نهفتگی بيضه يا یماری بیضه نزول نکرده و اركيوپكسی
(Cryptorchidism)
بیماری بیضه نزول نکرده (بيضه نهفته يا بیماری بیضه نزول نکرده) شايع‌ترين اختلال سيستم تناسلی مرد است كه ۵-۳٪ نوزادان پسر به موقع متولد شده و ۳۲-۳۰٪ نوزادان پسر زود متولد شده یا زودرس دچار آن مي‌شوند. در اكثر نوزادان در طي چندماه اول پس از زايمان اين حالت خودبخود اصلاح می‌شود و تنها ۸/۰% نوزادان پس از ۳ماهگی، هنوز دچار بیماری بیضه نزول نکرده هستند. به جهت نتايج بالقوه جدی بیماری بیضه نزول نکرده پزشكان وقتی كه سن نوزاد بيش از ۶ماه باشد و همچنان بیماری بیضه نزول نکرده ادامه داشته باشد، اتلاف وقت بيشتر را توصيه نمي‌كنند، چون به‌ندرت پس از اين سن بيضه‌ها خودبخود پايين خواهند آمد. درمان قطعی بیماری بیضه نزول نکرده باید قبل از یک سالگی انجام شود.
تفاوتی از جهت بروز بیماری بیضه نزول نکرده در ميان نژادها و اقوام مختلف گزارش نشده است.
بیماری بیضه نزول نکرده معمولاً وقتی كه متخصص اطفال، نوزاد تازه متولد شده را معاينه مي‌كند تشخیص داده می‌شود، ولی در هر زمان دیگر نیز قبل از بلوغ قابل تشخیص است.
در۲۰% موارد با لمس و معاينه، جايگاه بيضه مشخص نمی شود كه در اين موارد پزشك اقدام به تحريك هورمونی يا انجام سونوگرافی مي‌نمايد. جراحی، قدم دوم در جستجوی بيضه غيرقابل لمس است. جراح ممكن است بوسيله جراحی باز كشاله ران و يا از طريق لاپاروسكوپی به جستجوی بيضه يا بيضه‌ها بپردازد. در اين موارد پس از پيدا نمودن بيضه طی عمل جراحی ممكن است مستقيماً يا به طور مرحله‌ای اقدام به اركيوپكسی شود.
اركيوپكسی روشی است كه در طی آن جراح با نخ‌های قابل جذب، بيضه نزول نكرده را به داخل كيسه بيضه وصل می‌كند.
اركيوپكسی اغلب براي نوزدان پسر يا بچه‌های كم سن و سال كه دچار نهفتگی بيضه يا بيضه نزول نكرده (بیماری بیضه نزول نکرده (cryptorchidism) مي باشند، به كار ميرود .
البته گاهي اركيوپكسی در نوجوانان و بزرگسالان ، براي يك يا هر دو بيضه نيز انجام ميشود. در بزرگسالان، اغلب اركيوپكسی براي درمان پيچش بيضه انجام می‌شود، اين حالت يك اورژانس اورولوژی است كه در نتيجه پيچيدن بيضه به دور طناب اسپرماتيك و در نتيجه كاهش خونرساني ايجاد ميشود.
اركيوپكسي تحت عنوان اركيدوپكسی (orchidopexy)، اركيوپكسی كشاله ران ، اصلاح نهفتگی بيضه يا بيضه نزول نكرده (اصلاح بیماری بیضه نزول نکرده) و اصلاح پيچش بيضه نيز ناميده ميشود .
براي درك ضرورت انجام اركيوپكسی در كودكان، باید از چگونگی رشد و نمو بیضه اطلاع داشته باشیم.
پس از ماه هفتم حاملگی رباط جنينی طناب مانندی بنام گوبرناكولوم (gubernaculum) در داخل ناحيه كشاله ران به بيضه‌ها وصل ميشود. بين هفته‌هاي ۲۸ تا ۳۵ حاملگی گوبرناكولوم به داخل كيسه بيضه مهاجرت كرده و فضايی را براي نزول بيضه ايجاد مي‌كند. در روند طبيعی، همزمان با تولد نوزاد پسر، بيضه‌ها به دنبال گوبرناكولوم به سمت پايين و به داخل كيسه بيضه نزول می‌كنند، اين روند در اثر عوامل ذیل دچار اختلال می‌شود:
۱- كمبود ترشح هورمون جنسی مردانه (آندروژن)
۲- ناهنجاری‌های ساختمانی در ناحيه تناسلی نوزاد پسر
۳- اختلال عصبی در ناحيه تناسلی
اركيوپكسی در بچه‌ها به دلايل ذيل بايد انجام شود:
۱- به حداقل رساندن خطر ناباروری: مردان بالغ مبتلا به بیماری بیضه نزول نکرده نسبت به مردان با بيضههای طبيعی، تعداد اسپرم كمتری داشته و اسپرم‌های با كيفيت پايين‌تر توليد مي‌كنند. با افزايش سن در پسر بچه‌های مبتلا به بیماری بیضه نزول نکرده يك طرفه يا دو طرفه، احتمال ناباروری افزايش مي‌يابد . بنا براين عمل اركيوپكسی هر چقدر زودتر انجام شود موثرتر خواهد بود . احتمال ناباروری در مردان مبتلا به نهفتگی يك طرفه بيضه، ۴۰% و در حالت دو طرفه تا ۷۰% افزايش می‌يابد.
۲- كم‌كردن خطر سرطان بيضه: احتمال بروز تومورهای بدخيم بيضه در بيضههای نزول نكرده ۴۸ برابر بيضههای طبيعی تخمين زده ميشود. ۱۰% مردان مبتلا به بیماری بیضه نزول نکرده دچارسرطان بيضه می‌شوند.
۳-كم‌كردن خطر صدمات ناشي از ضربه به بيضه: بيضه‌هاي نزول نكرده‌ای كه در ناحيه كشاله ران باقي‌مانده‌اند، نسبت به ضربات خفيف ورزشی و فشار ناشي از كمربند صندلي اتومبيل بيشتردر معرض آسيب قرار ميگيرند.
۴- پيشگيري از پيدايش فتق كشاله‌ران: فتق كشاله ران اختلالی است كه وقتی اتفاق مي‌افتد كه بخشي ازمحتويات شكم از طريق سوراخ غير طبيعی در ديوار شكمی به خارج فشرده مي‌شوند، اين شبيه حالتی است كه در نوزاد پسر دچار بیماری بیضه نزول نکرده اتفاق مي‌افتد، زيرا راه ارتباطی كه كيسه بيضه را به حفره شكمی متصل مي‌كند، پس از تولد باز باقي مي‌ماند.در حالت عادی، اين راه ارتباطي كمی پس از نزول بيضه به داخل كيسه بيضه بسته ميشود. اگراين راه ارتباطی به هر دلیلی باز بماند، بخشي از روده نوزاد مي‌تواند به داخل آن برود وگير بيفتد كه اين حالت فتق مسدود شده( (Strangulatedناميده می‌شود. اين بخش از روده گرفتار شده در كيسه ممكن است بدليل قطع جريان خون دچار مرگ شود و حالت اورژانس پزشكی ایجاد نماید.
۵- پيشگيري ازپيچش بيضه در نوجوانان: اكثر موارد اركيوپكسی در نوجوانان و بزرگسالان برای درمان پيچش بيضه انجام ميشود.
امروزه بيضه‌هايی كه تا زمان بلوغ پايين نيامده باشند نیز ارکیوپکسی می‌شوند چون نه تنها امکان برقراری اسپرم‌سازی خواهد بود بلکه گنادها نیز به ترشح هورمن مردانه ادامه می‌دهند. با جراحی حتی‌المقدورباید سعی شود که بیضه در کیسه بیضه قرار داده شود، ولی اگر به دلیل کوتاهی بندبیضه امکان این امر نباشد، باید بیضه در ناحیه‌ای قرار داده شود که بطور منظم قابل لمس باشد و سونوگرافی سالانه از این بیضه‌ها نیز الزامی است.
مراحل اركيوپكسي براي اصلاح بيضه نزول نكرده
۱– ايجاد يك برش بر روی شكم در محل بيضه نزول نكرده وبرش ديگر بر روي كيسه بيضه
۲– جدا كردن بيضه از بافت احاطه كننده
۳– بيرون كشيدن بيضه متصل شده به طناب اسپرماتيك از طريق برش شكمی
۴– فرستادن بيضه به سمت پايين در داخل كيسه بيضه
۵- دوختن بيضه در محل مورد نظر داخل كيسه بيضه.
این عمل نیز بطور سرپایی انجام می‌شود و بیمار بعد از عمل و پس از تثبیت حالات عمومی مرخص می‌گردد.
منبع: اندرولوژی ایران
