[sbu_post_image]
مثانه
*مثانه(urinary bladder) عضوی کیسه مانند، توخالی و عضلانی است که ادرار در آن جمع می شود.مثانه در پشت استخوان عانه(پوبیس؛pubis) و در داخل لگن قرار دارد و به وسیله ی لگن محافظت می شود. رباط ها(لیگامان ها)ی مخصوصی، مثانه را در محل خود نگه می دارند. مدخل باریک و داخلی پیشابراه(urethera) در داخل مثانه، گردن مثانه(bladder neck) نامیده می شود. عضلات گردن مثانه، اسفنکتر(sphincter) نام دارند که به طور محکم در دور پیشابراه قرار گرفته اند و از نشت ادرار ممانعت به عمل می آورند. هنگامی که حجم ادرار داخل مثانه به حد مشخصی رسید، مغز، تکانه های عصبی را به اسفنکتر داخلی ارسال می کند و در نتیجه، این اسفنکتر شل می شود.
مغز، همچنین تکانه هایی را به عضلات دِتروسور(detrusor،رشته های پیچیده طولی تشکیل دهنده ی لایه ی خارجی غشای عضلانی مثانه) می فرستد و موجب شل شدن آنها و در نتیجه، رانده شدن ادرار به سمت پایین و دفع آن می شود. با منقبض شدن مثانه، ادرار از طریق پیشابراه دفع می شود. مثانه از یک قاعده، گردن، ردس، یک سطح فوقانی و دو سطح تحتانی – جانبی تشکیل می شود. حجم مثانه در اقایان حدود120 تا 320 میلی لیتر و در خانم ها کمتر است.
معمولاً وقتی حجم ادرار به 280 میلی لیتر برسد، دفع آن اجتناب ناپذیر می شود. البته ممکن است مثانه بتواند تا 500 میلی لیتر ادرار را تحمل کند ولی وجود بیش از این مقدار ادرار در داخل مثانه موجب احساس درد و فشار می شود.*خونرسانی به مثانه به وسیله ی سرخرگ های مثانه ای فوقانی و تحتانی که شاخه های سرخرگتنه ی قدامی سرخرگ خاصره ای(ایلیاک) داخلی هستند و نیز سرخرگ های سُدادی (obturator) و سرینی تحتانی صورت می گیرد.
در جنس مؤنث، شاخه های اضافی نیز از سرخرگ رحمی و سرخرگ مهبلی(واژینال) به مثانه خونرسانی می کنند.* خون برگشتی از مثانه، به وسیله شبکه ی پیچیده ای از سیاهرگ ها، واقع در سطح تحتانی-خارجی به سیاهرگ خاصره ای(ایلیاک داخلی) می رسد.* اعصاب مثانه، شبکه ی عصبی مثانه ای، متشکل از اجزای سمپاتیک و پاراسمپاتیک را تشکیل می دهند که رشته های آوران پاراسمپاتیک آن از قطعات خاجی دوم تا چهارم نخاع و رشته های وابران پارسمپاتیک آن از قطعات دوم نخاع پشتی و دو قطعه ی فوقانی نخاع کمری مشأ می گیرند. شبکه ی عصبی مثانه ای از بخش قدامی شبکه ی عصبی هیپوگاستریک تحتانی جدا می شود.
*رگ های لنفاوی مثانه از 3 شبکه ی مخاطیف داخل عضلانی و خارج عضلانی منشأ می گیرند که به گره های لنفاوی خاصره ای خارجی خاتمه می یابند.
مثانه عصبی
مثانه عصبی یکی از اختلالات عملکرد مثانه می‌باشد که بدنبال آسیب سیستم عصبی ایجاد می‌شود. براساس محل درگیری و نوع درگیری عصبی به دو نوع تقسیم می‌گردد:
– مثانه بیش فعال یا انقباضی
– مثانه شل
کسانی که مثانه بیش فعال مبتلا هستند، بسیار کم یا اصلاً کنترلی به عملکرد مثانه ندارند. مثانه بطور خودبه خود و مکرر تخلیه می‌گردد و تخلیه بطور کامل انجام نمی‌گیرد. به همین دلیل خطر ابتلا به عفونتهای ادراری در این افراد افزایش می‌یابد.
مثانه شل خصوصیات متفاوتی دارد. در این افراد قسمتی از سیستم عصبی که وظیفه خبررسانی به مغز هنگام پرشدن مثانه، را دارد، دچار اختلال شده‌است در نتیجه با افزایش اندازه و ظرفیت مثانه روبرو خواهیم شد. زمانی که فشار ادرار در مثانه به اندازه‌ای برسد که ماهیچه‌های دریچه خروجی ادرار توانایی غلبه بر آن را نداشته باشد، ادرار شروع به ریزش می‌کند. در این نوع اختلال مثانه نیز مانند مثانه انقباضی، مثانه بطور کامل تخلیه نمی‌گردد.
مثانه بیش فعال (Overactive bladder)
اگر روزانه 8 بار یا بیشتر یا در هنگام شب بیشتر از دو بار جهت دفع ادرار به توالت می‌‌روید احتمالاً به مثانه بیش فعال مبتلا هستید.
منبع : پزشک متخصص مثانه تهران
