرافی و سی تی اسکن کلیه صورت می گیرد.
بیماری کلیه پلیکیستیک بزرگسالان به صورت اُتوزومی غالب به فرزندان انتقال می یابد، یعنی اگر فقط یکی از والدین دارای ژن این بیماری باشد می تواند آن را به فرزندان خود انتقال دهد. در هریک از فرزندان چنین پدر یا مادری، احتمال بروز این بیماری در بزرگسالی50 % است. این نوع بیماری را بیماری کلیه پلی کیستیک اتوزومی غالب(autosomal dominant polycyecystickindney disease-ADPKD) می نامند،
اما بیماری کلیه پلی کیستیک جوانان به صورت اتوزومی مغلوب منقل می شود یعنی هم پدر و هم مادر دارای ژن معیوب هستند و احتمال ابتلای هر یک از فرزندان چنین پدر و مادری25%است. به این نوع بیماری،بیماری کلیه پلی کیستیک اتوزومی مغلوب
(autosomal recessivepolycyecystickindney disease-ARPKD) گفته می شود.
درمان بیماری کلیه پلیکیستیک
درمان ADPKDتا حد زیادی حمایتی است و درمان خاصی که بتواند از کاهش عملکرد کلیوی جلوگیری کند وجود ندارد. کنترل فشارخون، تجویز آنتی بیوتیک در صورت وجود عفونت در کیست های کلیوی یا کبدی، تخلیه کیست از طریق وارد کردن سوزن از راه پوست در موارد وجود درد شدید، اسکلروتراپی کیست ها با تزریق الکل در داخل آنها و به ندرت تخلیه با استفاده از عمل جراحی ممکن است ضررت یابد. در برخی موارد از دیالیز یا پیوند کلیه استفاده می شود.
درمان اختصاصی برای ARPKD وجود ندارد. پیشرفت در زمینه تهویه مکانیکی، حمایت دوران نوزادی، درمان فشارخون، دیالیز و پیوند کلیه موجب زنده ماندن نزادان و کودکان و رسیدن آنها به سنین نوجوانی می شود. پیوند کبد در موارد وجود کیست های کبد ضرورت دارد.
منبع : متخصص کلیه و مجاری ادرار