روش‌های جراحی سنگ کلیه و نحوه‌ی انجام آن

سنگ کلیه رسوبات سختی است که از مواد معدنی مانند کلسیم یا مواد زائد مانند اسید اوریک تشکیل شده است. این رسوبات در ابتدا اندازه کوچکی دارند، اما در صورت چسبیدن مواد معدنی بیشتر و نادیده گرفته شدن برای مدت طولانی، می‌توانند بزرگتر شوند.اگرچه برخی از سنگ‌های کلیه اغلب خود به خود و بدون درمان از طریق ادرار دفع می‌شوند، با این حال، سنگ‌های دیگر که اندازه بزرگ‌تری دارند معمولاً دردناک هستند و در مجاری ادراری گیر می‌کنند و نیاز به جراحی دارند.چهار روش مختلف برای از بین بردن سنگ کلیه‌های خیلی بزرگ، که به طور طبیعی دفع نمی‌شوند، وجود دارد:

• سنگ شکنی برون اندامی
• اورتروسکوپی
• جراحی به روش بسته (PCNL)
• جراحی باز

سنگ شکنی برون اندامی و اورتروسکوپی رایج‌ترین روش‌های درمانی برای سنگ کلیه کوچک و متوسط ​​هستند. با این حال، برای بیماران مبتلا به سنگ‌های کلیه بزرگ یا نامنظم، افراد مبتلا به عفونت، سنگ‌هایی که به اندازه کافی توسط SWL (سنگ شکنی برون اندامی) شکسته نشده‌اند یا کسانی که کاندید مناسب برای اورتروسکوپی نیستند، جراحی حداقل تهاجمی به روش بسته (PCNL) باید استفاده شود. در موارد بسیار نادری که سنگ بسیار بزرگ است به طوری که با درمان های دیگر نمی‌توان آن را برداشت یا خرد کرد، جراحی توصیه می‌شود.

در این مقاله ما به بررسی دو روش جراحی سنگ کلیه بسته (pcnl) و جراحی سنگ کلیه باز که برای سنگ کلیه‌های متوسط تا بزرگ به کار می‌رود، می‌پردازیم.

جراحی به روش بسته (PCNL)

جراحی به روش بسته (PCNL) معمولاً برای درمان سنگ‌های کلیه که بزرگ‌تر از دو سانتی‌متر هستند و ممکن است در مکان‌های غیرقابل دسترس در کلیه یا حالب باشند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این روش، جراح یک برش کوچک در پشت ایجاد می‌کند و از طریق آن سنگ‌های بزرگ یا نامنظم را از بین می‌برد. برای از بین بردن سنگ‌های بزرگ‌تر ممکن است نیاز به جراحی‌های اضافی باشد.اگر سنگ از طریق لوله خارج شود، نفرولیتوتومی نامیده می‌شود، اما اگر سنگ شکسته شده و سپس خارج شود، به آن نفرولیتوتریپسی می‌گویند. از امواج صوتی با فرکانس بالا برای شکستن سنگ استفاده می‌شود و سپس از دستگاه مکش استفاده می‌شود.

قبل از جراحی به روش بسته (PCNL) چه چیزهایی باید بدانم؟

موارد زیر را به پزشک اطلاع دهید:

• تمام داروهای تجویزی، ویتامین‌ها و مکمل‌ها، گیاهان دارویی و داروهای طبیعی، و داروهای بدون نسخه‌ای که مصرف می‌کنید.
• هر گونه حساسیت شناخته شده‌ای که به داروها و ماده حاجب استفاده شده در اشعه ایکس دارید.
• در صورت باردار بودن.دستورالعمل‌های قبل از عمل که توسط پزشک توصیه شده است را مرور کنید. ممکن است لازم باشد:
• برای انجام الکتروکاردیوگرام (EKG)، عکسبرداری با اشعه ایکس، یا آزمایش خون و ادرار، نوبت بگیرید.
• در صورت مصرف داروهایی که ممکن است خطر خونریزی شما را افزایش دهند، مانند آسپرین، ایبوپروفن، وارفارین، کلوپیدوگرل و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی به پزشک خود اطلاع دهید. ممکن است لازم باشد مصرف برخی از این داروها را قبل از انجام عمل قطع کنید.
• برای کمک به جلوگیری از عفونت، در صورت تجویز، آنتی بیوتیک مصرف کنید.
• با پزشک خود مشورت کنید که کدام یک از داروهای خود را صبح بعد از جراحی مصرف کنید. صبح روز عمل این داروها را فقط با یک جرعه کوچک آب مصرف کنید.
• شب قبل از عمل جراحی بعد از نیمه شب دیگر چیزی نخورید و ننوشید (به جز جرعه‌ای آب همراه با داروهای صبحگاهی خود).

مراقبت‌های بعد از جراحی سنگ کلیه بسته

یک لوله تخلیه در کلیه قرار خواهد گرفت، که در زمانی که ناحیه بهبود می‌یابد، ادرار را از کلیه خارج می‌کند. برش بخیه شده و ممکن است ناحیه با بانداژ پوشانده شود. ممکن است یک یا دو روز بعد از عمل در بیمارستان بستری باشید. پزشک توصیه می کند که به مدت 2 تا 4 هفته، از بلند کردن اجسام سنگین و هل دادن یا کشیدن خودداری کنید. احتمالا بعد از یک هفته می‌توانید به سر کار بازگردید. حدود دو تا سه ماه پس از جراحی سنگ کلیه، پزشک آزمایش تصویربرداری را تجویز می‌کند. این کار برای اطمینان از حذف کامل سنگ کلیه و تمام قطعات سنگ انجام می‌شود.بعلاوه، بر اساس تجزیه و تحلیل شیمیایی سنگ، پزشک برنامه‌ای را برای شما طراحی می‌کند تا از تشکیل سنگ‌های آینده جلوگیری شود.سه راهکار اساسی برای پیشگیری از سنگ کلیه عبارتند از:

• روزانه حدود هشت فنجان  آب بنوشید تا مدام دستگاه ادراری شما فعال باشد. اگر عادت به نوشیدن این مقدار آب ندارید، آهسته شروع کنید و به تدریج مصرف خود را هر روز افزایش دهید.
• برخی داروها را، طبق توصیه پزشک، بسته به نوع سنگ‌تان(مانند یک دیورتیک تیازیدی یا پتاسیم سیترات) باید مصرف کنید.
• دوباره بسته به نوع سنگی که داشتید رژیم غذایی‌تان را تغییر دهید: به عنوان مثال، ممکن است از شما خواسته شود که مصرف پروتئین حیوانی و غذاها و نوشیدنی‌های شیرین شده با قند را کاهش دهید. همچنین ممکن است به شما توصیه شود که مصرف میوه و سبزیجات را افزایش دهید.

عوارض عمل جراحی سنگ کلیه به روش بسته (PCNL)

معمولا عمل جراحی سنگ کلیه به روش بسته (PCNL) عوارضی به همراه ندارد، اما مانند هر روش دیگری ممکن است دچار برخی عوارض شوید. پزشک مشکلات احتمالی از جمله موارد زیر را بررسی خواهد کرد:

• لخته شدن خون
• وجود خون در ادرار
• انسداد در حالب، لوله ای که ادرار را از کلیه به مثانه می رساند
• آسیب به اندام‌های مجاور
• قطعات سنگی باقیمانده
• عفونت
• مایع در قفسه سینه
• کاهش عملکرد کلیه
• بازگشت سنگ کلیه
• واکنش به بیهوشی

مزایا و معایب جراحی سنگ کلیه به روش بسته (PCNL) چیست؟

یکی از مزایای این جراحی این است که موثرترین روش برای اطمینان از عاری بودن بیمار از سنگ است. اکثر بیماران زمان ترک بیمارستان، دیگر هیچ سنگی در کلیه‌شان ندارند. با این حال، گاهی اوقات، روش دیگری برای برداشتن سنگ مورد نیاز است. حتی اگر شامل ایجاد یک برش باشد، بازهم نسبت به جراحی باز کامل برای درمان سنگ کلیه، کم‌تهاجمی‌تر است. از آنجایی که این جراحی جزو جراحی‌های سخت‌تر است، توسط جراحان ماهر انجام می‌شود. اورولوژیست‌ها و رادیولوژیست‌ها ممکن است برای این جراحی‌ها با هم همکاری کنند.

چه زمانی باید با پزشکم تماس بگیرم؟

در صورت تجربه هر یک از موارد زیر با پزشک خود تماس بگیرید:

• دردی که با داروهای تجویزی قابل کنترل نیست.
• قرمزی، گرما، خونریزی بیش از حد یا ترشح از محل برش
• علائم عفونت، از جمله تب یا لرز
• مشکلات ادراری که بیشتر از حد انتظار شما یا پزشکتان طول بکشد
• افزایش لخته خون در ادرار
• درد قفسه سینه یا مشکل در تنفس
• تهوع یا استفراغ مداوم
• علائم جدید یا غیرمنتظرهاگر فکر می کنید شرایط اورژانسی دارید، فورا با خدمات فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید.

درمان سنگ کلیه: جراحی باز

جراحی باز ممکن است قبل، بعد یا به جای سایر درمان‌ها انجام شود. در صورت نیاز به جراحی، ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی در مورد خطرات و عوارض احتمالی آن با شما صحبت خواهد کرد. نحوه آمادگی برای عمل به شما توضیح داده خواهد شد. در مورد بیهوشی نیز برای احساس آرامش و احساس نکردن درد در طول عمل به شما توضیح داده می‌شود. بیهوشی معمولاً در صورتی انجام می‌شود که سنگ بسیار بزرگ باشد، یا عفونت جدی داشته باشید، یا کلیه‌ها حتی پس از مدتی انتظار انسداد داشته باشند.جراحی باز سنگ‌های بسیار بزرگ یا سنگ‌هایی را که با روش‌های دیگر قابل برداشتن نیستند، از بین می‌برد. برای انجام این جراحی، پزشک یک برش در پهلوی شما ایجاد می‌کند. کلیه یا حالب شما باز می شود و سنگ خارج می‌شود. سپس کلیه یا حالب، و بعد پوست بخیه می‌شود.در برخی موارد، یک لوله پلاستیکی موقت به نام استنت در حین جراحی در داخل حالب قرار می‌گیرد. استنت به بهبود بافت کمک می‌کند و به ادرار امکان تخلیه می‌دهد.

شرایط بعد از عمل و دوره‌ی نقاهت جراحی سنگ کلیه باز

احتمالا چندین روز در بیمارستان بستری خواهید بود. پانسمان موجود در برش قبل از مرخص شدن برداشته می‌شود. در صورت داشتن استنت، پانسمان توسط ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی ظرف 1 تا 4 هفته برداشته می‌شود. برای بهبودی کامل به 4 هفته تا 6 هفته استراحت در خانه نیاز دارید. مراجعه‌های بعدی به ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی کمک می‌کند تا سنگ‌های جدید را زود تشخیص دهد. تشخیص زود هنگام به جلوگیری از جراحی‌های بعدی کمک می‌کند.

عوارض جراحی سنگ کلیه باز

خطرات جراحی باز برای برداشتن سنگ کلیه عبارتند از:

• خونریزی شدید
• عفونت
• خطرات مرتبط با بیهوشی
• افزایش خطر ابتلا به فتق در جایی که برش برای جراحی ایجاد شده است.همچنین این خطر وجود دارد که کلیه در اثر جراحی باز به شدت آسیب ببیند و ممکن است مجبور به درآوردن کلیه شوید.

چه زمانی باید با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود تماس بگیرید

در صورت تجربه موارد زیر با ارائه دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود تماس بگیرید:

• تجربه درد ناگهانی پهلو که به طور فزاینده بدتر می‌شود یا غیر قابل تحمل است
• تب بیش از 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد)
• حالت تهوع ادامه‌دار
• خونریزی شدید هنگام ادرار کردن
• خونریزی شدید اطر تریق لوله تخلیه
• تورم یا قرمزی در اطراف محل برش
• احساس سرگیجه یا درد قفسه سینه یا تنگی نفس

هزینه‌های جراحی سنگ کلیه به روش بسته (PCNL) و باز

قیمت و هزینه‌های جراحی سنگ کلیه با توجه به نوع سنگ کلیه، روشی که برای جراحی آن استفاده می‌شود و خصوصی یا دولتی‌بودن مرکز جراحی متفاوت است.

سوالات متداول 

پزشک چگونه تشخیص می‌دهد که کدام روش مناسب است؟

اورولوژیست آزمایشات خاصی از جمله آزمایش ادرار، آزمایش خون، اشعه ایکس و احتمالا سی تی اسکن شکم را برای دریافت جزئیات بیشتر در مورد محل سنگ کلیه و میزان انسداد انجام می‌دهد.

کدام یک از روش‌های جراحی سنگ کلیه برای من مناسب است؟

جراحی انتخابی به نوع و شدت بیماری، سلامت عمومی و مهارت جراح بستگی دارد.اگر سنگ‌ها کوچک و بدون عارضه باشند، جراح احتمالاً روشی کم‌تهاجمی را توصیه می‌کند، در حالی که جراحی سنگ کلیه به روش بسته (PCNL) یا گاهی اوقات، جراحی باز یا لاپاراسکوپی ممکن است برای سنگ‌های بزرگتر و پیچیده‌تر ترجیح داده شود.

جراحی باز چقدر موثر است؟

بسته به محل سنگ کلیه، جراحی باز معمولاً می‌تواند سنگ را به طور کامل از بین ببرد.

آیا می‌توانم بعد از جراحی سنگ کلیه به روش بسته (PCNL) به خانه برگردم؟

خیر، یکی از اعضای خانواده یا دوستان‌تان باید شما را به خانه بازگرداند. اکثر بیمارستان‌ها و مراکز جراحی به شما اجازه نمی‌دهند تا بعد از عمل با تاکسی به خانه بروید.

جراحی سنگ کلیه به روش بسته (PCNL) چقدر طول می‌کشد؟

عمل معمولاً حدود 1 ساعت طول می‌کشد.

جراحی سنگ کلیه به روش بسته (PCNL) درد دارد؟

بیهوشی از درد حین جراحی جلوگیری می‌کند. درد و ناراحتی بعد از عمل را می‌توان با دارو کنترل کرد.