[sbu_post_image]
قشرکلیه
کورتکس (قشر)کلیه، لایه ی بیرونی بسیار پرعروق و دانه دار کلیه است که تقریباً از 25/1 میلیون گلومرول (glomerulus) و لوله های در هم پیچیده تشکیل می شود. هر گلومرول ساختمانی از رگ های خونی و رشته های عصبی است. لوله های در هم پیچیده (convoluted tubules) کلیه از گلومرول ها تا مجاری ارتباط دهنده و بین کپسول بومن (Bowman’s capsule) و قوس هِنلِه (Loop of Henle) امتداد می یابند. بخش های ابتدایی و انتهایی این لوله ها در هم پیچیده و بخش های صعودی و نزول قوس هنله، صاف هستند. گلومرول ها و لوله های در هم پیچیده کلیه، مواد زاید بدن را از خون تصفیه می کنند و چنان چه مواد مورد استفاده ای در آنها یافت شود، این مواد را به خون بر می گردانند و بقیه مواد را به صورت ادرار دفع می نمایند. اجسام مالپیگی (Malpighian corpuscles) یا اجسام کلیوی (renal corpuscles) اجسامی کوچک، گرد و به رنگ قرمز تیره اند که در قشر (کورتکس) کلیه واقع شده اند و هر یک از آنها به یک لوله ی کلیوی متصل می شود. هر جسم مالپیگی تقریباً 2/0 میلی متر قطر دارد. اجسام مالپیگیبخشی از دستگاه تصفیه ای کلیه را تشکیل می دهند که اجزای غیر پروتئینی پلاسمای خون از طریق آنها وارد لوله های کلیوی می شوند.
تعداد بیماری های کلیه و مجاری ادرار بسیار زیاد است و توضیح کامل هریک از آنها نیز مبحثی پیچیده و تخصصی و از حوصله ی این کتاب خارج است.
در این بحث، تنها به تعدادی از بیماری های شایع تر کلیه و مجاری ادرار به طور خلاصه اشاره می شود.
به طور کلی می توان بیماریهای کلیه و مجاری ادرار را به شکل زیر تقسیم بندی کرد:* بیماری مزمن کلیه*بیماری ها یا سندرم های ارثی لوله های پروگزیمال(فوقانی)کلیه(شامل چندین نوع بیماری و سندرم مختلف که در این کتاب به آنها اشاره نشده است.)
نارسایی حاد کلیه*نارسایی مزمن کلیه* بیماریهای گلومرولی کلیه(شامل گلومرولونفریت که خود از انواع بالینی مختلف از جمله سندرم های نفریتیک حاد، سندرم های نفروتیک از جمله نفروپاتی دیابتی، سندرم های عروقی گلومرول ها و سندرم های گلومرولی مرتبط با بعضی بیماری های عفونی تشکیل می شود.)
بیماری کلیه پُلی کیستیک و سایر اختلالات ارثی لوله های کلیوی.* بیماری های لوله ها و نسج بینابینی کلیه( شامل نفریت بینابینی حاد ناشی از داروها، عفونت ها یا انواع با علل ناشناخته؛ و بیماری های مزمن لوله ها و نسج بینابینی کلیه، از جمله بیماری های ارثی کلیه، اختلالات خودایمنی، بیماری های نئوپلاستیک و بیماری های متفرقه) که در این بحث به آنها اشاره نشده است.
آسیب های عروقی کلیه (مانند تنگی سرخرگ کلیه در اثر تصلُّب یا سخت شدگی، نفروپاتی ایسکمیک؛ ایجاد لخته در عروق کلیه؛ آسیب عروقی کلیه در اثر افزایش فشارخون یا در بیماری های سیستمیک و ایجاد لخته در سیاهرگ کلیوی) که در این کتاب درباره ی آنها توضیح داده نشده است.* سنگ های کلیه*عفونت های مجاری ادرار(شامل اورتریت،سیستیت و پیلونفریت)* انسداد مجاری ادرار(شامل انواع مادرزادی،نقایص اکتسابی داخلی و نقایص اکتسابی خارجی)* کیست ها و تومورهای کلیه*بیماری های مثانه( مانند سنگ مثانه و تومور مثانه)*بیماری های پیشابراه(ازجمله تنگی پیشابراه)
عامل اصلی بیماری کلیه
معمولاً دو علت مهم برای نارسایی کلیه ها (یا مرحله نهایی بیماری کلیه) دیابت( دیابت نوع 2 یا دیابت بزرگسالان) و فشار خون بالا وجود دارد. زمانی که این دو بیماری با درمان مراقبت شوند، بیماری های کلیه مرتبط با آنها می توانند پیشگیری شوند یا سرعت شان کاهش یابد. داروهای موثر زیادی برای درمان فشار خون بالا وجود دارند. علاوه براین، تغییرات سلامت بخش در شیوه زندگی، مانند کم نمودن وزن و ورزش مرتب در مراقبت از فشار خون بالا و حتی پیشگیری از آن موثر است.
نظارت دقیق بر قند خون در بیماران دیابتی از سایر مشکلات مانند بیماری کلیه، بیماری کرونر قلب وسکته پیشگیری می کند. زمانی که بیماران دیابتی، همزمان به فشار خون بالا مبتلا شوند، داروهای خاصی که بازدارنده های آنزیم تبدیل کننده آنژیوتنسین نامیده می شوند، برای حفظ عملکرد کلیه ها موثرند. سومین علت اصلی مرحله نهایی بیماری کلیه گلومرولونفریت( بیماریی که به واحدهای تصفیه کننده کلیه بنام گلومرول ، آسیب می رساند) است . در بسیاری از حالات، علت این بیماری ناشناخته است ، اما در برخی موارد ممکن است ارثی باشد یا در اثر عفونت به وجود آمده باشد.يکي از پيشرفتهاي شگرف، ابداع دستگاه سنگ شکني برون اندامي براي درمان سنگهاي ادراري بود. اين دستگاه از خارج از بدن امواج شوکي جهت شکستن سنگ به سنگ مي تاباند، بدين علت اسم آنرا دستگاه سنگ شکن برون اندامي گذاشته اند، که در مقابل دستگاه سنگ شکن درون اندامي است که موضوع فعلي بحث ما نيست. اختراع دستگاه سنگ شکن انقلابي در درمان سنگهاي ادراري ايجاد کرد و جايگزين روش جراحي شد که خيلي پر عارضه بود. دستگاه سنگ شکن در دهه 1980 در کشور آلمان ساخته شد و پس از آن استفاده از آن در دنيا عموميت پيدا کرد. اکنون درمان با سنگ شکن شايعترين روش درمان سنگهاي کليه در سرتاسر دنيا شده است. مراکزي که دو دهه قبل نسبت به تهيه اين دستگاه اقدام کردند، نسل قديمي دستگاه را دارند. نسلهاي جديدتر دستگاه هم موثرتر بوده و هم درد کمتري ايجاد مي کنند. مکانيسم عمل اين دستگاه بر اين استوار است که دستگاه با کمک يک تکنسين، سنگ ادراري را پيدا کرد و امواج شوکي را از خارج از بدن به سنگ شليک مي کند و منجر به خرد شدن سنگ مي گردد. امواج شوکي که به سنگ داده مي شوند داراي شدتهاي مختلف هستند که از ولتاژ پائين شروع شده و رفته رفته ولتاژ افزايش مي يابد تا سنگ خُرد شود. ممکن است براي خُرد شدن سنگ 3000-2000 شوک لازم باشد. اگر جنس سنگ سفت نباشد، به راحتي مي شکند. اگر جنس سنگ خيلي نرم باشد تبديل به پودر مي شود. اگر جنس سنگ سفت باشد، سنگ يا نمي شکند و يا اينکه به قطعات درشت مي شکند. عمل سنگ شکني نيازي به بيهوشي و بستري شدن ندارد و سرپائي انجام مي شود. نسلهاي جديد دستگاه سنگ شکن هم اندازه کوچکتري دارند و هم اينکه سنگ را بطور موثرتري مي شکنند.
منبع : متخصص درمان سنگ کلیه
