عمل سنگ کلیه چیست

[sbu_post_image]

علایم سنگ کلیه

علایم و نشانه های سنگ کلیه عبارتند از: دردشدید ( که اغلب هنگامی بروز  می  کند که سنگ در دستگاه ادراری به حرکت درمی آید و موجب تحریک یا انسداد حاد می شود)، ادرار خونی(هِماچوری، که در اثر بزرگ تر شدن یا به حرکت درآمدن سنگ ایجاد می شود)، گاهی تهوع و استفراغ، تکرر ادرار یا سوزش ادرار که در اثر نزدیک شدن سنگ به مثانه ایجاد می شوند و بروز تب  و لرز همراه با علایم مزبور(که احتمال وجود عفونت را مطرح می کند). معمولاً درد ناشی از سنگ کلیه، واضح و قولنجی(کرامپی) است و در ناحیه  پشت و پهلو، یعنی درمحل کلیه یا در قسمت پایین شکم احساس  می شود. در مراحل دیررس تر، ممکن است  درد به ناحیه کشاله ران و بیضه(در جنس مذکر) و لب های فرج(درجنس مؤنث) شود.

تشخیص سنگ کلیه

تشخیص سنگ کلیه در مواردی که موجب درد نشده است گاهی به  طور اتفاقی در رادیوگرافی ساده شکم یا پیلوگرافی داخل وریدی(IVP، که به اصطلاح به آن عکس رنگی کلیه گفته می شود) می توانند سنگ کلیه را تشخیص دهند. امروزه با روی کار آمدن سونوگرافی، برای تشخیص سنگ کلیه، کمتر از رادیو گرافی ساده شکم یاIVP استفاده می شود. آزمایش خون و ادرار به تشخیص وجود مواد غیرطبیعی که ممکن است باعث ایجاد سنگ کلیه  شده باشند کمک می کند. گاهی از سی تی اسکن برای کمک به تشخیص و درمان صحیح استفاده می شود.

پیشگیری از سنگ کلیه

 غذاهای حاوی ویتامین D اضافی  و نیز بعضی آنتی اسیدهای حاوی کلسیم در افراد مبتلا به  سنگ های کلسیمی نباید مصرف شوند.* افراد دارای ادرار بسیار اسیدی باید از خوردن زیادگوشت، ماهی  و مرغ پرهیز نمایند زیرا این غذاها مقدار اسید ادرار را افزایش میدهند.* برای جلوگیری از ایجاد سنگ های سیستینی خوردن بیش  از 4 لیتر آب در 24 ساعت توصیه می شود. این مقدار باید در طول شب خورده شود.

داروی آلوپورینول از ایجاد سنگ های اسیداوریکی و بعضی داروهای مُدرّ(مثل هیدروکلروتیازید) از به وجود آمدن سنگ های کلسیمی پیشگیری میکنند. چنانچه نتوان با مصرف مایعات زیاد از ایجاد سنگ های سیستینی پیشگیری کرد ممکن است از داروهای کاهش دهنده مقدار سیستین در ادرار (مانندCuprimineیاThiola ) استفاده شود. اگر نتوان سنگ های عفونی را خارج نمود دارویی به نام اسید استو هیدروگزامیک(AHA ) تجویز می شود. این دارو را همراه با داروهای آنتی بیوتیک دراز مدت برای پیشگیری از عفونت های ادراری به کار می برند. گاهی درمان سنگ های کلیوی ناشی از پرکاری غددپاراتیرویید، برداشتن غدد مزبور با استفاده از عمل  جراحی است. در اکثر موارد، فقط یکی از 4 غده ی پاراتیرویید را که بزرگ شده است خارج می کنند.

درمان  سنگ کلیه

 در بسیاری از موارد به عمل جراحی نیاز ندارد. اکثر سنگ های کلیه با خوردن مقدار زیادی آب، خود به خود دفع می شوند و بیمار طی این مدت می تواند در منزل استراحت کند و در صورت وجود درد، مسکن مصرف نماید. در افرادی که یک بار مبتلا به سنگ کلیه شده اند ممکن است چندبار دیگر نیز سنگ کلیه ایجاد شود. راه ساده و بسیار مهم برای پیشگیری از ایجاد سنگ کلیه، نوشیدن مقدار زیاد مایعات و به خصوص اب  است. پرهیز از لبنیات و سایر غذاهای حاوی کلسیم زیاد در افرادی که دچار سنگ کلیه از جنس کلسیم شده اند  ضروری  استولی تحقیقات اخیر نشان داده اند که غذاهای حاوی کلسیم، از جمله لبنیات ممکن است  به پیشگیری  از ایجاد سنگ های کلسیمی کمک کنند.

نکته: خوردن قرص های حاوی کلسیم، خطر ایجاد سنگ کلیه را افزایش می دهد.

 عمل جراحی سنگ کلیه

خارج کردن  سنگ کلیه با استفاده از عمل جراحی در موارد شکست سایر روش های درمانی ضرورت می یابد. در صورت  بروز انسداد ادرار،عفونت ادراری، آسیب دیدگی کلیه، بزرگ تر شدن سنگ در رادیوگرافی و عدم دفع سنگ پس  از مدت معمول و ایجاد درد دائمی می توان از عمل جراحی استفاده کرد. امروزه  عمل  جراحی کلیه بسیار پیشرفت کرده است و در بسیاری از موارد انجام جراحی بزرگ ضرورت پیدا نمی کند.* سنگ شکنی(لیتوتریپسیLithotripsy ) که اسم علمی آن(extracorporeal shockwave lithotripsy-ESL ) به معنی «سنگ شکنی با امواج شوک خارج بدنی» است رایج ترین روش درمان سنگ های کلیوی به  شمار می آید.

در این روش، امواج شوک ایجاد شده در خارج از بدن از طریق پوست و بافت ها عبور  میکنند و پس  از برخورد با  سنگ کلیه آن را خرد می نمایند و سنگ ها را به  شکل شن هایی درمی آورند که به آسانی از طریق ادرار دفع می شوند. امروزه از انواع دستگاه سنگ شکن استفاده می شود. یکی از انواع سنگ شکنی با دستگاهی انجام می شود که در آن بیمار در یک وان آب  می خوابد و امواج شوک تولیدشده به وسیله دستگاه از طریق آب به  بدن بیمار انتقال می یابند.

نوع دیگر سنگ شکنی با دستگاهی صورت می گیرد که بالشتک نرمی دارد که بیمار بر روی آن دراز  می کشد. در اکثر این دستگاه ها از اشعه X یا سونوگرافی برای کمک به تعیین محل دقیق سنگ استفاده می شود. اغلب موارد سنگ شکنی به  بی حسی نیاز دارند. سنگ شکنی غالباً به صورت سرپایی انجام می شود و اکثر بیماران می توانند پس  از چند روز به فعالیت های عادی خود بازگردند.* عوارض سنگ شکنی کلیه عبارتند از: خونی شدن ادرارکه تا چند روز پس از سنگ شکنی ادامه می یابد، کبودی و ناراحتی خفیف در ناحیه پشت  یا  شکم که در اثر امواج شوک ایجاد می شود، ناراحتی ناشی  از عبور ذرات خردشده ی سنگ که در مورد اخیر ممکن است انجام درمان های اضافی ضرورت پیدا کند.

نکته* سنگ شکنی در سنگ های خیلی بزرگ کلیه، روش ایده آل به شمار نمی آید.

*در صورت وجود سنگ های خیلی بزرگ یا در مواردی که سنگ در محلی قرار دارد که  دستگاه سنگ شکن بر آن اثر  نمی کند از« نفرولیتومی از راه  پوست»استفاده می شود که  در آن جراح پس  از ایجاد برش کوچکی در ناحیه ی پشت  بیمار، مستقیماً تونل باریکی به داخل کلیه به وجود می آورد و با استفاده از وسیله ای به نام نفروسکوپ(nephroscope )، محل سنگ را مشخص و آن را خارج می کند. برای خارج کردن سنگ های بزرگ از انرژی اولتراسونیک(ماوراءصوت) یا الکترو هیدرولیک استفاده می شود.* اگرچه بعضی از سنگ های واقع در حالب را می توان با سنگ شکن درمان کرد ممکن است در سنگ های قسمت میانی یا تحتانی حالب، استفاده از اورِتِروسکوپ(ureteroscope ) ضرورت یابد. در این روش، جراح بدون استفاده از برش، وسیله فیبرواپتیک کوچکی موسوم به اورِتِروسکوپ را از طریق پیشابراه و مثانه، وارد حالب می کند و پس  از تعیین محل سنگ، به وسیله یک ابزار قفس مانند آن را خارج می کند و یا با استفاده از دستگاه مخصوص ایجادکننده موج شوک سنگ را خرد می نماید. ممکن است یک لوله یا استنت(stent ) کوچک برای مدت چند روز در حالب گذاشته شود تا به ترمیم لایه مفروش کننده حالب کمک نماید.

منبع : کتاب راهنمای پزشکی خانواده- بیماری های کلیه و مجاری ادرار