نارسایی مزمن کلیه و علایم نارسایی حاد کلیه

[sbu_post_image]

نارسایی مزمن کلیه

نارسایی مزمن کلیه(chronic renal failure-CRF) به معنی از بین رفتن پیشرونده کلیه است.* کلیه ها تلاش می کنند تا آسیب دیدگی خود را با افزایش دادن تصفیه خون(هیپر فیلتراسیون) به کم نفرون های باقی مانده جبران نمایند. با گذشت زمان، هیپرفیلتراسیون به از دست رفتن بیشتر عملکرد کلیه ها می انجامد و در نتیجه کلیه ها کوچک و چروکیده می شوند و در تمام قسمت های آنها بافت جوشگاهی(اِسکار) پیشرونده به وجود می اید. تا وقتی بیش از 70 درصد عملکرد طبیعی هردو کلیه از بین نرفته، نشانه های نارسایی کلیه بروز نمی کنند.

 درمان نارسایی مزمن کلیه

 درمان نارسایی مزمن کلیه، به علت ایجادکننده بیماری بستگی دارد. به عنوان مثال در بعضی انواع گلومرولونفریت از استروییدها(کورتون) و داروهای ضد فشارخون و در انسداد مجاری ادراری از عمل جراحی استفاده می شود. چنانچه نارسایی مزمن کلیه علی رغم درمان های به عمل آمده بهبود نیابد و پیشرفت کند به مرحله پایانی نارسایی کلیه منجر می شود که در این صورت به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز دارد. علایم مرحله پایانی نارسایی کلیه عبارتند از: کاهش شدید حجم ادرار؛ تورم صورت،دست ها، پاها و شکم؛ خواب آلودگی شدیدف خارش شدید پوست( به دلیل افزایش شدیداوره خون)؛ کاهش وزن، باردارشدن زبان، سردرد و استفراغ، وجود بوی شبیه آمونیاک در دهان و تنفس بیمار.

 علایم نارسایی حاد کلیه

سایر علایم نارسایی حاد کلیه عبارتند از:تهوع و استفراغ، خواب آلودگی، سردرد، کمردرد، دردپشت.*

علل نارسایی حاد کلیه

علل نارسایی حاد کلیه عبارتند از:* کاهش حجم خون(مثلاً در اثر شوک یا کم ابی بدن یا مصرف بیش از حد داروهای مُدِر)؛ نارسایی کبد( که موجب اختلال خون رسانی به کلیه می شود)؛مشکلات عروقی؛ عفونت های شدید و التهاب سیستمیک ناشی از عفونت.**سموم یا داروها( از جمله داروهای ضدالتهاب استروییدی مانند ایپوبروفن، آنتی بیوتیک های آمینوگلیکوزیدی مثل جنتامایسین، ماده حاجب یددار رادیو گرافی، لیتیوم، فسفات سدیم مورد استفاده در کولونوسکوپی)؛ آزاد شدن میوگلوبین در اثر تجزیه بافت عضلانی، همولیز(تجزیه گلبول های قرمز خون، مثلاً در بیماری سلول داسی شکل یا بیماری لوپوس)؛ بیمای میلوم متعدد؛ گلومرونفریت حاد ناشی از علل مختلف.**مصرف داروهایی که با تخلیه طبیعی مثانه تداخل می کنند؛ بزرگی خوش خیم پروستات یا سرطانروستا؛ سنگ های کلیه؛ بیماری های بدخیم شکم ( مثلسرطان تخمدان و سرطان کولورکتال)؛ مسدود شدن کاتتر(سوند) ادراری.

تشخیص نارسایی حاد کلیه

تشخیص نارسایی حاد کلیهبا بالا بودن قابل ملاحظه ای کراتینین یا نیتروژن اوره خون(BUN)به ویژه در صورت کاهش حجم ادرارداده می شود. در صورت معلوم نبودن تشخیص، از تعدادی آزمایش های خونی و ازمایش ادرار، استفاده می شود. انجام سونوگرافی مجاری ادراری برای رد وجود انسداد ضروری است. تشخیص قطعی بیماری و تعیین پیش اگهی آن با استفاده از بیوپسی کلیه صورت می گیرد.

درمان نارسایی حاد کلیه

درمان نارسایی حاد کلیه معمولاً در بخش مراقبت های ویژه(آی .سی .یو) انجام می شود. طبیعی نمودنفشارخون و برون ده قلبی، کلید اصلی درمان است. چنانچه نارسایی حاد کلیه به طور سریع و مناسب درمان شود، قابل برگشت است. اسیدوز متابولیک و ازدیاد پتاسیم خون باید تحت درمان قرار بگیرند. استفاده از داروهای مهارکنندهACE (مثل بِنزاپریل) می تواند در نارسایی پیشرفته کلیه از عملکرد کلیه ها محافظت نماید. نکته* عدم بهبود علی رغم برقراری صحیح مایعات بدن، وجود اسیدوزمتابولیک و ازدیاد پتاسیم خون مقاوم به درمان، استفاده از درمان هایی مانند دیالیز یا تصفیه خون را الزامی می سازد.

در تعدادی از بیماران، هرگز عملکرد کلیه ها به طور کامل بهبود نمی یابد که در این موارد مرحله ی انتهایی نارسایی کلیه روی داده است و باید تا پایان عمر از دیالیز استفاده نمود و یا باید از پیوند کلیه استفاده شود.

پیشگیری از آسیب کلیوی

برای پیشگیری از این مساله با هر روشی که امکان پذیر باشد باید فشارخون را کنترل کرد. پرفشاری مزمن خون یکی از شایع‌ترین علل نارسایی کلیه در مردان و زنان است. اگر فردی سیگاری است، باید آن را ترک کند. مصرف سیگار علاوه بر خطرهای دیگری که برای سلامت دارد، خطر نارسایی کلیه را هم افزایش می‌دهد. با ترک سیگار، فشارخون هم کاهش خواهد یافت و این مساله خود عامل مهم دیگری در کاهش خطر نارسایی کلیه است. پرهیز از مصرف بی‌رویه داروها و نوشیدن آب به اندازه کافی، از عوامل دیگر موثر در کاهش آسیب به کلیه‌ها هستند.

اهمیت ندادن علایم، ممکن است به تخریب بخشی از بافت کلیه بینجامد. زمانی که قسمتی از کلیه از بین برود و از این واقعه مدت زمانی بگذرد، ممکن است دیگر ترمیم نشود. در حالی که اگر به سرعت متوجه عوامل خطرزا برای کلیه شویم، به احتمال زیاد می‌توان از نارسایی برگشت‌ناپذیر کلیه پیشگیری کرد. متاسفانه گاهی فرد هنگامی از بیماری کلیوی خود آگاه می‌شود که بخش زیادی از بافت کلیه از بین رفته است. در این موارد نکته بسیار مهم، اتخاذ تدابیر و اقدام‌هایی است که بافت باقیمانده کلیه را از آسیب حفظ کند. اگر این اقدام‌ها به درستی انجام شوند، معمولا تا سال‌های سال فرد می‌تواند با بخشی از کلیه که کار می‌کند، با سلامت به زندگی ادامه دهد. مهم‌ترین این اقدام‌ها، کنترل دقیق فشارخون تحت نظر پزشک است. اگر فردی دچار کم‌کاری کلیه است، در مصرف انواع داروها باید احتیاط زیادی به خرج دهد. ما از چنین بیمارانی می‌خواهیم هرگاه به پزشک مراجعه می‌کنند، یادآوری کنند دچار این مشکل هستند تا پزشک در تجویز داروها ملاحظات لازم را در نظر بگیرد. انجام تصویربرداری با ماده حاجب در چنین افرادی منع دارد و لازم است به این نکته نیز توجه شود.

کسانی که دچار سنگ کلیه از نوع اوراتی یا سیستئینی هستند باید مصرف گوشت‌ها، گوشت قرمز و سفید، ماهی و مرغ را محدود کنند.دکتر کشاورز باز هم تأکید می‌کند: این مواد از برنامه غذایی حذف نشوند بلکه فقط محدود شوند.

«اگر فرد، مستعد سنگ کلیه نباشد، خوردن قرص کلسیم به دستور متخصص هیچ مشکلی را ایجاد نمی کند چون همان طور که گفتیم هر فرد سالم از یک سالگی تا آخر عمر می‌تواند روزانه ۵/۲ گرم کلسیم مصرف کند که معادل مقدار زیادی لبنیات است؛ مثلا یک لیوان شیر فقط ۲۵۰ میلی گرم کلسیم دارد و اگر یک آدم سالم روزی یک لیتر شیر هم بخورد مشکلی پیش نمی آید.

این فرد دیگر احتیاجی به مصرف مکمل کلسیم ندارد و این مکمل‌ها برای کسانی است که لبنیات نمی خورند. این‌ها اگر روزی سه تا قرص کلسیم همراه آب فراوان بخورند، خطری ندارد.» مصرف قرص آهن برای خانم‌ها هم به خصوص در سنین بلوغ امری لازم و بی خطر است ولی در آقایان این مکمل باید با تجویز متخصص مصرف شود.مکمل روی هم فقط در موارد خاصی مثل ریزش مویا پایین بودن رشد قدی کودکان آن هم با دستور متخصص و در دوره‌های زمانی کوتاه دو سه ماهه باید مصرف شود؛ یعنی اگر خودسرانه و در درازمدت مصرف شود، ممکن است مشکلاتی را در پی داشته باشد.

منبع : متخصص کلیه   تهران