[sbu_post_image]
مثانه عصبي
مثانه عصبي يكي از بيماريها و يا صحيحتر از آن عارضهاي است كه بر اثر بروز برخي از بيماريها به وجود ميآيد و در دفع ادرار، فرد را دچار مشكلات فراواني ميكند، به طوري كه گاهي زندگي اجتماعي او را دچار اختلال كرده و باعث ميشود وي به دليل دفع بيهنگام ادرار خانهنشين شود.
كار مثانه ذخيره و دفع بموقع ادرار طي يك فرآيند هماهنگ است كه اين هماهنگي بين مغز، سيستم نخاعي، اعصاب محيطي، مثانه و مجراي ادرار صورت ميگيرد. وقتي مثانه پر ميشود، پيامي از طريق نخاع از مثانه به مغز ميرسد كه مثانه پر است و در همين مسير هم، پيامي از مغز ارسال ميشود كه با هماهنگي مثانه و دريچه مجراي ادرار، تصميم گرفته ميشود كه ادرار نگهداري يا دفع شود، بنابر اين هر عارضهاي كه به اين سيستم كلي صدمه بزند، موجب ايجاد بيماري مثانه عصبي (نوروژنيك) ميشود.
مثانه عصبي به علت از دست دادن كنترل طبيعي مثانه و در نتيجه آسيب به سيستم عصبي به وجود ميآيد و معمولا به سه دسته مثانه «شل» (مثانهاي كه قدرت انقباضياش كم باشد)، مثانه بيشفعال (مثانهاي كه خود به خود منقبض ميشود) و مثانه تلفيقي (شل و بيشفعال) تقسيم ميشود.
اگر نخاع خاجي يا اعصاب پس از آن آسيب ببيند مثانه شل به وجود ميآيد، ولي اگر نخاع كنترلكننده مثانه (نخاع خاجي) سالم باشد و آسيب بالاتر از آن باشد (نخاع كمري، سينهاي، گردني و مغز) مثانه بيشفعال يا اسپاسمي به وجود خواهد آمد.
در مثانه بيشفعال، فرد توان كنترل ادرار خود را ندارد و مثانه خود به خود مكررا، بدون آنكه فرد بخواهد منقبض و ادرار تخليه ميشود ولي چون هماهنگي بين مثانه و دريچه مجرا وجود ندارد، اين تخليه كامل نخواهد بود و بيمار در درازمدت دچار ضخامت جدار مثانه ميشود و از حجم مثانه كاسته شده، فشار مثانه بالا ميرود و آسيب ميبيند. افرادي كه دچار مثانه شل هستند، حس پري مثانه را از دست ميدهند و قادر به تخليه مثانه نيستند و مثانهشان منقبض نميشود و معمولا ادرار با حجم خيلي كم به صورت تكه تكه با فشار شكم (زور زدن) خارج ميشود كه موجب ايجاد عفونت ادراري، سنگ مثانه و تخريب عملكرد كليه ميشود.
علت مثانه عصبي
بيماريهاي شايعي كه باعث ايجاد مثانه عصبي ميشوند شامل آسيبديدگي نخاع به علت ضربه، ديابت، سكتههاي مغزي، اماس، پاركينسون، برخي از اعمال جراحي ناحيه لگن، عفونتهاي سيستم عصبي مركزي نخاع و تومورهاي مغزي هستند. شايعترين علامت اين عارضه بياختياري ادرار است كه ممكن است به چند شكل دائم يا فوريتي (كنترل ادرار تا 2 الي 3 ساعت) ظاهر شود.وي متذكر ميشود: گاهي به جز سيستمهاي ادراري، ساير سيستمهاي بدن نيز مورد آسيب قرار ميگيرند و فرد دچار ناتواني جنسي، بياختياري مصنوعي، يبوست شديد و عدم امكان راهرفتن به دليل ضايعه نخاعي ميشود.
مهمترين عارضه مثانه عصبي را تغييرات روي كليه و مثانه و در نهايت تخريب كاركرد كليه است و از آنجا كه طيف بيماري بسيار وسيع است، براي تشخيص اين عارضه بايد سيستم ادراري و عصبي شخص كنترل شود كه به اين منظور نخستين گام، گرفتن شرح حال، معاينه دقيق، آزمايشهاي خون و ادرار است، كه پس از اين بررسيها، نوبت به آزمايشهاي پاراكلينيك ميرسد كه در اين بخش، يورو ديناميك (نوار مثانه) مهمترين تست به شمار ميرود و حجم مثانه، وضعيت مجرا و … را مشخص ميكند.
درمان مثانه عصبي
حفظ عملكرد كليهها و كيفيت زندگي بيمار با كنترل ادرار و جلوگيري از بياختياري ادرار از مهمترين اهداف درمان است.
براساس نوع مثانه عصبي، علت ايجاد و شدت علائم، درمان متفاوت است و استفاده از روشهاي طب فيزيكي (براي تقويت عضلات لگن، دريچه مجرا و …) داروهاي خوراكي به مبتلايان توصيه ميشود.
در بيماران نخاعي كه كنترل كامل مثانه را از دست دادهاند استفاده از روش سونداژ متناوب مثانه كه هر 4 تا 6ساعت يك بار صورت ميگيرد را توصيه ميشود.
با اين روش مثانه تخليه و از بروز عفونتهاي ادراري و كليوي جلوگيري ميشود.
اما بيماران را از سونداژ دائمي مجرا منع ميكنیم.
در بيماراني كه دچار بيشفعالي مثانه (اسپاسمي) هستند به مرور زمان از حجم مثانه كاسته ميشود، بنابراين پزشكان با استفاده از ساير بافتهاي بيمار حجم مثانه را افزايش ميدهند، به عنوان مثال با قرار دادن روده بيمار روي مثانه، بر حجم آن ميافزايند و يا براي درمان موقت با تزريق بوتاكس به مثانه اين عضو را شل ميكنند كه اين روش البته موقت است.
براي درمان بيماري كه مشكل دريچه مجرا دارد از دريچههاي مصنوعي استفاده ميشود و يا در روش ديگر، با به كار بردن دستگاه تحريك الكتريكي، بيمار از اين معضل نجات پيدا ميكند. بنابراين بهتر است مبتلايان به اين عارضه با انجام معاينات دورهاي، مثانه عصبي را كنترل و از ساير عوارض آن پيشگيري كنند.
منبع :jamejamonline
